Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵
ویرایش
محمد خالصی‌زاده: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش
imported>Hamedona |
(ویرایش) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''محمد خالصی‌زاده''' (۱۳۸۳ـ۱۳۰۸ق) از علمای مبارز علیه استعمار انگلیس در [[ایران]] و [[عراق]] بود. | '''محمد خالصی‌زاده''' (۱۳۸۳ـ۱۳۰۸ق) از علمای مبارز علیه استعمار انگلیس در [[ایران]] و [[عراق]] بود. خالصی‌زاده بعد از حمله [[انگلیس]] به بندر فاو در ۱۳۳۲، به همراه پدرش و یکی از علمای [[کاظمین]]، مردم این شهر را برای جنگ با انگلیسی‌ها بسیج کردند. در قیام مردم عراق در [[۴ شوال]] ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ به مردم انقلابی پیوست. حکومت عراق به خاطر تحریم انتخابات [[عراق]]، خالصی‌زاده و پدرش را تبعید کرد. | ||
خالصی‌زاده در تهران [[روزنامه اتحاد اسلام]] را منتشر کرد و به دلیل تحریک مردم به اغتشاش زندانی و یا به مناطق مختلف کشور تبعید شد. دولت ایران وی را به زادگاهش کاظمین تبعید کرد. | |||
==ولادت و درگذشت== | ==ولادت و درگذشت== | ||
محمد | محمد خالصی‌زاده در ۱۳۰۸ق در شهر [[کاظمین]] به دنیا آمد.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۵؛ بصیرت منش، ص۳۵۱</ref> پدرش [[شیخ مهدی خالصی]] از [[مراجع تقلید|مراجع]] [[شیعیان]] از خاندان خالصی در کاظمین [[عراق]] بود. او پس از مراجعت از مراسم سخنرانی به مناسبت جشن میلاد [[محمد(ص)|پیامبر اکرم]]، دچار عوارضی شبیه مسمومیت شد و مدتی بعد در [[سال ۱۳۸۳ هجری قمری|۱۳۸۳ق]]([[آذر (ماه)|آذر]] [[سال ۱۳۴۲ هجری خورشیدی|۱۳۴۲ش]]) در [[بغداد]] درگذشت و در حجره درس خود در صحن [[حرم کاظمین]] به خاک سپرده شد.<ref>اسلام دباغ، ص۱۹۵</ref> | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==فعالیت‌های سیاسی در عراق== | ==فعالیت‌های سیاسی در عراق== | ||
===بسیج مردم برای جنگ با انگلیس=== | ===بسیج مردم برای جنگ با انگلیس=== | ||
پس از آغاز [[جنگ جهانی اول]] و حمله [[انگلیس]] به بندر فاو در ۱۳۳۲، | پس از آغاز [[جنگ جهانی اول]] و حمله [[انگلیس]] به بندر فاو در ۱۳۳۲، خالصی‌زاده به همراه پدرش و [[آیت الله سیدمهدی حیدری]]، از علمای [[کاظمین]]، مردم این شهر را برای جنگ با انگلیسی‌ها بسیج کردند.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۲۶ـ۱۲۷</ref> | ||
در قیام مردم [[عراق]] در ۴ شوال ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ به رهبری [[میرزا محمدتقی شیرازی]] در [[کربلا]]، | در قیام مردم [[عراق]] در ۴ شوال ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ به رهبری [[میرزا محمدتقی شیرازی]] در [[کربلا]]، خالصی‌زاده به مردم انقلابی پیوست و در کنار رهبری این قیام، یکی از گردانندگان اصلی آن شد.<ref>ر.ک:اسلام دباغ، ص۱۸۹؛ آل فرعون، ص۱۷۷ـ۱۷۹</ref> انگلیسی‌ها برای سرکوب قیام، کربلا را محاصره کردند و تسلیم شدن هفده نفر از رهبران قیام را از شروط ترک مخاصمه دانستند و سرانجام وارد کربلا شدند، ولی نتوانستند شیخ محمد را دستگیر کنند.<ref>ر.ک:آل فرعون، ص۴۲۴ـ۴۲۶</ref> | ||
