اللمعة الدمشقیة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعه‌ای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه [[ابواب فقهی]] را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت [[سربداران]] خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آن‌ها باشد. لمعه از مشهورترین کتاب‌های شهید اول است و بر آن شرح‌های متعددی نوشته شده است که معروف‌ترین آن‌ها [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة]] اثر [[شهید ثانی]] است که متن درسی حوزه‌های علمیه [[شیعه]] است.

== تبیین جایگاه کتاب ==

==تاریخچه نگارش ==

مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] پژوهش‌گر و تراجم‌نگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]]  نوشته [[حر عاملی]] آمده<ref> حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتاب‌های دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکرده‌اند، بلکه مؤلف خود در اجازه‌ای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ص۳۷۶.</ref> چنان‌که شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی‌، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref>

== شرح‌ها و حاشیه‌ها==

بر کتاب لمعه شرح‌هایی نوشته شده است گروهی از آنها دارای نام مستقلی هستند و گروهی با نام شرح یا حاشیه مشهور شده‌اند.

# توضیح المشکلات، از محمدشفیع بن محمدحسین (اواسط قرن ۱۳).

# التحفة الغرویة (شرح کتاب میراث)، از شیخ خضر بن سلال آل خدام عفکاوی (متوفای ۱۲۵۵ق)

# کشف النقاب، از مسیح بن محمدسعید تهرانی.

# المذاهب القدسیة، الانوار الغرویة، الشریعة النبویة، از محمدجواد بن تقی مشهور به ملا کتاب احمدی (زنده در ۱۲۶۷). از این کتاب با هر سه عنوان یاد شده است.

# الخیارات، شرح مبسوط استدلالی بر بعضی از مسائل بیع از شیخ [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء]] (متوفای ۱۳۵۳ق).

# الدرة الغریة، از [[ملا عبدالکریم بن محمدباقر سلماسی]] (متوفای ۱۲۸۰ق).

# العدة النجفیة، از شیخ محمدرضا نجف پدر [[محمد طه نجف|شیخ محمد طه]].

# الغرة الغرویة، از ملا علی.

# المنحة السنیة، از [[سید محمد بن هاشم هندی]] (متوفای ۱۳۲۳ق).

# المواهب العلیة، از میرزا ابوتراب قزوینی حائری.

# الدرة الحائریة، از علی‌نقی بن حسن طباطبایی (متوفای ۱۲۸۹ق).

# النجعة فی شرح اللمعة، از [[محمدتقی شوشتری]] (متوفای ۱۴۱۶ق).<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۸، ۱۴، ۱۶، ۲۲ و ۲۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۲۵۵.</ref>

=== شرح‌های بدون نام ===

# شرح لمعه، از شیخ سلیمان بن احمد آل عبدالجبار قطیفی (متوفای ۱۲۷۰ق).

# شرح لمعه، از آقا مهدی بن [[محمدابراهیم کلباسی]] (متوفای ۱۲۹۲ق).

# شرح لمعه، از سید محمد معروف به قیصر (متوفای ۱۲۵۵ق).<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۶، ۱۳ و ۱۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۴۱.</ref>

# التحفة القوامیة، سید قوام‌الدین محمد بن محمدمهدی سیفی قزوینی.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۴۹۰. ج۳، ص۴۶۲.</ref>

# الهدایة المهدیة، از عبدالکریم جرجانی (زنده در ۱۳۰۴ق).