کاربر ناشناس
عبدالله بن جعفر حمیری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←پانویس) |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عبداللّه بن جعفر حِمیری'''؛ عالم و [[ | '''عبداللّه بن جعفر حِمیری'''؛ عالم و [[محدث|محدّث ]] [[شیعه|شیعی]] در [[قرن سوم]] و [[قرن چهارم]] است. او با کتاب مشهورش به نام [[قرب الاسناد|قُربُ الاِسناد]] شناخته می‌شود. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
از تاریخ دقیق ولادت و وفات عبدالله بن جعفر اطلاعی دردست نیست، اما بدون | از تاریخ دقیق ولادت و وفات عبدالله بن جعفر اطلاعی دردست نیست، اما بدون شک در دوران امامت [[امام هادی|امام هادی]](ع) و [[امام حسن عسکری|امام حسن عسکری]](ع) و در دوره [[غیبت صغری|غیبت صغرا]] می‌زیسته است. | ||
حمیری، از مشایخ و بزرگان [[قم]] بود، در سالهای پایانی قرن سوم به [[ | حمیری، از مشایخ و بزرگان [[قم]] بود، در سالهای پایانی قرن سوم به [[کوفه]] سفر کرد و محدّثان آن شهر از وی احادیث بسیاری شنیدند.<ref>نجاشی، ص۲۱۹</ref> | ||
==عالم و راوی== | ==عالم و راوی== | ||
[[شیخ طوسی]] در رجال خود<ref>ص ۳۷۰</ref> در میان اصحاب [[امام رضا]] (ع) از فردی به نام ابوالعباس حمیری یاد | [[شیخ طوسی]] در رجال خود<ref>ص ۳۷۰</ref> در میان اصحاب [[امام رضا]](ع) از فردی به نام ابوالعباس حمیری یاد کرده که [[آیت الله خویی|خویی]]<ref>ج ۱۰، ص۱۴۱</ref> ـ با ارائه دلایلی، از جمله تاریخ سفر حمیری به کوفه، که [[نجاشی]] آن را گزارش کرده ـ وی را غیر از عبداللّه بن جعفر حمیری دانسته است.<ref>کلینی، ج ۵، ص۴۴۷ ؛ طوسی، تهذیب، ج ۳، ص۲۳۱</ref> | ||
از جمله | از جمله کسانی که حمیری از آنها روایت کرده عبارت‌اند از: | ||
*[[ | *[[ایوب بن نوح نخعی]]<ref>حِمیری، ص۱۶۳</ref> | ||
*[[ | *[[هارون بن مسلم]]<ref>نجاشی، ص۸، ۵۲، ۴۱۵ ـ ۴۱۶</ref> | ||
*[[احمد بن محمد بن خالد برقی|احمد بن محمد بن خالد برقی]]<ref>نجاشی، | *[[احمد بن محمد بن خالد برقی|احمد بن محمد بن خالد برقی]]<ref>نجاشی، ص۵۵، ۱۳۷</ref> | ||
*[[محمد بن | *[[محمد بن حسین بن ابی الخطاب]]<ref>حمیری، ص۳۷۹</ref> | ||
*[[محمد بن خالد طیالسی]]<ref>نجاشی، | *[[محمد بن خالد طیالسی]]<ref>نجاشی، ص۱۶۸</ref> | ||
مهم‌ترین راویان حدیث از حمیری عبارت‌اند از: | مهم‌ترین راویان حدیث از حمیری عبارت‌اند از: | ||
*فرزندش [[محمد بن عبدالله حمیری]]<ref>طوسی، الامالی، | *فرزندش [[محمد بن عبدالله حمیری]]<ref>طوسی، الامالی، ص۹، ۲۲، ۲۰۳</ref> | ||
*[[احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی]]<ref>طوسی، الامالی، | *[[احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی]]<ref>طوسی، الامالی، ص۱۳، ۳۸، ۲۰۱</ref> | ||
*[[ابن جنید اسکافی|ابوعلی | *[[ابن جنید اسکافی|ابوعلی اسکافی]]<ref>طوسی، الامالی، ص۸۶، ۲۳۸، ۶۹۷</ref> | ||
*[[محمد بن | *[[محمد بن حسن بن ولید قمی]]<ref>نجاشی، ص۱۷۶، ۲۷۴</ref> | ||
*[[ | *[[علی بن حسین بن بابویه]]<ref>نجاشی، ص۴۳۰</ref> | ||
*[[ابوغالب زراری|ابوغالب زُراری]]<ref>طوسی، الامالی، | *[[ابوغالب زراری|ابوغالب زُراری]]<ref>طوسی، الامالی، ص۱۸۹</ref> | ||
*[[محمد بن | *[[محمد بن موسی بن متوکل]]<ref>طوسی، رجال، ص۴۳۷</ref> | ||
حمیری نقش مهمی در روایت | حمیری نقش مهمی در روایت مکتوبات حدیثی [[محدث|محدّثان]] [[قم]] داشته است.<ref>طوسی، رجال، ص۴۲۴</ref> همچنین نام وی در سلسله اسناد روایی بسیاری از آثار محدّثان [[شیعه|شیعی]] [[کوفه]] و مناطق دیگر دیده می‌شود.<ref>نجاشی، ص۳۸، ۵۹، ۱۶۸، ۳۰۲، ۴۳۰</ref> | ||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
حمیری علاوه بر فرزندش محمد، | حمیری علاوه بر فرزندش محمد، که فردی مشهور و صاحب تألیفات بوده، سه فرزند دیگر، به نامهای احمد و جعفر و حسین، داشته است که همگی دارای مکاتباتی با [[امام زمان]](عج) بوده‌اند.<ref>نجاشی، ص۳۵۴ ـ ۳۵۵</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
حمیری آثار متعددی تألیف | حمیری آثار متعددی تألیف کرده که اغلب شامل موضوعات مورد علاقه محدّثان آن دوره است. از جمله موضوعاتی که محدّثان شیعه آن دوره آثار متعددی درباره آن تدوین کرده‌اند، پاسخهای [[ائمه اطهار|ائمه]] به پرسشهای اصحاب درباره مسائل فقهی و کلامی است که موارد فراوانی از آنها در [[کتب اربعه|کتب اربعه]] نقل شده است.<ref>کلینی، ج ۱، ص۸۷، ۱۰۰ و ج ۲، ص۲۷، ۳۹۹ ؛ شیخ صدوق، من لایحضر، ج ۱، ص۲۶۲، ۵۴۴ ؛ طوسی، تهذیب، ج ۱، ص۵۵، ۶۴،۱۵۰</ref> | ||
===مکاتبات فقهی ـ کلامی=== | ===مکاتبات فقهی ـ کلامی=== | ||
عبدالله بن جعفر حمیری برخی | عبدالله بن جعفر حمیری برخی مکاتبات فقهی ـ کلامی بین امامان شیعه و اصحاب را گردآورده و آثاری با این موضوع تألیف کرده است. | ||
وی در | وی در کتاب مسائل الرجال و مکاتباتهم [[اباالحسن الثالث|اباالحسن الثالث (ع)]]،<ref>نجاشی، ص۲۲۰</ref> نامه نگاری‌هایی بین برخی اصحاب [[امام هادی]](ع) با ایشان را، که غالبا مشتمل بر مسائل [[فقه|فقهی]] است، گرد آورده است. | ||
نام برخی از این افراد در منابع حدیثی دیگر آمده است | نام برخی از این افراد در منابع حدیثی دیگر آمده است که عبارت‌اند از: | ||
*حسن بن | *حسن بن مالک<ref>شیخ صدوق، من لایحضر، ج۳، ص۴۳۴ و ج ۴، ص۲۳۲؛ طوسی، تهذیب، ج۹، ص۱۸۹ ؛ طوسی، الاستبصار، ج۴، ص۱۲۴</ref> | ||
*محمد بن | *محمد بن جزک<ref>شیخ صدوق، من لایحضر، ج۱، ص۴۴۰ـ۴۴۱؛ طوسی، تهذیب، ج ۳، ص۲۱۶ و ج ۷، ص۳۶۳، ۴۲۸</ref> | ||
* | *حسین بن علی بن کیسان صنعانی<ref>طوسی، تهذیب، ج۲، ص۳۰۸؛ طوسی، الاستبصار، ج ۱، ص۳۴۳</ref> | ||
* | *ایوب بن نوح<ref>طوسی، تهذیب، ج۴، ص۹۱ و ج ۵، ص۲۷۳</ref> | ||
*محمدبن سرو<ref>طوسی، تهذیق، ج۵، ص۱۷۱؛ طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۲۴۷</ref> | *محمدبن سرو<ref>طوسی، تهذیق، ج۵، ص۱۷۱؛ طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۲۴۷</ref> | ||
* | *علی بن ریان بن صلت<ref>طوسی، تهذیب، ج۵، ص۲۰۹؛ طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۲۶۷</ref> | ||
===مسائلُ لأبی | ===مسائلُ لأبی محمد الحسن=== | ||
حمیری همچنین | حمیری همچنین کتابی با عنوان مسائلُ [[امام حسن عسکری|أبی محمدالحسن]](ع) علی ید محمد بن عثمان العَمری تألیف کرده که نقل قولهایی از آن در آثار گوناگون [[امامیه|امامیه]] باقی مانده است.<ref>کلینی، ج ۵، ص۴۴۷ و ج ۷، ص۱۱۴</ref> | ||
براساس این | براساس این نقل قولها، به نظر می‌رسد که بخش اعظم این کتاب، پرسشهای فقهی از [[امام عسکری]](ع) بوده که حمیری آنها را از طریق [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان عَمْری]] دومین نایب خاص، به امام می‌رسانده و پاسخهایی نیز از طریق عمری می‌گرفته است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضر، ج ۳، ص۴۳۵</ref> | ||
