Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۸۲۰
ویرایش
اصلاحات ارضی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اعمال برخی از اصلاحات
(ایجاد مدخل اصلاحات ارضی) |
جز (اعمال برخی از اصلاحات) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''اصلاحات ارضی''' تغییرات در مالکیت اراضی کشاورزی با واگذاری زمین از دولت و زمین‌داران بزرگ به کشاورزان برای افزایش بهره‌وری بود. این اصلاحات از مهمترین اقدامات ٰ[[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] بود که سبب تغییر ساختار اجتماعی و اقتصادی روستاهای [[ایران]] و نظام قدیمی زمین‌داری شد. | '''اصلاحات ارضی''' تغییرات در مالکیت اراضی کشاورزی با واگذاری زمین از دولت و زمین‌داران بزرگ به کشاورزان برای افزایش بهره‌وری بود. این اصلاحات از مهمترین اقدامات ٰ[[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] بود که سبب تغییر ساختار اجتماعی و اقتصادی روستاهای [[ایران]] و نظام قدیمی زمین‌داری شد. | ||
این طرح از جمله طرح‌های [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بود که برای کم کردن نارضایتی مردم از رژیم پهلوی و حفظ منافع خود در ایران به اجرا در آمد. | این طرح از جمله طرح‌های [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بود که برای کم کردن نارضایتی مردم از رژیم پهلوی و حفظ منافع خود در ایران به اجرا در آمد. | ||
از میان برداشتن نظام فئودالی و انتقال قدرت به طبقات دیگر اجتماعی، کاهش فشار سیاسی موجود روی نظام حاکم و بازسازی حیثیت رژیم، ایجاد یک پایگاه اجتماعی جدید از دهقانان مطیع حکومت، افزایش سطح درآمد و توانایی اقتصادی زارعان، پیش‌گیری از مهاجرت به شهرها و خلع سلاح مخالفان به خصوص گرایش‌های چپ‌گرایانه از جمله اهداف این طرح ذکر شده است. | از میان برداشتن نظام فئودالی و انتقال قدرت به طبقات دیگر اجتماعی، کاهش فشار سیاسی موجود روی نظام حاکم و بازسازی حیثیت رژیم، ایجاد یک پایگاه اجتماعی جدید از دهقانان مطیع حکومت، افزایش سطح درآمد و توانایی اقتصادی زارعان، پیش‌گیری از مهاجرت به شهرها و خلع سلاح مخالفان به خصوص گرایش‌های چپ‌گرایانه از جمله اهداف این طرح ذکر شده است. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۱: | ||
جریان‌های اسلام‌گرا چون [[فدائیان اسلام]]، انجمن مدرسین، [[حزب مؤتلفه اسلامی]] و [[نهضت آزادی]] به دلیل دیکته شدن طرح از خارج کشور و ماهیت [[کمونیسم|کمونیستی]] آن و همچنین در تضاد بودن با مبانی [[فقه|فقهی]] و شرعی با اجرای اصلاحات ارضی به مخالفت پرداختند. | جریان‌های اسلام‌گرا چون [[فدائیان اسلام]]، انجمن مدرسین، [[حزب مؤتلفه اسلامی]] و [[نهضت آزادی]] به دلیل دیکته شدن طرح از خارج کشور و ماهیت [[کمونیسم|کمونیستی]] آن و همچنین در تضاد بودن با مبانی [[فقه|فقهی]] و شرعی با اجرای اصلاحات ارضی به مخالفت پرداختند. | ||
== | == جایگاه و اهمیت == | ||
اصلاحات ارضی در [[ایران]] یا اصلاح نظام زمین‌داری و یا توزیع زمین بر پایه قانون<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240031 آذرنگ عبدالحسین، «اصلاحات ارضی»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۴].</ref> تغییرات اساسی بود که در مالکیت اراضی کشاورزی شکل گرفت که با ادعای افزایش بهره‌وری عمومی جامعه، زمین‌های دولتی و زمین‌داران بزرگ، بین کشاورزان تقسیم و سبب آزادی کشاورزان در کار کشاورزی می‌شد.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> هدف این طرح خارج کردن زمین‌های کشاورزی از دست فئودالها یا مالکان بزرگ و ایجاد خرده مالکی و توزیع زمین بین کشاورزان بود.<ref>همایون کاتوزیان، دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار سلسله پهلوی)، ۱۳۷۹ش.</ref> | اصلاحات ارضی در [[ایران]] یا اصلاح نظام زمین‌داری و یا توزیع زمین بر پایه قانون<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240031 آذرنگ عبدالحسین، «اصلاحات ارضی»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۴].</ref> تغییرات اساسی بود که در مالکیت اراضی کشاورزی شکل گرفت که با ادعای افزایش بهره‌وری عمومی جامعه، زمین‌های دولتی و زمین‌داران بزرگ، بین کشاورزان تقسیم و سبب آزادی کشاورزان در کار کشاورزی می‌شد.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> هدف این طرح خارج کردن زمین‌های کشاورزی از دست فئودالها یا مالکان بزرگ و ایجاد خرده مالکی و توزیع زمین بین کشاورزان بود.<ref>همایون کاتوزیان، دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار سلسله پهلوی)، ۱۳۷۹ش.</ref> | ||
