۱۷٬۸۴۳
ویرایش
عصمت: تفاوت میان نسخه‌ها
←جستارهای وابسته
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} | ||
{{درباره ۲|'''عصمت'''|آشنایی با عصمت انبیاء و عصمت امامان مدخل|عصمت پیامبران|و|عصمت امامان}} | {{درباره ۲|'''عصمت'''|آشنایی با عصمت انبیاء و عصمت امامان مدخل|عصمت پیامبران|و|عصمت امامان}} | ||
'''عصمت''' محفوظ بودن شخص معصوم از [[گناه]] و خطاست. [[عدلیه|متکلمان]] شیعه و [[معتزله]] عصمت را لطف الهی و | '''عصمت''' محفوظ بودن شخص معصوم از [[گناه]] و خطاست. [[عدلیه|متکلمان]] شیعه و [[معتزله]] عصمت را لطف الهی و حکمای مسلمان ملکه نفسانی تعریف کرده‌اند که باعث اجتناب معصوم از گناه و خطا می‌شود. | ||
درباره منشأ و عامل مصونیت معصوم از گناه و خطا، دیدگاه‌های گوناگونی ارائه شده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: لطف الهی، علم ویژه، اراده و انتخاب، و مجموع عوامل طبیعی انسانی و الهی. متکلمان و حکما عصمت را با [[اختیار]] سازگار می‌دانند و معتقدند معصوم بر انجام معصیت تواناست؛ ولی گناه نمی‌کند. ازاین‌رو مستحق پاداش است. | درباره منشأ و عامل مصونیت معصوم از گناه و خطا، دیدگاه‌های گوناگونی ارائه شده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: لطف الهی، علم ویژه، اراده و انتخاب، و مجموع عوامل طبیعی انسانی و الهی. متکلمان و حکما عصمت را با [[جبر و اختیار|اختیار]] سازگار می‌دانند و معتقدند معصوم بر انجام معصیت تواناست؛ ولی گناه نمی‌کند. ازاین‌رو مستحق پاداش است. | ||
اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] مورداتفاق همه علمای مسلمان است. البته درباره گستره عصمت اختلاف‌نظر وجود دارد. عصمت پیامبران از [[شرک]] و [[کفر]]، عصمت در دریافت و ابلاغ [[وحی]] و عصمت از گناهان عمدی پس از [[نبوت]]، مورد [[اجماع]] علماست. | اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] مورداتفاق همه علمای مسلمان است. البته درباره گستره عصمت اختلاف‌نظر وجود دارد. عصمت پیامبران از [[شرک]] و [[کفر]]، عصمت در دریافت و ابلاغ [[وحی]] و عصمت از گناهان عمدی پس از [[نبوت]]، مورد [[اجماع]] علماست. | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
[[کلام اسلامی|متکلمان]] و | [[کلام اسلامی|متکلمان]] و حکمای مسلمان براساس مبانی و اصول خود، تعریف‌های مختلفی از عصمت ارائه کرده‌اند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: | ||
* '''تعریف متکلمان''': متکلمان عدلیه ([[امامیه]]<ref>مفید، تصحیحُ اعتقاداتِ الامامیه، ۱۴۱۴ق، ص۱۲۸؛ سیدِ مرتضی، رسائلُ الشَّریف المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۲۶؛ علامه حلی، بابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹.</ref> و [[معتزله]]<ref>قاضی عبدالجبار، شرحُ الاصولِ الخمسة، ۱۴۲۲ق، ص۵۲۹؛ تفتازانی، شرح‌المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref>) عصمت را براساس [[قاعده لطف|لطف]] تعریف کرده‌اند.<ref>فاضل مقداد، اللَّوامعُ الالهیه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۲؛ ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۵.</ref> بر این اساس، عصمت عبارت است از لطفی که [[خدا]] به بنده خود عطا می‌کند و او به‌واسطه آن، کار قبیح یا [[گناه]] انجام نمی‌دهد.<ref>سیدِ مرتضی، رسائلُ الشَّریف المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۲۶؛ علامه حلی، بابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹؛ فاضل مقداد، اللَّوامعُ الاِلهیه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۳.</ref> [[علامه حلی]]، در تعریف عصمت گفته است: «لطفی پنهانی است از سوی خداوند نسبت به بنده‌اش به‌گونه‌ای که دیگر انگیزه‌ای برای ترک اطاعت یا انجام معصیت در او نمی‌ماند؛ هرچند توان انجام آن را دارد.»<ref>علامه حلی، البابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹.</ref> | * '''تعریف متکلمان''': متکلمان عدلیه ([[امامیه]]<ref>مفید، تصحیحُ اعتقاداتِ الامامیه، ۱۴۱۴ق، ص۱۲۸؛ سیدِ مرتضی، رسائلُ الشَّریف المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۲۶؛ علامه حلی، بابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹.</ref> و [[معتزله]]<ref>قاضی عبدالجبار، شرحُ الاصولِ الخمسة، ۱۴۲۲ق، ص۵۲۹؛ تفتازانی، شرح‌المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۱۲-۳۱۳.</ref>) عصمت را براساس [[قاعده لطف|لطف]] تعریف کرده‌اند.<ref>فاضل مقداد، اللَّوامعُ الالهیه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۲؛ ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۵.</ref> بر این اساس، عصمت عبارت است از لطفی که [[خدا]] به بنده خود عطا می‌کند و او به‌واسطه آن، کار قبیح یا [[گناه]] انجام نمی‌دهد.<ref>سیدِ مرتضی، رسائلُ الشَّریف المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۲۶؛ علامه حلی، بابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹؛ فاضل مقداد، اللَّوامعُ الاِلهیه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۳.</ref> [[علامه حلی]]، در تعریف عصمت گفته است: «لطفی پنهانی است از سوی خداوند نسبت به بنده‌اش به‌گونه‌ای که دیگر انگیزه‌ای برای ترک اطاعت یا انجام معصیت در او نمی‌ماند؛ هرچند توان انجام آن را دارد.»<ref>علامه حلی، البابُ الحادی‌عشر، ۱۳۶۵ش، ص۹.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
