نگاه حرام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نگاه حرام''' به نگاهِ از روی شهوت به غیرهمسر را می‌گویند که در [[فقه]] اسلامی [[حرام]] دانسته شده است. [[قرآن]] به مؤمنان سفارش کرده از نگاه حرام به دیگران بپرهیزند. [[حدیث|روایات]] فراوانی وجود دارد که این نوع نگاه‌ها را مذمت کرده است. [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در حدیثی نگاه حرام را تیری از تیرهای مسموم [[شیطان]] توصیف کرده است.  

عالمان اسلامی درباره نگاه‌های مرد و زن [[نامحرم]] گفته‌اند که باید به اندازه حاجت در معاشرت باشد و از روی شهوت نباشد. معلمان اخلاق آغاز بسیاری از انحرافات جنسی را از نگاه حرام می‌دانند.

آیات قرآن، مردان و زنان [[ایمان|مؤمن]] را به کوتاه‌کردن نگاه از چیزهای حرام امر فرموده است. گفته شده است غَض بصر که در قرآن به آن اشاره شده به معنای بستن دیدگان نیست، بلکه خودداری از نگاه فتنه‌انگیز و حرام است.<ref>طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص ۱۰۳؛ احمدی، «مشارکت اجتماعی زنان در کتاب، سنت و فقه اسلامی»، ص۱۴۲.</ref>

آیه ۳۰ و ۳۱ [[سوره نور]] نهی از چشم‌چرانی می‌کند و به پوشیدن چشم در مقابل حرام امر می‌کند. این آیات نگاه به زن اجنبی را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبی را بر زنان تحریم فرموده است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۱۱؛ امامی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۳۲۸.</ref> برخی گفته‌اند مراد از این دو آیه نگاه بر چیزی است که نظر به آنها حرام است.<ref>ابن أبی حاتم، تفسير القرآن العظيم، ریاض، ج۸، ص۱۳۱؛ السيوطی،  الدر المنثور فی التفسير بالماثور، بیروت، ج۶، ص۱۷۷.</ref> قرینه‌شدن نهی از نگاه و حفظ فرج در این دو آیه، نشانگر این است که شاید نگاه حرام سبب زنا شود.<ref>قاضی، «چشم چرانی»، ص70.</ref> [[مفسران]] گفته‌اند انسان مؤمن به محرمّات الهی خیره نمی‌گردد و از نگاه حرام، چشم می‌پوشد. قرآن، از مردان و زنان باایمان می‌خواهد که حرمت چشم خود را حفظ کنند.<ref>محمدی ری‌شهری، تفسیر قرآن ناطق، ص۱۰۳.</ref> و از آنچه خدا اکراه دارد، بپرهیزند که نگاه کنند.<ref>ابن أبی حاتم، تفسير القرآن العظيم، ریاض، ج۸، ص۱۳۲.</ref> گفته شده است چشم‌چرانی همانگونه که بر مردان حرام است بر زنان نیز حرام می‌باشد، <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۴، ص ۴۳۸.</ref>

در احادیث اسلامی، توصیه‌های زیادی به پرهیز از نگاه حرام شده است. پیامبر اکرم(ص) فرموده است نگاه بد، تیری از تیرهای مسموم شیطان است. و هر کس از ترس خدا چشم خود را فرو بندد، خداوند به او ایمانی می‌دهد که از درون، شیرینی آن را احساس می‌کند. از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] روایت است که چشم، کمینگاه شیطان است. و چشم‌پوشی بهترین راه دوری از شهوات است‏.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۶، ص ۱۷۲.</ref> پیامبر(ص) گفته است برای هر عضوی از اعضای آدمیزاد، بهره‌ای از زِناست؛ زنای چشم هم، چشم‌چرانی است. [[امام باقر(ع)]] گفته است پیامبر خدا، مردی را که به عورت زن نامحرم نگاه کند، نفرین فرمود.<ref>محمدی ری‌شهری، حکمت نامه پیامبر اعظم صلَّی الله علیه و آله، ج۱۴، ص۳۹۷.</ref>

[[مجتهد|فقیهان]] نگاه به [[عورت]] دیگران را مطلقاً حرام می‌دانند هم‌جنس یا غیرهم‌جنس و نیز محرم باشد یا نامحرم.<ref>خوئی، احکام شرعی بانوان، ۱۳۹۱ق، ص۴۰۲؛ سبحانى، رساله توضيح المسائل، ۱۳۸۶ش، ص۴۵۵؛ منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۶۱۲.</ref>  