بازتوزیع زمین و بهره‌برداری به نفع روستائیان<ref>ازکیا، «جستاری در نقد و بررسی کتاب اصلاحات ارضی در ایران؛ اثر آ.ک.اس لمبتون»، ص۵۶-۷۱.</ref> از مهمترین اقدامات<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱.</ref> اجرایی <ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> و از برنامه‌های تحول اجتماعی<ref>خرمشاد، موسی نژاد، «دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو»، ص۱۴۵-۱۷۴.</ref> در حکومت پهلوی بود که به عنوان یک قانون پیشرو و مبتنی بر اهداف بلندپروازانه،<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱.</ref> زمینه‌ساز تحولات عمیقی در مالکیت اراضی، ساختار طبقاتی و ترکیب گروه‌های حاکم شد.<ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> | بازتوزیع زمین و بهره‌برداری به نفع روستائیان<ref>ازکیا، «جستاری در نقد و بررسی کتاب اصلاحات ارضی در ایران؛ اثر آ.ک.اس لمبتون»، ص۵۶-۷۱.</ref> از مهمترین اقدامات<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱.</ref> اجرایی <ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> و از برنامه‌های تحول اجتماعی<ref>خرمشاد، موسی نژاد، «دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو»، ص۱۴۵-۱۷۴.</ref> در حکومت پهلوی بود که به عنوان یک قانون پیشرو و مبتنی بر اهداف بلندپروازانه،<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱.</ref> زمینه‌ساز تحولات عمیقی در مالکیت اراضی، ساختار طبقاتی و ترکیب گروه‌های حاکم شد.<ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> تا پیش از اصلاحات ارضی، دولت‌ها بر درآمد حاصل از تولید کشاورزی متکی بودند.<ref>حجت، «تأثیر اصلاحات ارضی بر شکل روستاهای ایران».</ref> | ||
محمدرضا پهلوی مدعی بود که این اقدام همه کشاورزان ایران را صاحب زمین کرده و ایران را از یک کشور فئودالی به سوی کشاورزی آزاد و صنعتی شدن رهنمون می‌سازد.<ref>همایون کاتوزیان، دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار سلسله پهلوی)، ۱۳۷۹ش.</ref> | محمدرضا پهلوی مدعی بود که این اقدام همه کشاورزان ایران را صاحب زمین کرده و ایران را از یک کشور فئودالی به سوی کشاورزی آزاد و صنعتی شدن رهنمون می‌سازد.<ref>همایون کاتوزیان، دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار سلسله پهلوی)، ۱۳۷۹ش.</ref> آغاز این طرح از منطقه [[آذربایجان شرقی]] و شهر مراغه کلید خورد و پس از مدتی به دیگر مناطق ایران گسترش یافت<ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> و درنهایت این طرح در سال [[سال ۱۳۵۰ هجری شمسی|۱۳۵۰ش]]، به پایان رسید.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | ||
محققان معتقدند، عدم موفقیت طرح و فروپاشی ساختار طبقاتی ایران، تأثیر زیادی بر تغییر ساختار سیاسی در دهه ۵۰ خورشیدی داشت<ref>ابوالحسن تنهایی و دیگران، «بررسی پیامدهای سیاسی اصلاحات ارضی در ایران و تاثیر آن بر ساختار سیاسی دهه ۵۰ خورشیدی».</ref> و آغازی بر رشد گفتمان اسلامی در ایران بود.<ref>آغایلی، حسن‌نژاد، «اصلاحات ارضی و تاثیر آن بر رشد گفتمان اسلام شیعی در ایران».</ref> عدم موفقیت در ثبات اقتصادی<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/7597 «اصلاحات ارضی در ایران؛ اهداف و پیامدها»، سایت تاریخ ایران].</ref> و مخالفت نیروهای ملی و مذهبی با اصول [[انقلاب سفید]] منجر به مخالفت مردم و آمادگی شرایط برای وقوع قیام علیه رژیم شاه در ۱۵ خرداد [[سال ۱۳۴۲ هجری شمسی|۱۳۴۲ش]]<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱؛ [https://www.rouydad24.ir/fa/news/177602 «اصلاحات ارضی؛ پروژه‌ای که به انقلاب ایران ختم شد»، رویداد۲۴].</ref> و در نهایت زمینه‌ساز [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] در سال [[سال ۱۳۵۷ هجری شمسی|۱۳۵۷ش]] گردید.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱؛ [https://www.rouydad24.ir/fa/news/177602 «اصلاحات ارضی؛ پروژه‌ای که به انقلاب ایران ختم شد»، رویداد۲۴].</ref> | |||
