|
|
| خط ۳۸: |
خط ۳۸: |
|
| |
|
| == انگیزه تألیف == | | == انگیزه تألیف == |
| بنابر گفته [[شیخ طوسی]] در مقدمه، او قصد داشته است با این تألیف، کاستی‌های تألیفات تفسیری پیشین را برطرف سازد. به گفته او هیچ‌یک از علمای شیعه کتابی جامع و کامل در تفسیر قرآن ننوشته بودند که آیات قرآن را از نظرگاه‌های مختلف مانند علم کلام، حدیث، لغت و جز آن تفسیر کند و روایات تفسیری و اندیشه‌گر‌ی‌های مفسران پیشین را به‌گونه مستوفی بررسی کند و آنچه را بدان نیاز هست، خود تفسیر کند. تنها گروهی به گردآوری احادیث درباره آیات پرداخته‌اند بی آنکه روایات و آرای تفسیری را استقصا (= تفحص و جست و جوی کامل) و بررسی و ارزیابی کنند و از خود چیزی برای تبیین و تفسیر آیات بیفزایند.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱-۳.</ref><br />
| | به‌گفته شیخ طوسی در مقدمه کتاب، او تفسیرش را به‌منظور رفع کاستی‌های نوشته است که کتاب‌های تفسیری پیش از او داشته‌اند: هیچ‌یک از علمای شیعه کتابی در تفسیر قرآن بنویسند که هم همه قرآن را در بر بگیرد و هم آن را از نگاه علوم مختلف تفسیر کند. تنها گروهی روایاتی را آورده اند، بدون آنکه ان ها به صورت کامل بررسی کنند. کتاب‌های تفسیری اهل‌سنت نیز چنین مشکلی دارند برخی از آن ها به بیان بیان معنای اغت قران و صرف و نحو ان اکتفا کرده اند و برخی دیگر که جامع بررسی کرده‌اند بسیار مطلب را بسیار تفصیل داده‌اند و مسائلی را که نباید در تفسیر آورد مثل مباحث فقهی وارد تفسیر کرده‌اند. |
|
| |
|
| شیخ طوسی معتقد است که عالمان اهل سنت نیز در تفسیر قرآن یا هر روایتی درباره قرآن را نقل کرده و از این‌رو از اختصار و تمرکز بر موضوع دور مانده‌اند و یا تنها به تفسیر الفاظ غریب و مشکل قرآن نگریسته‌اند. برخی نیز کوشیده‌اند راهی میان این دو را برگزینند و از زاویه دانشی که در آن تخصص دارند قرآن را تفسیر کرده‌اند. شیخ طوسی تفاسیر گروه سوم، از جمله ابومُسلم محمد بن بحر اصفهانی (م. ۳۲۰ق.) و علی بن عیسی رمانی (م. ۳۸۴ق.)، از علمای معتزله را بهتر از دیگر آثار تفسیری دانسته ولی تذکار داده که همینان نیز از نظرگاه‌های علوم مختلف به تفسیر دست نزده و افزون بر این، گاه مطالبی طولانی آورده‌اند که نیازی به ذکر آنها نبوده است. بدین‌رو، او خود بر آن شده است تا تفسیری در عین اختصار، جامع و کامل تألیف کند که در آن، به علوم مختلف قرآنی مانند قرائت، معانی بیان، صرف و نحو و متشابهات بپردازد و نیز به شبهه‌ها و طعنه‌های ملحدان و مبطلان مانند اهل جبر و تشبیه و مانند آن پاسخ دهد.<ref>صدر، تأسیس الشیعه، ۱۳۷۰ش، ص۳۳۹.</ref> طوسی وعده داده است که در این اثر نه چنان کوتاه می‌نویسد که فهم مطالب مشکل شود و نه اصل ایجاز و اختصار را فرو می‌گذارد.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱-۳.</ref><br /><br />
| | هدف او این بوده که تفسیری از قرآن ارائه دهد که همه علومِ فهم قران در آن به کار رفته باشند مانند قرائت، معانی، اعراب و کلام و همچنین پاسخ به شبهت کلامی مذاهب دیگر. |
| | |
| | هم کتابی میانه باشد نه چنان مفصل باشد که خوانننده ار خشته کند و نه چنان مختصر باشد که معنا را درست نرساند.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱-۲.</ref><br /><br /> |
|
| |
|
| == روش و گرایش تفسیری == | | == روش و گرایش تفسیری == |
