۱۷٬۱۹۲
ویرایش
تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (کتاب) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۵ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۱۷
، ۱۵ فوریهٔ ۲۰۱۶بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Lohrasbi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| برگرداننده = | | برگرداننده = | ||
| تصویر = کتاب تنبیه الخواطر.jpg | | تصویر = کتاب تنبیه الخواطر.jpg | ||
| اندازه تصویر= | | اندازه تصویر= ۲۲۰px | ||
| زیرنویس تصویر = [[پرونده:کتاب تنبیه الخواطر.jpg|بندانگشتی]] | | زیرنویس تصویر = [[پرونده:کتاب تنبیه الخواطر.jpg|بندانگشتی]] | ||
| نویسنده = [[ورام بن ابی فراس حلی]] (متوفای ۶۰۵ ق) | | نویسنده = [[ورام بن ابی فراس حلی]] (متوفای ۶۰۵ ق) | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر''' کتابی | '''تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر''' معروف به '''مجموعه وَرّام''' کتابی با موضوع مواعظ و حِکَم اخلاقی تألیف [[ورام بن ابی فراس حلی|وَرّام بن ابی فراس حلّی]] <small>(درگذشت ۶۰۵ق)</small> به زبان عربی نوشته شده است و ترجمه‌هایی از آن به فارسی نیز موجود است. | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|ورام بن ابی فراس حلی}} | {{اصلی|ورام بن ابی فراس حلی}} | ||
ابوالحسین وَرّام بن ابی فِراس بن حمدان مالکی نخعی حِلّی، فقیه و محدّث [[امامیه|امامی]] قرن ششم و آغاز قرن هفتم قمری است. وی در [[حلّه]] به دنیا آمد و در همان شهر در سال ۶۰۵ق درگذشت. از استادان وی، [[سدیدالدین محمود بن علی حمصی]]<ref>الفهرست، ص۱۲۹.</ref>و از مشایخ روایی وی، [[محمد بن محمد بن هارون بزاز حلی]] بودند.<ref>افندی اصفهانی، ج۵، ص۲۸۲.</ref> | |||
تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر معروف به مجموعه ورّام که موضوع آن مواعظ و حِکَم اخلاقی است و مسئلة فی المواسعة والمضایقة<ref>آقا بزرگ تهرانی، ج۲۰، ص۳۹۵. </ref> از مهم‌ترین کتاب‌های وی | تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر معروف به مجموعه ورّام که موضوع آن مواعظ و حِکَم اخلاقی است و مسئلة فی المواسعة والمضایقة<ref>آقا بزرگ تهرانی، ج۲۰، ص۳۹۵.</ref> از مهم‌ترین کتاب‌های وی است. | ||
==نام کتاب== | ==نام کتاب== | ||
عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند | عنوان کتاب ورّام در منابع به صورت‌های دیگر نیز آمده است؛ مانند تنبیه الخاطر و نزهة الناظر<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۱۰، ۲۲، ۱۰۶.</ref>، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر<ref>آقابزرگ، الذریعه، ج ۱۲،ص۶۶.</ref>، تنبیه الخواطر<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۰۹؛ امین، اعیان الشیعة، ج۳، ص۴۴۸.</ref>، تنبیه الخاطر<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۱،ص۲۹، ج ۸۵،ص۴.</ref>، نزهة الناظر<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج ۲۰،ص۱۰۹.</ref> و تنبیه الخواطر و نزهة الناظر.<ref>امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵۰.</ref> این کتاب به «مجموعة ورّام» نیز معروف است. | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
موضوع کتاب اخلاق است. | موضوع این کتاب اخلاق است. و آن مشتمل بر دو جزء است که هر دو با نظمی تقریبی فصل‌بندی شده‌اند. جزء نخست شامل ۶۶ عنوان مستقل است ولی مؤلف برای مطالب جزء دوم عناوینی مشخص نکرده است. | ||
مضامین عمده کتاب عبارت است از مواعظی در اخلاق عملی همچون سفارش به زهد و تهذیب اخلاق، بر شمردن صفات رذیله و شیوه‌های درمان آنها، ذکر فضائل و راه کسب آنها، مطالبی درباره آداب معاشرت و دیگر جزئیات زندگی، فصول متعددی درباره مرگ و [[حیات اخروی]] و وصف [[قیامت]]. در جزء دوم، خطبه‌هایی از [[پیامبر(ص)]] و [[امامان]] و مناظره‌های شیعیان نیز آورده شده است. | |||
در جزء اول، تأثیر [[احیاء علوم الدین]] غزالی بر کتاب آشکار است به حدی که می‌توان این جزء را گزیده‌ای از آن کتاب دانست. ورّام در بسیاری موارد نوشته‌های [[غزالی]] را عیناً یا با اندک تغییری ذکر کرده بی‌آنکه نامی از وی ببرد. | |||
به طور کلی رویکرد مؤلف را می‌توان [[اخلاق]] زاهدانه مبتنی بر [[قرآن]] و [[سنّت]] دانست که با وسعت نظر خاصی همراه شده؛ چنان‌که در کنار احادیث و سخنان بزرگان دین، از شاهان و بزرگان ایرانی و [[صوفیه]] و اهل حکمت نیز سخنان و حکایاتی آورده است. | |||
به طور کلی رویکرد مؤلف را | |||
==نقاط ضعف== | ==نقاط ضعف== | ||
*اشکال ساختاری: | *اشکال ساختاری: به رغم وجود عناوین مشخص برای هر فصل، مطالب فصول وحدت موضوعی ندارد و بیشتر مجموعه‌ای است حاوی احادیث و اشعار و امثال و حکایات. | ||