محققان در آسیب‌شناسی اصلاحات ارضی با اشاره به فقدان بسترها و ساختارهای فرهنگی-اجتماعی<ref>علیپوریان و دیگران، «تحلیل اصلاحات ارضی ایران(دهه ۱۳۴۰) برمبنای روش شناسی ساختار -کارگزار».</ref> معتقدند که اصلاحات ارضی جزو نیازهای واقعی جامعه [[ایران]] نبود و حکومت تنها از سر ناچاری و یا خروج از بن‌بست به آن تن داد و نتوانست آن را به شایسته‌گی اجرا کند.<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱.</ref> چنانکه دولت با تکیه بر درآمدهای نفتی و رها کردن بخش کشاورزی.<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]؛ [https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> بیشتر به دنبال تغییرات سیاسی بود<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران].</ref> و از آن برای جلب نظر روستائیان استفاده کرد.<ref>امامی خویی، ضیایی، «اصلاحات ارضی و تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه کشاورزی ایران»، ص۵۹.</ref> | |||
== نقش بیگانگان == | == نقش بیگانگان == | ||
طرح اصلاحات ارضی از جمله طرح‌هایی بود که [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] برای حفظ منافع خود با کمک سیاستمداران دست‌نشانده در [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] به اجرا درآورد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | به گزارش سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی طرح اصلاحات ارضی از جمله طرح‌هایی بود که [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] برای حفظ منافع خود با کمک سیاستمداران دست‌نشانده در [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] به اجرا درآورد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> شخصی به نام والت ویتمن روستو مشاور امنیتی و جامعه‌شناس برجسته آمریکایی، سلسله تغییرات اقتصادی را در کشورهای آمریکای جنوبی، [[خاورمیانه]] و آسیای جنوب شرقی برنامه‌ریزی کرد که مهمترین آنها برنامه اصلاحات ارضی بود.<ref>شهبازی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی. تهران، ج۲، ص۳۰۲.</ref> دولت آمریکا برای جلوگیری از سقوط کشورهای جهان سومِ طرفدار غرب و همچنین خطر نفوذ [[کمونیسم]] از انتشار این نظریه در نقاط مختلف جهان حمایت می‌کرد. | ||
حکومت شاه بعد از [[کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ شمسی|کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ش]] مشروعیت خود را در سطوح حاکمیت از دست داد<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۷.</ref> و با معضلات سیاسی و امنیتی بسیاری روبه‌رو شد،<ref>خرمشاد، موسی نژاد، «دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو»، ص۱۴۵-۱۷۴.</ref> مقام‌های آمریکایی برای کم کردن ناراحتی‌های عمومی<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و جلوگیری از قیام احتمالی طبقات محروم که می‌توانست سبب تزلزل موقعیت آمریکا در ایران و منطقه شود، انجام اصلاحات ارضی در ایران را به شاه پیشنهاد کردند تا سبب تحکیم قدرت حکومت پهلوی در ایران شود.<ref>روحانی، سیدحمید، «رژیم صهیونیستی و اصلاحات ارضی شاه»، ص۱۸۱-۲۱۴؛ زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۷؛ [http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> آنها معتقد بودند که تنها راه حفظ رژیم، انجام یک برنامه اصلاحات است که اصلاحات ارضی در آن جایگاه خاصی دارد.<ref>فرد هالیدی، ایران: دیکتاتوری و توسعه، ترجمه: علی طلوع، محسن یلفانی. ص۲۷؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref> درنهایت حکومت وقت ایران با فشار آمریکا<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/5392 «خسارتی که رژیم پهلوی به کشاورزانِ قزوینی وارد کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> این طرح را اجرا نمود.