[[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] گفته‌اند نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد يا بدون آن‏ حرام است؛ ولى نگاه كردن به‌صورت و دست‌های زن نامحرم تا مچ اگر به‌ قصد لذت نباشد و مايه فساد و [[گناه]] نگردد اشكال ندارد. نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم، خواه با قصد لذت باشد يا بدون آن‏ حرام است، ولی نگاه كردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار كه معمولاً آن را نمی‌پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقدارى از پا و دست‌ها اشکالی ندارد، مگر این‌که مفسده داشته باشد. نگاه کردن به بدن هم‌جنس با قصد لذت حرام است.<ref>«[https://makarem.ir/ahkam/fa/category/index/530/%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87-%da%a9%d8%b1%d8%af%d9%86?page=1 احکام نگاه کردن]»، سایت دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی.</ref>

گفته‌اند [[احتیاط مستحب]] آن است که بدون شهوت و ترس از افتادن در گناه هم به صورت زنان و دست‌هایشان تا مچ نگاه نشود. برخی [[احتیاط واجب]] می‌دانند که نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم بدون شهوت نیز جایز نیست. و نگاه کردن به بدن زن‌های بی باک که اگر کسی آنها را امر به حجاب نماید اعتنا نمی‌کنند، اشکال ندارد مشروط به آنکه بدون شهوت و ترس از افتادن در حرام باشد؛ و در این حکم فرقی میان زن‌های [[کفار]] و دیگر زنها نیست. و همچنین فرقی نیست میان دست و صورت و دیگر جاهای بدن که معمولا آنها را نمی‌پوشانند.<ref>«[https://www.sistani.org/persian/qa/01065/ پرسش و پاسخ: نگاه کردن]»، سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله سید علی حسینی سیستانی.</ref>

عالمان اسلامی درباره روابط مرد و زن نامحرم گفته‌اند که نگاه‌های بین افراد باید به اندازه حاجت در معاشرت باشد و نباید کسی چشم چرانی کند یا به یکدیگر خیره شوند یا نگاه ها از روی شهوت باشد.<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۶۱.</ref> دلیل این امور را این دانسته اند که غریزه جنسی انسان به نحو غیرطبیعی تحریک نشود و زمینه ابتلا به آلودگی‌ها و مفاسد جنسی را فراهم نیاورد. گفته شده است چشم‌چرانی انسان را به فساد جنسی سوق می‌دهد.<ref>مصباح یزدی، نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۸ش، ص۲۶۱.</ref>

بسیاری از انحرافات جنسی با نگاه آغاز می‌شود و اگر انسان بتواند چشم خود را حفظ کند و مراقب نگاه خود باشد، تا حد بسیار زیادی نسبت به انحرافات جنسی مصونیت پیدا خواهد کرد. نگاه به نامحرم کردن، خود گناه است، اما این گناه کوچک مقدمه‌ای برای گناهان بعدی و بزرگ‌تر است. از این رو انسان برای آن‌که به آن عوارض بعدی مبتلا نشود از ابتدا باید نگاه خود را کنترل کند<ref>مصباح یزدی، رستگاران، قم، ص۲۷۶.</ref>

معلمان [[اخلاق]] چشم‌چرانی را از دام‌های شیطان می‌دانند که انسان را در دام هرزگی گرفتار می‌کند و زمام اراده انسان را به کنترل می‌گیرد.<ref>قاضی، «چشم چرانی»، ص۶۷.</ref> گفته شده است نگاه حرام مقدمه واقع شدن در فسق و فجور است. از پیامدهای مهم نگاه حرام، برانگیختن شهوت است. لذت بردن از جمال بیگانه، انگیزه و محرک فتنه است.<ref>قاضی، «چشم چرانی»، ص۷۱.</ref> این نگاه‌ها را سبب گناه و خطاهای بزرگ می‌دانند.<ref>کاشانی، منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، تهران، ج۶، ص۲۷۳.</ref>

* ابن أبی حاتم، محمد، تفسير القرآن العظيم، مکه و ریاض، مكتبة نزار مصطفى الباز، بی‌تا.

* السيوطی، جلال الدين، الدر المنثور فی التفسير بالماثور، بيروت، دار الفكر، بی‌تا.  

* خوئی، سید ابوالقاسم، احکام شرعی بانوان، قم، دار الصدیقة الشهیدة، ۱۳۹۱ش.

* سبحانى، جعفر، رساله توضيح المسائل، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۶ش.

* طباطبایی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق.

* طبرسی، فضل بن حسن، تفسير جوامع الجامع، قم، حوزه علمیه قم، ۱۴۱۲ق.

* قرائتی، محسن‏، تفسیر نور. تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش.

* کاشانی، ملا فتح الله، منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، تهران، كتابفروشى اسلاميه‏، بی‌تا.

* محمدی ری‌شهری، محمد، حکمت نامه پیامبر اعظم صلَّی الله علیه و آله، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، ۱۳۸۷ش.

* مصباح یزدی، محمد تقی، رستگاران، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، بی‌تا.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش.