ادبیات عاشورایی: تفاوت میان نسخه‌ها

رمان [[نامیرا (کتاب)|نامیرا]]، [[پدر، عشق و پسر (کتاب)|پدر، عشق و پسر]] و [[شماس شامی]] را آثاری مربوط به این جریان می‌دانند. همچنین ادبیات عاشورایی مبنای شکل‌گیری برخی آثار سینمایی همچون [[روز واقعه (فیلم)|روز واقعه]] و [[روز رستاخیز (فیلم)|روز رستاخیر]] و همچنین مجموعه‌های تلویزیونی نظیر [[معصومیت از دست رفته (مجموعه تلویزیونی)|معصومیت از‌دست‌رفته]] و [[شب دهم(سریال)|شب دهم]] بوده است.

برخی به استناد رجزها و شعارهای امام حسین و یارانش معتقدند آغازگر ادبیات عاشورایی [[شهدای کربلا|شهیدان کربلا]] و بستگان آنها بوده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۶؛ آهمه، «ادبیات عاشورایی، سیر تحول و تکامل آن در ادب فارسی»، ص۱۳۱.</ref> علاوه بر این برخی خطبه‌های [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] و [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب(س)]] در [[شام]] و [[زیارت‌نامه|زیارت نامه‌های]] رسیده از [[چهارده معصوم|معصومان]] نیز را از اولین نثرهای ادبیات عاشورایی دانسته‌اند.<ref>احمدی بیرجندی، «تاثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی»، ص۳۷.</ref> نویسنده [[ادب الطف (کتاب)|ادب الطف]] نام بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن نخست تا قرن ۱۵ قمری را آورده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> [[بشیر بن جذلم]]، [[عبیدالله بن حر جعفی]]، [[سلیمان بن قته خزاعی]] و [[ابوالاسود دوئلی|ابوالاسود دئلی]] از جمله مرثیه‌سرایان عاشورا در قرن نخست قمری بوده‌اند<ref>ضیایی، نگرشی، انتقادی-تاریخی به ادبیات عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۳۹-۴۰.</ref>، برخی نخستین شاعر عربی را که درباره واقعه عاشورا شعر سروده است، [[عُقبة بن عَمرو سَهمی]] دانسته‌اند.<ref>طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۹۳؛ مهماندار، امام حسین در آیینه شعر و ادب، ص۵۳.</ref>{{یاد|ابیاتی از این مرثیه بر اساس نقل شیخ طوسی در امالی این است:{{شعر}}{{ب |اذَا العَينُ قَرَّت فِي الحَياةِ وَأَنتُمُ |                    تَخافونَ فِي الدُّنيا فَأَظلَمَ نورُها}}

برخی فیلمهای سینمایی و و مجموعه‌های تلویزیونی بر اساس ادبیات عاشورایی پدید آمده‌اند. [[روز واقعه (فیلم)|روز واقعه]] به کارگردانی شهرام اسدی و نویسندگی بهرام بیضایی، [[شب دهم (فیلم)|شب دهم]] ساخته جمال شورجه، [[سفیر (فیلم)|سفیر]]، ساخته فریبرز صالح، [[روز رستاخیز (فیلم)|روز رستاخیر]] ساخته احمدرضا درویش، از جمله فیلمهای مبتنی بر ادبیات عاشورایی هستند. در تلویزیون نیز آثاری از بر مبنای این جریان ساخته شده است. [[معصومیت از دست رفته (مجموعه تلویزیونی)|معصومیت از‌ دست‌رفته]] اثر داود میرباقری، [[شب دهم(سریال)|شب دهم]] اثر حسن فتحی در زمره این آثار هستند.<ref>«[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6023/6717/79888/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B7%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%8C-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7 راه طی شده]»، وبسایت حوزه (برگرفته از مجله خیمه)</ref>

بخشی از ادبیات عاشورایی متونی است که جنبه داستانی دارد. در این متون بیشتر به واقعه عاشورا از زاویه‌ اندوه، مصیبت و ابتلاء نگاه شده و تدوین آن‌ها یک اثر حزن‌زا به قصد [[روضه‌خوانی (آیین)|روضه‌خوانی]] مورد توجه بوده است. غالب این آثار، برای مجالس [[سوگواری محرم|سوگواری]] تألیف و هدف عمده‌اش فراهم کردن زمینه برای گریه بوده است‌. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، [[ازالة الاوهام فی البکاء (کتاب)|ازالة الاوهام فی البکاء]]، [[اسرار الشهادة (کتاب)|اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة]]، [[محرق القلوب (کتاب)|محرق القلوب]] از این دسته به شمار می‌روند.<ref>جعفریان، درباره منابع تاریخ عاشورا، ۱۳۸۰، ص۵۲-۵۱.</ref>

همچنین رمان‌هایی نیز درباره این واقعه نوشته شده است. [[نامیرا (کتاب)|نامیرا]] نوشته صادق کرمیار،<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=170479 صادق کرمیار نویسنده و کارگردان ایرانی]، سایت تبیان.</ref> [[پدر، عشق و پسر (کتاب)|پدر، عشق و پسر]] نوشته [[سید مهدی شجاعی]]، فراموشان اثر داوود غفارزادگان و [[شماس شامی]] نوشته مجید قیصری را آثاری مربوط به [[واقعه کربلا]] می‌دانند.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/1111042/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%87-%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF مرور پنج رمان که رنگ عاشورایی دارند]، مشرق نیوز.</ref>