<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> | حکومت شاه بعد از [[کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ شمسی|کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ش]] مشروعیت خود را در سطوح حاکمیت از دست داد<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۷.</ref> و با معضلات سیاسی و امنیتی بسیاری روبه‌رو شد،<ref>خرمشاد، موسی نژاد، «دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو»، ص۱۴۵-۱۷۴.</ref> مقام‌های آمریکایی برای کم کردن ناراحتی‌های عمومی<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و جلوگیری از قیام احتمالی طبقات محروم که می‌توانست سبب تزلزل موقعیت آمریکا در ایران و منطقه شود، انجام اصلاحات ارضی در ایران را به شاه پیشنهاد کردند تا سبب تحکیم قدرت حکومت پهلوی در ایران شود.<ref>روحانی، سیدحمید، «رژیم صهیونیستی و اصلاحات ارضی شاه»، ص۱۸۱-۲۱۴؛ زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۷؛ [http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> آنها معتقد بودند که تنها راه حفظ رژیم، انجام یک برنامه اصلاحات است که اصلاحات ارضی در آن جایگاه خاصی دارد.<ref>فرد هالیدی، ایران: دیکتاتوری و توسعه، ترجمه: علی طلوع، محسن یلفانی. ص۲۷؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref> درنهایت حکومت وقت ایران با فشار آمریکا<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/5392 «خسارتی که رژیم پهلوی به کشاورزانِ قزوینی وارد کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> این طرح را اجرا نمود.<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۴۷: | ||
به باور برخی از محققان، اجرای نادرست طرح اصلاحات ارضی بلافاصله اثرات مخرب خود را بر جامعه روستایی به ویژه کشاورزان<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی]؛ [https://www.irdc.ir/fa/news/5392 «خسارتی که رژیم پهلوی به کشاورزانِ قزوینی وارد کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور گذاشت<ref>امامی خویی، ضیایی، «اصلاحات ارضی و تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه کشاورزی ایران»، ص۵۹.</ref> و سبب گسترش نارضایتی‌ها در جامعه روستایی و شهری گردید.<ref>امامی خویی، ضیایی، «اصلاحات ارضی و تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه کشاورزی ایران»، ص۵۹؛ [https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | به باور برخی از محققان، اجرای نادرست طرح اصلاحات ارضی بلافاصله اثرات مخرب خود را بر جامعه روستایی به ویژه کشاورزان<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی]؛ [https://www.irdc.ir/fa/news/5392 «خسارتی که رژیم پهلوی به کشاورزانِ قزوینی وارد کرد»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور گذاشت<ref>امامی خویی، ضیایی، «اصلاحات ارضی و تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه کشاورزی ایران»، ص۵۹.</ref> و سبب گسترش نارضایتی‌ها در جامعه روستایی و شهری گردید.<ref>امامی خویی، ضیایی، «اصلاحات ارضی و تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه کشاورزی ایران»، ص۵۹؛ [https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | ||
از جمله مهمترین پیامدهای اصلاحات ارضی کم شدن تولیدات کشاورزی و کاهش نقش آن در اقتصاد ملی دانسته شده است.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> این موضوع علاوه بر نتایج معکوس و مخدوش شدن بخش کشاورزی در زمینه تولید و نیروی کار،<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران].</ref> سبب به هم خوردن بافت اجتماعی شهرها شد و تهران از یک شهر خلوت و معمولی به یک شهر بی‌نظم و شلوغ و آلوده تبدیل شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/5582 «توصیف وضعیت تهران در دوران محمدرضا پهلوی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | |||