موافقان عصمت می‌گویند آیه ۲۷ [[سوره انبیاء]]<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۵؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۲، ص۱۳۶.</ref> و آیه ششم [[سوره تحریم]]<ref>نگاه کنید به طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دارُ احیاء‌ِ التُّراث العربی، ج۱۰، ص۵۰؛ طبرسی، مَجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۷۷.</ref> و احادیث فراوان<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref> بر عصمت ملائکه دلالت دارند.<ref>برای دلایل عصمت فرشته‌ها نگاه کنید به راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۱۷-۱۲۱.</ref> گفته شده تنها مخالف عصمت فرشتگان، در میان مسلمانان، فرقه حَشْویه است.<ref>نگاه کنید به مجلسی، بِحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۲۴؛ راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۱.</ref> | موافقان عصمت می‌گویند آیه ۲۷ [[سوره انبیاء]]<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۵؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۲، ص۱۳۶.</ref> و آیه ششم [[سوره تحریم]]<ref>نگاه کنید به طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دارُ احیاء‌ِ التُّراث العربی، ج۱۰، ص۵۰؛ طبرسی، مَجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۷۷.</ref> و احادیث فراوان<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref> بر عصمت ملائکه دلالت دارند.<ref>برای دلایل عصمت فرشته‌ها نگاه کنید به راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۱۷-۱۲۱.</ref> گفته شده تنها مخالف عصمت فرشتگان، در میان مسلمانان، فرقه حَشْویه است.<ref>نگاه کنید به مجلسی، بِحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۲۴؛ راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۱.</ref> | ||
[[ناصر مکارم شیرازی| | [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم شیرازی]] در پاسخ به اینکه عصمت در ملائکه معنا ندارد، گفته است هرچند انگیزه‌های گناه، مانند شهوت و غضب، در ملائکه وجود ندارد یا بسیار ضعیف است، اما آن‌ها فاعلِ مختارند و قدرت بر مخالفت دارند. بنابراین، در عین قدرت بر گناه، معصوم و پاک‌اند و روایات دلالت‌کننده بر کندی بعضی از فرشتگان در اطاعت از فرمان خدا یا تنبیه آنان، بر [[ترک اولی]] حمل می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> | ||
==اشکالات و پاسخ‌ها== | ==اشکالات و پاسخ‌ها== | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
*'''مبدأ اندیشه عصمت''' | *'''مبدأ اندیشه عصمت''' | ||
از نظر گروهی، اندیشه عصمت در منابع اولیه اسلامی وجود نداشته و این [[بدعت|بدعتی]] است که از [[اهل کتاب|اهل‌کتاب]]، [[ایران]] باستان، [[تصوف]] یا آموزه‌های [[زرتشت|زرتشتی]] وارد تعالیم اسلامی شده است.<ref>نگاه کنید به شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۷۹-۸۵.</ref><br>در پاسخ گفته شده اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] در میان مسلمانان صدر | از نظر گروهی، اندیشه عصمت در منابع اولیه اسلامی وجود نداشته و این [[بدعت|بدعتی]] است که از [[اهل کتاب|اهل‌کتاب]]، [[ایران]] باستان، [[تصوف]] یا آموزه‌های [[زرتشت|زرتشتی]] وارد تعالیم اسلامی شده است.<ref>نگاه کنید به شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۷۹-۸۵.</ref><br>در پاسخ گفته شده اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] در میان مسلمانان صدر اسلام رایج بوده و ریشه در تعالیم [[قرآن]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] دارد.<ref>شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۸۰-۸۲.</ref> اهل‌کتاب نمی‌توانند مبدع اندیشه عصمت باشند؛ زیرا در [[تورات]] بدترین [[گناه|گناهان]] و زشتی‌ها به [[پیامبران]] نسبت داده شده است.<ref>شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۸۰-۸۱.</ref> هنگامی که هنوز تصوف شکل نگرفته بود، اندیشه عصمت در میان [[شیعه|شیعیان]] رواج داشت. ازاین‌رو تصوف نیز نمی‌تواند منشأ اندیشه عصمت باشد.<ref>شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۸۳.</ref> بر فرضِ اشتراک آموزه عصمت در اسلام و زرتشت هم، این مطلب دلیل بر تأثیرپذیری یکی از دیگری نیست؛ بلکه بدین خاطر است که جوهره تمامی [[ادیان الهی |ادیان الهی]] مشترک است و در اصول با یکدیگر تطابق دارند.<ref>شریفی و یوسفیان، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸، ص۸۶.</ref> | ||
[[پرونده:کتاب عصمت از منظر فریقین.jpg|200px|بندانگشتی|کتاب «عصمت از منظر فریقین»، اثر سید علی حسینی میلانی.]] | [[پرونده:کتاب عصمت از منظر فریقین.jpg|200px|بندانگشتی|کتاب «عصمت از منظر فریقین»، اثر سید علی حسینی میلانی.]] | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون|2}} | {{ستون|2}}* [[عصمت اکتسابی]] | ||
* [[عصمت اکتسابی]] | |||
* [[تقوا]] | * [[تقوا]] | ||
* [[چهارده معصوم]] | * [[چهارده معصوم]] | ||
* [[سهو النبی]] | * [[سهو النبی]] | ||
* [[عصمت حضرت | * [[عصمت حضرت فاطمه(س)]] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||