===الدلائل=== | ===الدلائل=== | ||
عبدالله بن جعفر حمیری آثاری نیز در موضوع [[امامت ائمه اثنی عشر|امامت]] تألیف | عبدالله بن جعفر حمیری آثاری نیز در موضوع [[امامت ائمه اثنی عشر|امامت]] تألیف کرده است. وی کتاب مهمی با نام الدلائل داشته است<ref>نجاشی، ص۲۱۹ ؛ طوسی، فهرست، ص۲۹۴</ref> که تا [[قرن هفتم]] موجود بوده و [[علی بن عیسی اربلی|بهاءالدین اربلی]]<ref>ج ۳، ص۶۶، ۱۲۰، ۲۱۰، ۴۰۴</ref> و [[ابن طاووس|ابن طاووس]]<ref>فتح الابواب، ص۲۴۳ ؛ کمال الدین، ص۲، ۹۷، ۱۱۹</ref> بخشهایی از آن را نقل کرده‌اند. ابن طاووس نسخه‌ای از این کتاب را، به خط احمد بن حسین ابن غضائری، در اختیار داشته است.<ref>کمال الدین، ص۹۷، ۲۲۹</ref> | ||
===کتاب الغیبه=== | ===کتاب الغیبه=== | ||
از جمله آثار حمیری درباره [[غیبت]]، | از جمله آثار حمیری درباره [[غیبت]]، کتاب الغیبة است. همچنین وی تألیف دیگری در این زمینه داشته که [[نجاشی]]<ref>نجاشی، ص۲۱۹</ref> هم از آن با نام ''الغیبة و الحیرة'' یاد کرده و احتمالا همان است که طوسی، به نقل از ابوجعفر محمدبن جعفر ابن بُطّه قمی، نام آن را ''الفترةُ والحیرة'' ذکر کرده است.<ref>طوسی، فهرست، ص۲۹۴</ref> | ||
[[ابن ابی زینب|ابن | [[ابن ابی زینب|ابن ابی زینب]]،<ref>ص ۶۷، ۱۵۲، ۱۵۵، ۱۵۹</ref> [[شیخ صدوق|ابن بابویه]]<ref>کمال الدین، ج ۱، ص۱۲۷، ۱۵۲، ۲۱۱، ۲۲۸</ref> و [[شیخ طوسی]] در کتاب [[غیبت طوسی|الغیبة]]<ref>ص ۳۵۲، ۳۵۴، ۳۶۱ ـ ۳۶۲، ۴۳۹</ref> روایات فراوانی درباره غیبت از حمیری نقل کرده‌اند که برگرفته از آثار وی در این باب است. | ||
شیخ صدوق در | شیخ صدوق در کتاب [[توحید صدوق|التوحید]]<ref>ص ۷۶، ۸۰، ۱۰۳</ref> روایاتی به نقل از مشایخ خود از حمیری آورده که احتمالا از کتاب ''العظمة و التوحید'' یا کتاب ''التوحید و البداء و الارادة و الاستطاعة و المعرفة''<ref>نجاشی، ص۲۱۹ ـ ۲۲۰</ref> است که شیخ طوسی<ref>طوسی، فهرست، ص۲۹۴</ref> از کتاب اخیر با عنوان ''التوحید و الاستطاعة و الافاعیل و البداء'' یاد کرده است. | ||
===قرب الاسناد=== | ===قرب الاسناد=== | ||
تنها | تنها کتاب موجود از حمیری، [[قرب الاسناد|قُرب الاِسناد]] است. [[نجاشی|نجاشی]]<ref>ص ۲۲۰</ref> از سه کتاب حمیری با نامهای قرب الاسناد الی [[امام رضا|الرضا]](ع) ، قرب الاسناد الی [[امام جواد|ابی جعفر بن الرضا]](ع)، و قرب الاسناد الی [[امام زمان|صاحب الامر]](عج) یاد کرده، اما شیخ طوسی<ref>فهرست، ص۲۹۴</ref> فقط از قرب الاسناد نام برده است. | ||
قرب الاسناد به آثاری اطلاق می‌شود که در آن، [[محدث|محدّث]] [[حدیث|احادیث]] را با کوتاه‌ترین طریق تا [[معصوم]] روایت کند. حمیری در تألیف این کتاب از متون کهن‌تر نیز بهره برده<ref>رحمتی، ص۲۷ ـ ۲۸</ref> که از مهم‌ترین آنها، کتاب ''المسائل علی بن جعفر عُریضی'' است که حمیری بخش اعظم آن را در کتاب خود آورده است.<ref>رحمتی، ص۲۷</ref> | |||
[[ابن ادریس حلی| | [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس حلّی]]<ref>ج ۱۴، ص۲۲۳ ـ ۲۳۰</ref> روایاتی از قرب الاسناد حمیری نقل کرده، ولی به اشتباه این کتاب را به فرزند وی، محمد نسبت داده است. منشأ این خطا ظاهرا آن است که سلسله سند آغازین کتاب به فرزند حمیری منتهی می‌شود.<ref>حمیری، ص۱</ref> | ||
شاهد مهم بر صحت انتساب | شاهد مهم بر صحت انتساب قرب الاسناد به عبدالله بن جعفر حمیری آن است که ابن ادریس حلّی،<ref>ج ۱۴، ص۲۲۳</ref> در نقل قول از این کتاب، حدیثی را بدون واسطه از محمد بن حسین بن ابی الخطاب (متوفی ۲۶۲ق) آورده که طبقه حدیثی آن تنها با طبقه مشایخ عبداللّه بن جعفر تطابق دارد. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
{{col-begin}} | {{col-begin}} | ||
{{راست‌چین}} | {{راست‌چین}} | ||
*ابن | *ابن ابی زینب، ''کتاب الغیبة''، چاپ علی اکبر غفاری، تهران. | ||
* | *ابن ادریس حلّی، ''موسوعة ابن ادریس الحلی''، چاپ محمدمهدی موسوی خرسان، قم، ۱۳۸۷ش. | ||
* | *ابن طاووس، ''فتح الابواب بین ذوی الالباب و بین رب الارباب فی الاستخارات''، چاپ حامد خفاف، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
*ابن طاووس، ''فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم''، نجف، ۱۳۶۸ق. | *ابن طاووس، ''فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم''، نجف، ۱۳۶۸ق. | ||
*اربلی، بهاءالدین، '' | *اربلی، بهاءالدین، ''کشف الغمة فی معرفة الائمة علیهم السلام''، چاپ علی فاضلی، قم، ۱۴۲۶ق. | ||
*حِمیری، عبدالله، '' | *حِمیری، عبدالله، ''قرب الاسناد''، قم، ۱۴۱۳ق. | ||
*خویی، ابوالقاسم، ''معجم رجال الحدیث''، بیروت، ۱۴۰۳ق. | *خویی، ابوالقاسم، ''معجم رجال الحدیث''، بیروت، ۱۴۰۳ق. | ||
*رحمتی، محمدکاظم، '' | *رحمتی، محمدکاظم، ''نکاتی درباره کتاب قرب الاسناد حمیری''، کتاب ماه دین، سال ۷، ش ۴ و ۵، ۱۳۸۲ش. | ||
*شیخ صدوق، ''التوحید''، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم، ۱۳۸۷ش. | *شیخ صدوق، ''التوحید''، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم، ۱۳۸۷ش. | ||
*شیخ صدوق، '' | *شیخ صدوق، ''کتاب مَن لایحضُرُه الفقیه''، چاپ علی اکبر غفاری، قم، ۱۴۱۴ق. | ||
*شیخ صدوق، '' | *شیخ صدوق، ''کمال الدین و تمام النعمة''، چاپ علی اکبر غفاری، قم، ۱۳۶۳ش. | ||
*طوسی، ''الاستبصار''، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق. | *طوسی، ''الاستبصار''، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق. | ||
*طوسی، ''الامالی''، قم، ۱۴۱۴ق. | *طوسی، ''الامالی''، قم، ۱۴۱۴ق. | ||
*طوسی، ''تهذیب | *طوسی، ''تهذیب الاحکام''، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق. | ||
*طوسی، '' | *طوسی، ''رجال الطوسی''، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۵ق. | ||
*طوسی، ''فهرست | *طوسی، ''فهرست کتب الشیعة و اصولهم واسماء المصنفین و اصحاب الاصول''، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق. | ||
*طوسی، '' | *طوسی، ''کتاب الغیبة''، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم، ۱۴۱۱ق. | ||
*کلینی، محمد، ''الکافی''، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۳ش. | *کلینی، محمد، ''الکافی''، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
*نجاشی، ''فهرست اسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی''، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق. | *نجاشی، ''فهرست اسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی''، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق. | ||