بحث:سجده
دیدگاه اهل سنت
بنابر فتاوای فقیهان اهل سنت، لازم نیست سجده بر خاک باشد بلکه بر هر چیزی که نجس نباشد می‌توان سجده کرد.[۱]
برخی از آنان می‌گویند هیچ فرقی بین پیشانی و دیگر اعضای هفت‌گانه سجده نیست و همانطور که جایز است بین مواضع دیگر سجده و زمین مانعی باشد، بین پیشانی و زمین نیز جایز است.[۲] این دیدگاه بر خلاف روایاتی است که سجده را فقط بر زمین جایز می‌دانند. مانند حدیث خباب بن ارت: «نزد پیامبر شکایت کردیم که شدت گرمای شن‌ها پیشانی و دست‌هایمان را می‌سوزاند ولی آن حضرت شکایت ما را نپذیرفت».[۳] ابن اثیر در شرح این روایت می‌گوید یعنی پیامبر اجازه نداد بر گوشه لباس خود سجده کنند.[۴] همچنین این ادعا برخلاف تفاوت عملکرد رسول خدا و صحابه بین پیشانی و دیگر اعضای سجده است.
برخی دیگر سجده بر فرش و مانند آن را مانند سجده بر زمین می‌دانند. مراد از ارض در روایات را هر چیزی می‌دانند که انسان روی آن قرار دارد چه خاک و سنگ باشد و چه فرش.[۵] قائلین به این سخن آن را در شرح حدیث نبوی «زمین برای من محل سجده و تیمم قرار گرفت» آورده‌اند ولی این سخن با ظاهر روایت ناسازگار است زیرا تیمم بر فرش بنا بر هیچ مذهبی صحیح نیست و به همین دلیل سجده بر آن نیز نباید صحیح باشد.
البته روایاتی از اهل سنت، سجده بر لباس را در حال ضرورت اجازه داده است؛ مانند حدیث انس بن مالک: «با پیامبر نماز می‌خواندیم اگر یکی از ما نمی‌توانست به دلیل شدت گرما پیشانی خود را بر زمین بگذارد بر لباس خود سجده می‌کرد»[۶] و «پیامبر کسی را دید که بر گوشه عمامه‌اش سجده می‌کند و به او اشاره کرد و پیشانی را نشان داد، او عمامه را از پیشانی بالا زد».[۷] عبدالکریم ابی امیه گفت: «رفتار دائمی ابوبکر نسبت به سجده در حال نماز این بود که یا بر زمین نماز می‌خواند و یا در حال سجده، پیشانی را (اگر روی فرش یا مانند آن قرار می‌گرفت) به سوی زمین می‌کشید».[۸] در روایتی جابر بن عبدالله انصاری گفت: با پیامبر نماز ظهر را می‌خواندیم، به دلیل شدت گرما یک مشت سنگ‌ریزه برمی‌داشتیم و از این دست به آن دست می‌دادیم تا خنک شود و بتوانیم بر آن سجده کنیم».(احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۳، ص۳۳۷)بیهقی در ذیل این روایت می‌گوید: «اگر سجده بر لباس متصل به بدن جایز بود از خنک کردن سنگ‌ریزه در دستان آسان‌تر بود.»( بیهقی، السنن الکبری، ج۲، ص۱۰۵.)--Shamsoddin (بحث) ۲۹ اکتبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۴:۵۴ (+0330)
سجده مستحب
مباحث مربوط به سجده مستحب به ویژه درباره سجده مستحب در برخی آیات قرآن در این مدخل نیامده است.Salehi (بحث) ۲۵ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۱۸ (UTC)
- ↑ الموسوعه الفقیه الکویتیه، ج۲۴، ص۲۰۱، وزارة الاوقاف و الشؤون الاسلامیه، الکویت
- ↑ ابن حزم، المحلی، ج۴، ص۸۳، مسأله ۴۳۹
- ↑ بیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص۱۰۴، باب الکشف عن الجبهه فی السجود.
- ↑ ابن اثیر، النهایه، ج ۲، ص۴۹۷، ماده «شکی»
- ↑ تعلیقه شیخ علی محمد معوض بر کتاب بدایه المجتهد و نهایه المقتصد از قرطبی، دارالکتب العلمیه، ج۲، ص۱۹۵، باب حکم الصلوه علی غیر الارض. قُرطُبی خودش می‌گوید صحت نماز بر زمین و روییدنی اتفاقی است و بر غیر آن اختلافی و مکروه است و این مذهب مالک بن انس است.
- ↑ انس بن مالک همین روایت را به چند مضمون بیان کرده است. صحیح بخاری، ج ۱، ص۱۸۸، ح ۵۴۲ و نیز ص۳۷۳، ح ۱۲۰۸
- ↑ بیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص۱۰۵
- ↑ متقی هندی، کنزل العمال، ج ۸، ص۱۲۸، روایت ۲۲۲۲، باب السجود و مایتعلق به