حسینیه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Bara Imambara Lucknow.jpg|بندانگشتی|چپ|300px|[[حسینیه آصفی]]، حسینیه‌ای بزرگ در لکهنؤ پایتخت ایالت اوتارپرادش در هند است که توسط آصف الدوله یکی از نواب اود در ۱۷۸۴ ساخته شده . حسینیه آصفی یکی از بزرگترین بناهای شهر لکهنؤ است .]]

'''حسینیه '''، از مکان‌های مذهبی [[شیعیان]] که بیشتر در آن مراسم [[عزاداری امام حسین|سوگواری]] [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]] برگزار می‌شود. در بسیاری از محله‌های شهرهای شیعه‌نشین دست کم یک حسینیه دائم وجود دارد. گفته شده که [[لکهنو]] (در اواسط دهه ۱۲۱۰) حدود ۲۰۰۰ و [[تهران]] (در اواخر دهه ۱۳۴۰ش) حدود ۶۳۰ حسینیه داشته است. براساس آمار (۱۳۷۵ش)، ۷۵۲۸ حسینیه در ایران وجود داشته که بیش از ۱۱% کل اماکن دینی و مذهبی کشور را تشکیل می‌داده است.

کارکرد اختصاصی حسینیه‌‏ها، برگزاری مراسم سنّتی [[عزاداری]] و [[روضه خوانی]] به ‏ویژه برای [[امام حسین|امام حسین(ع)]] و [[:رده:یاران امام حسین|یارانش]]، و کارکرد عمومی آنها، برگزاری آیین‌‏های مذهبی و فرهنگی است.

بیشتر حسینیه‌‏ها، معماری ساده‌‏ای دارند. کارکرد حسینیه‏ در [[محرم]] و [[صفر]] بیشتر است و هزینه‌‏های آن، معمولا از کمک‌‏های مردمی تامین می‌شود.

مردم دوره [[آل بویه]]، به دستور [[معزالدوله دیلمی]] در ۳۵۲، در [[عاشورا]] خیمه‌هایی برای [[عزاداری]] در خیابان‌ها برپا می کردند.<ref>فقیهی، ص۴۶۶</ref> در برپایی خیمه، از داربست‌های چوبی یا فلزی استفاده می‌‏شد و روی آن را با پارچه‌های برزنتی می‌‏پوشاندند. این رسم همچنان باقی‏ست.

در منابع متقدم، درباره احداث بناهای دائم با عنوان حسینیه، گزارشی نیامده و پیش‏ترها، عزاداری، در مساجد، [[حرم]] معصومان، [[امامزاده‏|امامزاده‏ ها]]، بازارها، تکیه‌ها و... برگزار می‌شده است. به احتمال قوی، اختصاص بنایی به نام حسینیه، از دوره [[قاجاریه|قاجار]] تثبیت شده است، چنان که تاریخِ بنای حسینیه‌های مهم و معروف نیز تاریخی قدیم‌تر را نشان نمی‌دهد.<ref>رک دایرةالمعارف [[تشیع]]، ذیل مدخل‌های حسینیه</ref>

نام‏گذاری مکان‏های ویژه عزاداری حسینی، در مناطق گوناگون شیعه نشین تابع مناسبات و ادبیات محلی بوده است؛ مثلاً در [[ایران]] و [[عراق]]، بیشتر از واژه [[تکیه]] استفاده می‏شده و در روندی رو به رشد، حسینیه در کنار واژه هایی چون میدان و چهارسوق به ‏کار می‌رفته است. در ایران معاصر، بیشترِ مکان‌هایی که برای برگزاری مراسم عزاداری حسینی بنا می‌شوند حسینیه نامیده می‌شوند<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۴۵ـ ۳۵۱</ref>و تقریباً دیگر هیچ مکان نوساخته‌ای را با این کاربرد، تکیه نمی‌نامند و حتی در بازسازیها، نام تکیه‌ها را به حسینیه یا [[مسجد]] برمی گردانند.<ref>ر ک.همان، ج۱، ص۵۱۰؛ شاطری، ص۳۳</ref>

گاه، نام واقف یا بانی را بر روی حسینیه می‌گذارند، مثل حسینیه سیدمحمد صالح در [[کربلا]]، حسینیه اصطهباناتی در [[نجف]] و حسینیه مؤمن علی یزدی در [[کاظمین]]<ref>ر ک. انصاری قمی، وقف، سال ۲، ش ۱، ص۷۷، ش ۳، ص۸۴، سال ۳، ش ۱، ص۱۰۱</ref>یا آنها را به نام اصناف می‌خوانند، مانند حسینیه خیاطها، حسینیه دباغها، حسینیه صباغها، هر سه در [[بیرجند]]<ref>رضائی، ص۱۲۶ـ۱۲۷</ref> یا حسینیه خرازها، حسینیه نجارها، حسینیه قنادها و حسینیه بزازها، همگی در [[سبزوار]].<ref>محمدی، ص۲۶۱</ref> حسینیه‌هایی که اهالی برخی شهرها در شهرهای دیگر بنا می‌کنند، به نام گروه مهاجران یا زائران خوانده می‌شوند، مانند حسینیه اصفهانی‌ها، حسینیه تهرانی‌ها، حسینیه قمی‌ها، و حسینیه آذربایجانی‌ها، همگی در کربلا<ref>انصاری قمی، وقف، سال ۲، ش ۳، ص۸۳ـ۸۴</ref>. برخی حسینیه‌ها نیز به نام محله‌ای که در آن واقع شده‌اند خوانده می‌شوند، از جمله در نائین، ابیانه و [[کاشان]].<ref>ر ک. سلطان زاده، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰؛ بلوکباشی، ص۵۹، ۶۱؛ مشهدی نوش آبادی، ص۱۰</ref> نام گذاری حسینیه‌ها به نام [[امامان]] و معصومان و فرزندان آنها نیز مرسوم است<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۵۱، ۱۶۵، ۱۶۸، ۱۸۰ و جاهای دیگر</ref>

تأمین هزینه‌های احداث، نگهداری و برگزاری مراسم در حسینیه‌ها را برخی بانیانِ متمول برعهده می‌گیرند و معمولاً درآمدها یا املاکی را به این منظور وقف می‌کنند.‌گاه این هزینه‌ها را مردم به صورت دسته جمعی برعهده می‌گیرند. برخی نیز منزل خود را به طور دائم یا موقت به صورت حسینیه درمی آورند. غیر از انگیزه عمومی مذهبی، نذر برای شفای بیماران یا حصول موفقیت در کاری مهم نیز از انگیزه‏های احداث حسینیه‌های دائم یا موقت است.<ref>ر ک. انصاری قمی، همانجا؛ شهری باف، ج۲، ص۳۶۰؛ طعمه، ص۱۸۰ـ۱۸۱؛ دایرةالمعارف جهان اسلام آکسفورد، همانجا.</ref>