طبق گزارش سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به دنبال اجرای اصلاحات ارضی سیستم کشاورزی و تولید داخلی غلات مختل و کشور صحنه واردات محصولات خارجی شد؛<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2679 «افزایش واردات گندم بعد از برنامه اصلاحات ارضی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> به‌گونه‌ای‌که در سال [[سال ۱۳۵۳ هجری شمسی|۱۳۵۳ش]]، [[ایران]] از نظر کشاورزی رسما اعلام ورشکستگی کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> با رکود کشاورزی، واردات گندم از خارج به خصوص آمریکا با شتاب فراوانی افزایش یافت و ایران نه تنها مهمترین منبع تولیدی خود را از دست داد؛ بلکه از نظر اقتصادی و کشاورزی نیز به قدرت‌های بیگانه وابسته‌تر شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | |||
عده‌ای با اشاره به عدم موفقیت و اجرای نادرست اصلاحات ارضی، معتقدند که این طرح نه تنها قدرت فئودالی را از بین نبرد؛ بلکه سبب افزایش ثروت مالکان و فقیر شدن کشاورزان شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | عده‌ای با اشاره به عدم موفقیت و اجرای نادرست اصلاحات ارضی، معتقدند که این طرح نه تنها قدرت فئودالی را از بین نبرد؛ بلکه سبب افزایش ثروت مالکان و فقیر شدن کشاورزان شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | ||
وابستگی روستاها به شهر و پذیرش الگوی معماری شهری و تغییر چهره روستایی،<ref>حجت، «تأثیر اصلاحات ارضی بر شکل روستاهای ایران».</ref> حاشیه‌نشینی و افزایش جمعیت و ناهمگونی بافت فرهنگی و اقتصادی شهرها و رونق مشاغل کاذب،<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/8024596/ «چگونگی نابودی کشاورزی ایران در دوران پهلوی»، باشگاه خبرنگاران جوان].</ref> اجحاف در حق برخی مالکیت‌های مشروع و محترم و همچنین تشتّت و هرج و مرج و به عبارتی بی‌تکلیفی در مالکیت بر | وابستگی روستاها به شهر و پذیرش الگوی معماری شهری و تغییر چهره روستایی،<ref>حجت، «تأثیر اصلاحات ارضی بر شکل روستاهای ایران».</ref> حاشیه‌نشینی و افزایش جمعیت و ناهمگونی بافت فرهنگی و اقتصادی شهرها و رونق مشاغل کاذب،<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/8024596/ «چگونگی نابودی کشاورزی ایران در دوران پهلوی»، باشگاه خبرنگاران جوان].</ref> اجحاف در حق برخی مالکیت‌های مشروع و محترم و همچنین تشتّت و هرج و مرج و به عبارتی بی‌تکلیفی در مالکیت بر اراضی<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> از جمله پیامدهای دیگر این طرح دانسته شده است. | ||
عده‌ای اصلاحات ارضی در [[ایران]] را نسبتا موفق دانسته<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/7597 «اصلاحات ارضی در ایران؛ اهداف و پیامدها»، سایت تاریخ ایران].</ref> و آن را زمینه رهایی کشاورزان از ستم اربابان قلمداد کرده‌اند؛ هرچند معتقدند که این طرح سبب حذف مدیریت تولید زراعی و کشاندن سرمایه‌ها از روستا به شهر، افول تولید کشاورزی و مهاجرت به شهرها گردید.<ref>آبادیان، «اصلاحات ارضی و تبعات اجتماعی مهاجرت روستائیان به شهر تهران»، ص۱-۲۰.</ref> برخی دیگر معتقدند که دولت با اجرای این طرح موفق شد تا حدی از قدرت و نفوذ مالکان بکاهد و نفوذ خود را در روستاها زیاد کند<ref>رضانژاد، و دیگران، «بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان مراغه)»، ص۱۲۳-۱۴۲.</ref> و برای بخش‌های وسیعی از جامعه زارعین و دهقانان هویت، اراده و استقلال مالی فراهم سازد؛<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/7597 «اصلاحات ارضی در ایران؛ اهداف و پیامدها»، سایت تاریخ ایران].</ref> اما نتوانست خصلت اصلی نظام کشاورزی قبلی، یعنی نظامی را که در آن اقلیت مالک با استثمار اکثریت روستانشین از کار کشاورزی سود می‌برد، تغییر دهد.<ref>زاهد، «گذری بر قانون اصلاحات ارضی در ایران»، ص۹۱. نوری، روشنفکری وابسته در ایران و قضاوت تاریخ،تهران، ۱۳۸۷ش.</ref> | |||
== | == واکنش‌ها == | ||
اجرای برنامه اصلاحات ارضی موجی از | اجرای برنامه اصلاحات ارضی موجی از واکنش‌ها را در میان مردم، علما و [[مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] بر انگیخت.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/1887 «بررسی ضربات "اصلاحات ارضی" به اقتصاد کشور»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | ||