در ۱۳۴۰/ ۱۹۲۱ [[ملک فیصل]] قرارداد تحت الحمایه بودن انگلیس را در قبال پادشاهی عراق پذیرفت که به اعتراضات گسترده مردمی انجامید. در پی آن، کمیته‌ای پنج نفره از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی تشکیل شد که خالصی‌زاده نیز عضو آن بود. اعضای این کمیته در دیدار با ملک فیصل مخالفت مردم عراق با قیمومت [[انگلستان]] را اعلام نمودند.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۴۱ـ۱۴۲؛ عبدالهادی حائری، ص۱۷۳ـ۱۷۴؛رهیمی، ص۲۵۳ـ۲۵۴</ref> | در ۱۳۴۰/ ۱۹۲۱ [[ملک فیصل]] قرارداد تحت الحمایه بودن انگلیس را در قبال پادشاهی عراق پذیرفت که به اعتراضات گسترده مردمی انجامید. در پی آن، کمیته‌ای پنج نفره از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی تشکیل شد که خالصی‌زاده نیز عضو آن بود. اعضای این کمیته در دیدار با ملک فیصل مخالفت مردم عراق با قیمومت [[انگلستان]] را اعلام نمودند.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۴۱ـ۱۴۲؛ عبدالهادی حائری، ص۱۷۳ـ۱۷۴؛رهیمی، ص۲۵۳ـ۲۵۴</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==حضور در ایران== | ==حضور در ایران== | ||
===تاسیس حزب و چاپ روزنامه=== | ===تاسیس حزب و چاپ روزنامه=== | ||
خالصی‌زاده با تشکیل جمعیتی به نام «نمایندگان عالی [[بین النهرین]] در ایران» توجه جهانی را به تجاوزات [[ملک فیصل]] و [[انگلیس]] در [[عراق]] جلب و پیام‌هایی تلگرافی به کشورها و مجامع مختلف مخابره کرد.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۴۳ـ۱۴۴؛ اسلام دباغ، ص۱۹۲</ref> همچنین وی از آذر ۱۳۰۲ به ترویج دیدگاه‌های خود در روزنامه [[لواء بین النهرین]] پرداخت.<ref>صدرهاشمی، ج۴، ص۱۸۰</ref> | |||
===تلاش برای بازگشت علمای عراق=== | ===تلاش برای بازگشت علمای عراق=== | ||
خالصی‌زاده برای بازگشت علمای عراق و کمک به آنان با [[احمد شاه قاجار]] دیدار و گفتگو کرد.<ref>عبدالهادی حائری، ص۱۸۷</ref> او از آیت اللّه [[عبدالکریم حائری]] که به تازگی [[حوزه علمیه قم]] را رونق داده بود، انتظار داشت که در بازگرداندن علما به [[عراق]] همکاری کند.<ref>وردی، ج۶، ص۲۴۸؛ عبدالحسین حائری، مصاحبه مورخ ۲۲ آبان ۱۳۸۶</ref> در کنار این تلاش‌ها در اواخر ۱۳۰۲ش در ماجرای جمهوری‌خواهی [[رضاخان]]، مردم را به مخالفت با جمهوری فراخواند.<ref>سالور، ج۹، ص۶۸۱۷؛ بهار، ج۲، ص۴۴</ref> و در نهایت در ناکامی جنبش جمهوری‌خواهی نقش اساسی داشت.<ref>ر.ک:بهار، ج۱، ص۳۶۰؛ مستوفی، ج۳، ص۵۹۵</ref> | |||
===مهاجرت به مشهد=== | ===مهاجرت به مشهد=== | ||