*اشکال سندی: | *اشکال سندی: روایات معتبر و نامعتبر، و ضعیف و قوی در آن وجود دارد.<ref>حر عاملی، امل الا´مل، قسم ۲،ص۳۳۸.</ref> گرچه به نظر [[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج ۲۴،ص۱۳۱.</ref> ورّام به عمد اخبار شیعی و سنّی را در آمیخته است تا اهل سنت به کتاب رغبت کنند و هدایت شوند. | ||
==نسخه‌ها== | ==نسخه‌ها== | ||
از این کتاب یک تحریر مختصر و یک تحریر مفصّل وجود داشته است.<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۸۶.</ref> | از این کتاب یک تحریر مختصر و یک تحریر مفصّل وجود داشته است.<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۸۶.</ref> | ||
[[سید بن طاووس]] مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار | [[سید بن طاووس]] مواردی را به نقل از این کتاب در [[فلاح السائل]] و [[الیقین]] آورده که در نسخه چاپی نیست و احتمالاً براساس تحریر مفصّل کتاب بوده است.<ref>کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او،ص۳۸۶.</ref> | ||
نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در | نسخه متداول تنبیه الخواطر دو جزء در یک مجلد است که نخستین بار در ۱۳۰۲۱۳۰۳ در [[تهران]]، چاپ سنگی شد و پس از آن مکرر به چاپ رسید. نسخه‌ای از آن نیز در تهران با تصحیح و تعلیقات شیخ علی اصغر حامد چاپ شده است. | ||
==ترجمه‌ها== | ==ترجمه‌ها== | ||
* ترجمه محمدرضا عطایی با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در [[اسلام]] در | * ترجمه محمدرضا عطایی با عنوان مجموعة ورّام: آداب و اخلاق در [[اسلام]] در ۱۳۶۹ش در [[مشهد]] | ||
* ترجمه [[سید صادق بن حسین توشخانکی]] در ۱۳۰۱ <ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج | * ترجمه [[سید صادق بن حسین توشخانکی]] در ۱۳۰۱<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج ۴،ص۱۳۴.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، نجف: مکتبة صاحب الذریعة العامة، بی‌تا. | ||
* ابن اثیر، | * ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۲۲ق. | ||
* عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، حیدرآباد | * عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۹-۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰ق/۱۹۷۱م. | ||
* | * ابن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
* ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، چاپ غلامحسین مجیدی، قم، | * ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، چاپ غلامحسین مجیدی، قم، ۱۳۷۷ش. | ||
* ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف، | * ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م. | ||
* افندی اصفهانی، عبداللّه بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، | * افندی اصفهانی، عبداللّه بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱ق. | ||
* امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت، | * امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۸-۱۴۱۶ق/ ۱۹۸۷-۱۹۹۶م. | ||
* امین، محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت، | * امین، محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | ||
* جواد، مصطفی، «جاوان القبیلة الکردیة المنسیة و | * جواد، مصطفی، «جاوان القبیلة الکردیة المنسیة و مشاهیرالجاوانیین»، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۴، ش ۱، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م. | ||
* | * حر عاملی، محمدبن حسن، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، قسم۲، قم، ۱۳۶۲ش. | ||
* کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، | * کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، ۱۳۷۱ش. | ||
* منتجب الدین رازی، علی بن عبیداللّه، الفهرست، چاپ جلال الدین محدّث ارموی، قم، | * منتجب الدین رازی، علی بن عبیداللّه، الفهرست، چاپ جلال الدین محدّث ارموی، قم، ۱۳۶۶ش. | ||
* | * میرزا حسین نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۸-۱۳۲۱، چاپ افست تهران، ۱۳۸۲-۱۳۸۳. | ||
* | * ورّام، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، چاپ علی اصغر حامد، تهران، ۱۳۷۶. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* منبع مقاله [http://rch.ac.ir/article/Details/10544 دانشنامه جهان اسلام] | * منبع مقاله [http://rch.ac.ir/article/Details/10544 دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{کتاب های حدیثی شیعه}} | {{کتاب های حدیثی شیعه}} | ||
{{کتاب های اخلاقی شیعه}} | {{کتاب های اخلاقی شیعه}} | ||
{{کتاب‌شناسی شیعه (قرن ششم)}} | {{کتاب‌شناسی شیعه (قرن ششم)}} | ||
[[en:Tanbih al-khawatir (book)]] | |||
[[رده:کتاب‌های حدیثی شیعه قرن6(قمری)]] | [[رده:کتاب‌های حدیثی شیعه قرن6(قمری)]] | ||
[[رده:کتاب‌های اخلاقی شیعه قرن6(قمری)]] | [[رده:کتاب‌های اخلاقی شیعه قرن6(قمری)]] | ||
[[رده:کتاب‌های اخلاقی (عربی)]] | [[رده:کتاب‌های اخلاقی (عربی)]] | ||