=== مخالفت علما و مراجع === | === مخالفت علما و مراجع === | ||
| خط ۷۲: | خط ۶۴: | ||
اما پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی حکومت مصمم به اجرای طرح در قالب انقلاب سفید شد.<ref>[http://www.socio-shia.com/index.php/sociology-of-shia-fields/shia-ulama/200-eslahat-arzi-marjaiat «اصلاحات ارضی و مرجعیت»، جامعه شناسی تشیع].</ref> روحانیون به دلیل مبهم بودن برنامه و تجویزی بودن آن از سوی استعمارگران،<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> معتقد بودند که این طرح به بخش کشاورزی آسیب خواهد رساند؛<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966][http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> چنانکه این طرح با موازین اسلامی و [[فتوا|فتاوای]] مشهور مراجع تطبیق نمی‌کند و از نظر اثرات اقتصادی، مغایر با توسعه کشاورزی و تأمین منافع مستضعفین است و زمین‌های آباد را به ویرانی و کشاورزی را دچار رکود، عقب‌گرد و ورشکستگی می‌کند و نتیجه آن جز وابستگی به بیگانگان تخواهد بود.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | اما پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی حکومت مصمم به اجرای طرح در قالب انقلاب سفید شد.<ref>[http://www.socio-shia.com/index.php/sociology-of-shia-fields/shia-ulama/200-eslahat-arzi-marjaiat «اصلاحات ارضی و مرجعیت»، جامعه شناسی تشیع].</ref> روحانیون به دلیل مبهم بودن برنامه و تجویزی بودن آن از سوی استعمارگران،<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> معتقد بودند که این طرح به بخش کشاورزی آسیب خواهد رساند؛<ref>[http://www.iichs.ir/News-12966][http://www.iichs.ir/News-12966/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C/?id=12966 «اصلاحات ارضی به روایت اسناد جاسوسی» مرکز مطالعات تاریخ معاصر ایران.]</ref> چنانکه این طرح با موازین اسلامی و [[فتوا|فتاوای]] مشهور مراجع تطبیق نمی‌کند و از نظر اثرات اقتصادی، مغایر با توسعه کشاورزی و تأمین منافع مستضعفین است و زمین‌های آباد را به ویرانی و کشاورزی را دچار رکود، عقب‌گرد و ورشکستگی می‌کند و نتیجه آن جز وابستگی به بیگانگان تخواهد بود.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | ||
آیت‌الله حکیم در برابر اصلاحات ارضی موضع‌گیری کرد و آن را [[غصب]] اموال مردم عنوان کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3046 «موضع‌گیری آیت‌الله حکیم در مقابل اصلاحات ارضی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با نفس اصلاحات ارضی مخالف نبود؛<ref>[http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=599170 «اهداف شاه از اجرای قانون اصلاحات ارضی چه بود؟ تحول زندگی روستایی به سبک غربی، موسسه فرهنگی هنری خراسان]؛ [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c75_20698 «علل و پیش زمینه‌های سیاسی و اجتماعی قیام ۱۵ خرداد»، پرتال امام خمینی].</ref> و حتی مانع موضع‌گیری بعضي از علماي تهران، نسبت به اصل اصلاحات ارضي شد؛<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> اما اجرای این اصلاحات توسط حکومت را اقدامی تبلیغی برای فریب افکار عمومی قلمداد کرد<ref>[http://www.socio-shia.com/index.php/sociology-of-shia-fields/shia-ulama/200-eslahat-arzi-marjaiat «اصلاحات ارضی و مرجعیت»، جامعه شناسی تشیع].</ref> و با صدور بیانه‌ای تند، به این طرح واکنش نشان داد<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و در مناسبت‌های مختلف با خائن خواندن [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]]، به پشت پرده این اصلاحات و نتایج زیان‌بار آن اشاره کرده و آن را در راستای منافع [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] قلمداد کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> امام خمینی علاوه بر آنکه مالکیت بزرگ را که سبب ظلم به مردم می‌شد، غیر شرعی می‌دانست این اقدام حکومت را خالی از حسن نیت دانسته و اجرای آن را در آن شرایط، راه درستی نمی‌دانست.<ref>[http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=599170 «اهداف شاه از اجرای قانون اصلاحات ارضی چه بود؟ تحول زندگی روستایی به سبک غربی، موسسه فرهنگی هنری خراسان].</ref> | آیت‌الله حکیم در برابر اصلاحات ارضی موضع‌گیری کرد و آن را [[غصب]] اموال مردم عنوان کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3046 «موضع‌گیری آیت‌الله حکیم در مقابل اصلاحات ارضی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با نفس اصلاحات ارضی مخالف نبود؛<ref>[http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=599170 «اهداف شاه از اجرای قانون اصلاحات ارضی چه بود؟ تحول زندگی روستایی به سبک غربی، موسسه فرهنگی هنری خراسان]؛ [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c75_20698 «علل و پیش زمینه‌های سیاسی و اجتماعی قیام ۱۵ خرداد»، پرتال امام خمینی].</ref> و حتی مانع موضع‌گیری بعضي از علماي تهران، نسبت به اصل اصلاحات ارضي شد؛<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> اما اجرای این اصلاحات توسط حکومت را اقدامی تبلیغی برای فریب افکار عمومی قلمداد کرد<ref>[http://www.socio-shia.com/index.php/sociology-of-shia-fields/shia-ulama/200-eslahat-arzi-marjaiat «اصلاحات ارضی و مرجعیت»، جامعه شناسی تشیع].</ref> وی اصول انقلاب سفید و رفراندوم برای آن را مغایر قانون اساسی عنوان کرد<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/7596/ «امام خمینی با اصل اصلاحات ارضی مخالف نبود»، سایت تاریخ ایران].</ref> و در مواقع مختلف با صدور بیانه‌ای تند، به این طرح واکنش نشان داد<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> و در مناسبت‌های مختلف با خائن خواندن [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]]، به پشت پرده این اصلاحات و نتایج زیان‌بار آن اشاره کرده و آن را در راستای منافع [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] قلمداد کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/3725 «خسارت طرح‌های امریکا به ملت ایران در تاریخ»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> امام خمینی علاوه بر آنکه مالکیت بزرگ را که سبب ظلم به مردم می‌شد، غیر شرعی می‌دانست این اقدام حکومت را خالی از حسن نیت دانسته و اجرای آن را در آن شرایط، راه درستی نمی‌دانست.<ref>[http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=599170 «اهداف شاه از اجرای قانون اصلاحات ارضی چه بود؟ تحول زندگی روستایی به سبک غربی، موسسه فرهنگی هنری خراسان].</ref> | ||
برخی از علما و مراجع دیگر نیز با طرح انقلاب سفید که اصلاحات ارضی از اصول آن به شمار می‌رفت به مخالفت پرداختند. [[سید محمدرضا گلپایگانی|آیت‌الله گلپایگانی]] در اطلاعیه‌ای آن را غیر قانونی و غیر صحیح دانست. [[سید محمدکاظم شریعتمداری|آیت‌الله شریعتمداری]] نیز آن را خطری بزرگ برای جهان [[اسلام]] معرفی کرد. آیت‌الله بهبهانی و آیت‌الله خوانساری در اطلاعیه‌ای نگرانی شدید روحانیون را به اطلاع مردم رساندند. و حتی آیت‌الله خوانساری در یک اعلامیه شدیداللحن، شرکت در انتخابات را حرام اعلام کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] آن را حرکتی علیه قانون مقدس [[اسلام]] و مواد صریح قانون اساسی و مصالح ملت عنوان کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | برخی از علما و مراجع دیگر نیز با طرح انقلاب سفید که اصلاحات ارضی از اصول آن به شمار می‌رفت به مخالفت پرداختند. [[سید محمدرضا گلپایگانی|آیت‌الله گلپایگانی]] در اطلاعیه‌ای آن را غیر قانونی و غیر صحیح دانست. [[سید محمدکاظم شریعتمداری|آیت‌الله شریعتمداری]] نیز آن را خطری بزرگ برای جهان [[اسلام]] معرفی کرد. آیت‌الله بهبهانی و آیت‌الله خوانساری در اطلاعیه‌ای نگرانی شدید روحانیون را به اطلاع مردم رساندند. و حتی آیت‌الله خوانساری در یک اعلامیه شدیداللحن، شرکت در انتخابات را حرام اعلام کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] آن را حرکتی علیه قانون مقدس [[اسلام]] و مواد صریح قانون اساسی و مصالح ملت عنوان کرد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/2079 «واکاوی علل مخالفت مراجع با رفراندوم انقلاب سفید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی].</ref> | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۵: | ||
