مقابله به مثل: تفاوت میان نسخه‌ها

صاحب‌نظران در عرصه علوم [[فقه]] مثل باب [[قصاص]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: مرعشی نجفی، القصاص على ضوء القرآن و السنة، ج۱، ص۱۹.</ref> ، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] مانند [[آیه اعتداء]] و [[حقوق]] درباره اصل مقابله به مثل بحث کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به : آیتی و شادروان، «مقابله به مثل و اقدامات تلافی‌جویانه از منظر فقه و حقوق بین الملل»، ص۶۸-۶۷؛ یزدی، فقه القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۲۲.</ref>

مشهور فقیهان [[شیعه]] حق مقابله به مثل در امور مالی و غیر مالی را امری مشروع دانسته‌اند، اگر چه در موارد اجرا و تطبیق آن نظرات مختلفی دارند.<ref>[http://a-alidoost.ir/persian/articles/view/22808/ «بررسی فقهی تقاص در سب»] ، پایگاه اطلاع رسانی آیت الله علیدوست.

مقابله به مثل قاعده‌ای است که بر اساس آن اگر در حق فرد یا افرادی ظلم یا کوتاهی شده باشد، آنها در دفاع از خود به مقدار آنچه واقع شده حق انتقام دارند.<ref>نگاه کنید به: خویی، موسوعة الامام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۳۱، ص۱۰۱؛ آیتی و شادروان، «مقابله به مثل و اقدامات تلافی‌جویانه از منظر فقه و حقوق بین الملل»، ص۶۵.</ref> به گزارش [[ابوالقاسم علیدوست]]، فقیه شیعه از مقابله به مثل در ادبیات فقهی با کلمه تقاص و مقاصه تعبیر شده است.<ref>[http://a-alidoost.ir/persian/articles/view/22808/ «بررسی فقهی تقاص در سب»] ، پایگاه اطلاع رسانی آیت الله علیدوست.</ref> از عنوان‌های گوناگونی مانند اعتداء به مثل، معامله به مثل، الرد بالمثل، رد الکیل بالکیل و رد الصاع بالصاع در تعبیر از این اصل استفاده شده است.<ref>آیتی و شادروان، «مقابله به مثل و اقدامات تلافی‌جویانه از منظر فقه و حقوق بین الملل»، ص۶۵.</ref>

[[شیخ طوسی]]، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] و [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] از [[شیعه]] و زمخشری و قرطبی از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، دلالت آیه بر اصل مقابله را پذیرفته‌اند.<ref>عاملی، الاسلام و مبدا المقابلة بالمثل، بی‌جا، ص۲۱؛ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، چاپ اسماعیلیان، ج۲، ص۶۳.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی]] بر اساس آیه مذکور، اگر کسی به ناحق به حريم ديگرى تجاوز نمايد، دیگری نيز مى‌تواند در مقام دفاع و گرفتن حقّ خود مقابله به مثل كند و مفهوم آیه علاوه بر حق قصاص شامل حقوق مالی و غیرمالی می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۳.</ref>

بنابر گزارشات تاریخ [[دفاع مقدس]]، [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] با هدایت [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و توجه به محدودیت‌های اصل مقابله به مثل در برابر اقدام [[عراق]] به استفاده از تسلیحات شیمیایی در [[جنگ تحمیلی]] از تقابل به مثل پرهیز کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13931211001183/%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%AB%D9%84-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%AA، «جنگ شیمیایی عراق و عدم مقابله به مثل جمهوری اسلامی ایران؛ الگوی تابعیت از قوانین بین المللی در زمان تجاوز] ، خبرگزاری فارس.</ref>

گفته شده پس از ترور [[قاسم سلیمانی]]، فرمانده سابق [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] در سال [[سال ۱۳۹۸ هجری شمسی|۱۳۹۸ش]]، [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] بر اساس قاعده مقابله به مثل حق انتقام مساوی با تاثیر‌گذاری او در منطقه را از قاتلانش دارد.<ref>صحرایی اردکانی، فخری و زاهدی میل سفید، «مبانی و بنیان‌های فقهی-حقوقی مقابله به مثل در وقعه شهادت سردار سلیمانی»، ص۲۹۵.</ref>

* [http://a-alidoost.ir/persian/articles/view/22808/ «بررسی فقهی تقاص در سب»] ، پایگاه اطلاع رسانی آیت الله علیدوست، تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.

* [https://www.farsnews.ir/news/13931211001183/%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%AB%D9%84-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%AA، «جنگ شیمیایی عراق و عدم مقابله به مثل جمهوری اسلامی ایران؛ الگوی تابعیت از قوانین بین المللی در زمان تجاوز] ، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۱۲ اسفند ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.

* یزدی، محمد، فقه القرآن، قم، اسماعیلیان، ، جلد دوم، ۱۴۱۵ق.