با تلاشهای دربار [[ایران]] و سردار سپه (نخست وزیر) دولت عراق موافقت کرد به علمای تبعیدی در ایران در صورت تعهد کتبی به عدم دخالت در امورسیاسی عراق، اجازه بازگشت دهد. این موافقت شامل | با تلاشهای دربار [[ایران]] و سردار سپه (نخست وزیر) دولت عراق موافقت کرد به علمای تبعیدی در ایران در صورت تعهد کتبی به عدم دخالت در امورسیاسی عراق، اجازه بازگشت دهد. این موافقت شامل خالصی‌زاده و پدرش نمی‌شد. آن دو، ضمن انتقاد از علما به جهت پذیرفتن شرط دولت عراق، در اوایل ۱۳۰۳ش، به [[مشهد]] مهاجرت کردند.<ref>عبدالهادی حائری، ص۱۸۳؛ بهار، ج۱، ص۳۶۰</ref> | ||
===در تهران=== | ===در تهران=== | ||
خالصی‌زاده پس از درگذشت پدرش در ۱۶ [[فروردین]] ۱۳۰۴،<ref>اصغری نژاد، ص۱۰۵؛ وردی، ج۶، ص۲۵۱</ref> از [[مشهد]] به [[تهران]] بازگشت.<ref>بهار، ج۱، ص۳۶۰</ref> او در تهران، به عنوان [[امام جماعت]] [[مسجد سلطانی]] (مسجد امام فعلی)، برای نظم بخشیدن به اجتماعات [[مسجد]]، کمیته مجتمعین مسجد سلطانی را تشکیل داد<ref>اسلام دباغ، ص۱۸۹؛ جعفریان، ص۱۲۶</ref> و برای تحقق اهداف کمیته، از خرداد ۱۳۰۳، [[روزنامه اتحاد اسلام]] را همراه با [[شیخ حسین لنکرانی]] منتشر کرد.<ref>صدرهاشمی، ج۱، ص۴۹</ref> | |||
===تبعید به مناطق مختلف ایران=== | ===تبعید به مناطق مختلف ایران=== | ||
خالصی‌زاده در سالهای ۱۳۰۳ تا ۱۳۲۴ش، بارها به دلیل دخالت در امور سیاسی یا تحریک مردم به اغتشاش، زندانی یا به نقاط مختلف کشور از جمله [[خواف]]، [[تویسرکان]]، [[نهاوند]] و [[کاشان]] تبعید شد. او در این شهرها نیز فعالیتهایی شامل کارهای عمرانی، تألیف چندین کتاب و بسیج مردم در اعتراض به برخی امورانجام داد.<ref>ر.ک:بصیرت منش، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ۳۶۱ـ۳۶۶؛ هاشم دباغ، ج۱، ص۱۴۸، ۱۵۴ـ۱۵۶؛ اسلام دباغ، ص۱۹۲ـ۱۹۳</ref> پارهای از تحریکات خالصی‌زاده که به اعتراضات مردمی در نقاط مختلف کشور منجر شد، در اسناد موجود منعکس است.<ref>ر.ک:سازمان اسناد ملی ایران، آرشیو، سندش ۲۹۳۰۰۸۵۵۰، ۲۹۳۰۰۲۸۷۳، ۲۹۳۰۰۲۸۹۹؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو،ش ۱۰۱۲۴، پرونده «خالصی‌زاده»</ref> | |||
===برپایی نمازجمعه در شهر ری=== | ===برپایی نمازجمعه در شهر ری=== | ||
او در [[تهران]] «جمعیت ستمدیدگان دوره دیکتاتوری رضاخان» را در ۱۳۲۳ش تشکیل داد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو،ش ۱۰۱۲۴، پرونده | او در [[تهران]] «جمعیت ستمدیدگان دوره دیکتاتوری رضاخان» را در ۱۳۲۳ش تشکیل داد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو،ش ۱۰۱۲۴، پرونده «خالصی‌زاده»</ref> و با برپایی [[نماز جمعه]] در [[شهر ری]]، در سخنرانی‌های خود از شاه، دولت و مجلس [[ایران]] انتقاد کرد. به همین دلیل اداره نظمیه پس از اقامه دومین نماز جمعه از برپایی آن جلوگیری کرد.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۱۵۹</ref> | ||
===انتشار مجله نور=== | ===انتشار مجله نور=== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
در روزهای آخر اقامتش در یزد، به دلیل ادامه فعالیتهایش به [[تهران]] منتقل شد،<ref>جعفریان، ص۱۲۶؛ صفائی، ص۱۱۱، پانویس</ref> تا اینکه دولت ایران وی را در ۱۳ آبان ۱۳۲۸ به زادگاهش [[کاظمین]] تبعید کرد. | در روزهای آخر اقامتش در یزد، به دلیل ادامه فعالیتهایش به [[تهران]] منتقل شد،<ref>جعفریان، ص۱۲۶؛ صفائی، ص۱۱۱، پانویس</ref> تا اینکه دولت ایران وی را در ۱۳ آبان ۱۳۲۸ به زادگاهش [[کاظمین]] تبعید کرد. | ||
===فعالیت‌ها در کاظمین=== | ===فعالیت‌ها در کاظمین=== | ||
از جمله اقدامات | از جمله اقدامات خالصی‌زاده در کاظمین تأسیس مدرسه بزرگ جامعة مدینةالعلم و برگزاری [[نماز جمعه]] بود. عاقبت حکومت [[عبدالکریم قاسم]] وی را به دلیل ایراد سخنرانی برضد دولت در خطبه‌های نماز جمعه دستگیر و مدتی زندانی کرد، ولی وی با وساطت علما و تظاهرات مردم آزاد شد. | ||
==اندیشه‌ها== | ==اندیشه‌ها== | ||
خالصی‌زاده به دلیل پارهای از اظهارنظرها درباره آیین‌ها و رسومات دینی مردم مورد انتقاد برخی افراد بود تا آنجا که وی را متهم به [[وهابیت]]، یا دنباله روی از [[کسروی]] می‌کردند.<ref>ر.ک:یاد، سال۲، ش ۷، تابستان ۱۳۶۶</ref> از آن میان ایرادات وی به برخی [[دعا|دعاها]] یا تقبیح رسومی چون [[زنجیرزنی]] و گل مالیدن در [[عزاداری امام حسین]] (ع) در خور ذکر است<ref>ر.ک:خالصی‌زاده، ص۱۵۰، ۱۵۴؛ هاشم دباغ، ج۱، ص۱۵۹</ref> او خواهان اتحاد [[جهان اسلام|دنیای اسلام]] و تشکیل حکومت بزرگ اسلامی بود.<ref>خالصی‌زاده، ص۱۳۲؛ صفائی، ص۱۰۹؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، ش ۱۰۱۲۴، پرونده «خالصی‌زاده»</ref> خالصی‌زاده برای ترویج اندیشه اتحاد [[اسلام]] علاوه بر تألیف کتاب و مقاله و ایراد سخنرانی به [[حجاز]]، [[سوریه]]، [[مصر]]، [[فلسطین]] و [[لبنان]] مسافرت کرد و با بزرگان [[اهل تسنن]] در این مناطق به گفتگو پرداخت.<ref>ر.ک: اسلام دباغ، ص۱۹۴؛ هاشم دباغ، ج۱، ص۵۶ـ۹۲</ref> او در راه تحقق آرمان‌های خود، با حکومت‌های وقت [[ایران]] و [[عراق]] و با دولت‌های استعمارگر [[انگلیس]] و [[شوروی]] مبارزه کرد.<ref>ر.ک: احمدی، ص۲۸ـ۳۰، ۳۶ـ۴۳، ۶۹ـ۷۰</ref> او در کنار مبارزات سیاسی به تحقیق و پژوهش نیز مشغول بود و حدود یکصد جلد کتاب و رساله در زمینه‌های گوناگون به زبان فارسی و عربی تألیف کرد.<ref>هاشم دباغ، ج۱، ص۲۷ـ۳۳؛ احمدی، ص۱۲۵</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
* فریق مزهر آل فرعون، الحقائق الناصعة فی الثورة العراقیة سنة ۱۹۲۰ و نتائجها، بغداد ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | * فریق مزهر آل فرعون، الحقائق الناصعة فی الثورة العراقیة سنة ۱۹۲۰ و نتائجها، بغداد ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | ||
* حسین ابوترابیان، مطبوعات ایران از شهریور ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۶، تهران ۱۳۶۶ش. | * حسین ابوترابیان، مطبوعات ایران از شهریور ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۶، تهران ۱۳۶۶ش. | ||
* علی احمدی، شیخ محمد | * علی احمدی، شیخ محمد خالصی‌زاده: روحانیت در مصاف با انگلیس، تهران ۱۳۸۳ش. | ||
* محمد اصغری نژاد، محمدمهدی خالصی خصم استعمار، تهران، ۱۳۷۳ش. | * محمد اصغری نژاد، محمدمهدی خالصی خصم استعمار، تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
* حمید بصیرت منش، علما و رژیم رضاشاه: نظری بر عملکرد سیاسی ـ فرهنگی روحانیون در سالهای ۱۳۰۵ـ۱۳۲۰ش، تهران، ۱۳۷۶ش. | * حمید بصیرت منش، علما و رژیم رضاشاه: نظری بر عملکرد سیاسی ـ فرهنگی روحانیون در سالهای ۱۳۰۵ـ۱۳۲۰ش، تهران، ۱۳۷۶ش. | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
* محمدرضاشاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، سالهای ۱۳۲۰ـ ۱۳۵۷، تهران ۱۳۸۳ش. | * محمدرضاشاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، سالهای ۱۳۲۰ـ ۱۳۵۷، تهران ۱۳۸۳ش. | ||
* عبدالهادی حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران ۱۳۶۴ش. | * عبدالهادی حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران ۱۳۶۴ش. | ||
* محمد | * محمد خالصی‌زاده، رسائل سیاسی آیت للّه شیخ محمد خالصی‌زاده، تدوین اسلام دباغ، تهران ۱۳۸۶ش. | ||
*اسلام دباغ، «فقیه مصلح و مجاهد»، کیهان اندیشه،ش ۷۵ (آذر و دی ۱۳۷۶). | *اسلام دباغ، «فقیه مصلح و مجاهد»، کیهان اندیشه،ش ۷۵ (آذر و دی ۱۳۷۶). | ||
* هاشم دباغ، صفحات مشرقه من الجهاد الدینی و السیاسی لعلماء العراق، ج۱، تهران ۱۴۱۹. | * هاشم دباغ، صفحات مشرقه من الجهاد الدینی و السیاسی لعلماء العراق، ج۱، تهران ۱۴۱۹. | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
* منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/8347 دانشنامه جهان اسلام] | * منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/8347 دانشنامه جهان اسلام] | ||
*[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=1867:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-1890-1963-%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-/-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B9%DB%8C&Itemid=9 فراز و فرود یک اصلاحگر شیعی] | *[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=1867:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-1890-1963-%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-/-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B9%DB%8C&Itemid=9 فراز و فرود یک اصلاحگر شیعی] | ||
*[http://www.adinehbook.com/gp/product/9644191978 رسائل سیاسی آیت الله شیخ محمد | *[http://www.adinehbook.com/gp/product/9644191978 رسائل سیاسی آیت الله شیخ محمد خالصی‌زاده ] | ||
[[رده:مدفونان در حرم کاظمین]] | [[رده:مدفونان در حرم کاظمین]] | ||