[[حزب نهضت آزادی]] یکی دیگر از مخالفان طرح اصلاحات ارضی بود. این حزب پس از صدور بیانیه‌ای در کنار روحانیت قرار گرفت؛ هرچند اصل اصلاحات ارضی به عنوان یکی از ارزش‌ها و سرمایه‌های حیاتی برای حرکت ملت‌ها، مورد قبول آنها بود؛ اما اجرای آن بدین شکل را تصنعی و فرمایشی دانسته و اجرای آن را در مسیر عوام فریبی و استفاده‌های نامشروع قلمداد کردند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | [[حزب نهضت آزادی]] یکی دیگر از مخالفان طرح اصلاحات ارضی بود. این حزب پس از صدور بیانیه‌ای در کنار روحانیت قرار گرفت؛ هرچند اصل اصلاحات ارضی به عنوان یکی از ارزش‌ها و سرمایه‌های حیاتی برای حرکت ملت‌ها، مورد قبول آنها بود؛ اما اجرای آن بدین شکل را تصنعی و فرمایشی دانسته و اجرای آن را در مسیر عوام فریبی و استفاده‌های نامشروع قلمداد کردند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | ||
=== احزاب و جریان‌های چپ و مارکسیستی === | === احزاب و جریان‌های چپ و مارکسیستی و ملی‌گرا === | ||
احزاب و جریان‌های چپ و [[مارکسیست|مارکسیستی]] چون [[حزب توده]]، [[سازمان مجاهدین خلق]] و سازمان چریک‌های فدایی علی‌رغم آنکه اصلاحات ارضی اصولا بخشی از بن‌مایه نظری آنها در سطح جهان بود، با اصلاحات ارضی و [[انقلاب سفید]] به خاطر نامشروع بودن حکومت و مجریان این ایده به مخالفت برخواستند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | احزاب و جریان‌های چپ و [[مارکسیست|مارکسیستی]] چون [[حزب توده]]، [[سازمان مجاهدین خلق]] و سازمان چریک‌های فدایی علی‌رغم آنکه اصلاحات ارضی اصولا بخشی از بن‌مایه نظری آنها در سطح جهان بود، با اصلاحات ارضی و [[انقلاب سفید]] به خاطر نامشروع بودن حکومت و مجریان این ایده به مخالفت برخواستند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | ||
حزب توده برنامه اصلاحات ارضی شاه را فاقد هرگونه محتوای جدی و در جهت تحکیم منافع مالکان و سیاست‌های [[امپریالیسم]] معرفی | حزب توده برنامه اصلاحات ارضی شاه را فاقد هرگونه محتوای جدی و در جهت تحکیم منافع مالکان و سیاست‌های [[امپریالیسم]] معرفی می‌کرد؛<ref>افراسیابی، بهرام، ایران و تاریخ؛ از کودتا تا انقلاب، تهران، ۱۳۶۴ش.</ref> اما پس از خوب شدن روابط [[ایران]] با شوروی به اتخاذ مواضع مثبت نسبت به این طرح پرداختند و وظیفه مردم ایران را کمک به رفع جنبه‌های منفی آن عنوان کردند. برخورد و جبهه‌گیری‌های حزب توده با اصلاحات به شدت تحت تأثیر جناح‌بندی درون حزبی و ارتباط آنها با شوروی بود.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | ||
جبهه ملی به عنوان نماد اصلی جریان‌های ملی‌گرا، حزب ایران و حزب پان ایرانیست با اصل مفاد [[انقلاب سفید]] و اصلاحات ارضی موافق بودند؛ اما از رژیم دیکتاتوری حاکم و مجریان انجام این اصلاحات اعلام نارضایتی می‌کردند. علل مخالفت جبهه ملی با این اصلاحات بیشتر به علت مخالفت با دولت علی امینی بود. و تنها هدف آنها دست یابی به آزادی انتخابات، آزادی مطبوعات و اجتماعات بود از این رو به علت دیکتاتوری حاکم و عدم تحقق خواسته‌هایشان به مخالفت با طرح برخاستند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | جبهه ملی به عنوان نماد اصلی جریان‌های ملی‌گرا، حزب ایران و حزب پان ایرانیست با اصل مفاد [[انقلاب سفید]] و اصلاحات ارضی موافق بودند؛ اما از رژیم دیکتاتوری حاکم و مجریان انجام این اصلاحات اعلام نارضایتی می‌کردند. علل مخالفت جبهه ملی با این اصلاحات بیشتر به علت مخالفت با دولت علی امینی بود. و تنها هدف آنها دست یابی به آزادی انتخابات، آزادی مطبوعات و اجتماعات بود از این رو به علت دیکتاتوری حاکم و عدم تحقق خواسته‌هایشان به مخالفت با طرح برخاستند.<ref>قرشی و دیگران، جبهه گیری احزاب در مقابل اصلاحات ارضی رژیم پهلوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||