کاربر ناشناس
تولی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Esmati (←منابع) |
imported>Esmati بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تولّی'''، اصطلاحی کلامی و در برابر [[تبری]] است. تولی در اصطلاح مذهبی شیعی به معنای دوستی با [[امامان]] و پیشوایان دینی و گردن نهان به [[ولایت]] آنان است. | |||
'''تولّی'''، اصطلاحی کلامی و در برابر [[تبری]] است. تولی در اصطلاح مذهبی شیعی به معنای دوستی با امامان و پیشوایان دینی است. | |||
تولّی همراه تبرّی- که مفهوم متضاد و مخالف آن است- از واجبات<ref> وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶</ref> و بلکه مهمترین رکن اسلام<ref> الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳</ref> و تحقق‌بخش ایمان است و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‌شود.<ref> کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱</ref> | تولّی همراه تبرّی- که مفهوم متضاد و مخالف آن است- از واجبات<ref> وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶</ref> و بلکه مهمترین رکن اسلام<ref> الحدائق الناضرة ج۱۸، ص۴۲۳</ref> و تحقق‌بخش ایمان است و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‌شود.<ref> کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱</ref> | ||
در فرهنگ شيعه «[[تولي]]» و «[[تبری]]» شرط اساسي پذيرش اعمال نیک است و بدون داشتن آن دو هيچ عملي پذيرفته نيست؛ در اين زمينه روايات متعددي در متون اسلامي مطرح شده است. | |||
در زیارتنامه هایی مانند [[زیارت عاشوراء]] مرامنامه ای از دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا ارائه شده است. | |||
== تبیین معنای تولی == | == تبیین معنای تولی == | ||
تولّی بر وزن ترقّی مصدر باب تفعّل از ماده «ولی» و به معنای پذیرش ولایت و کسی را ولی خود قرار دادن است. «ولیّ» در زبان عربی به معنای دوست، یاور و سرپرست آمده است. بنابراین تولّی هم به معنای پذیرش دوستی و پذیرش سرپرستی دیگری است.` | تولّی بر وزن ترقّی مصدر باب تفعّل از ماده «ولی» و به معنای پذیرش ولایت و کسی را ولی خود قرار دادن است. «ولیّ» در زبان عربی به معنای دوست، یاور و سرپرست آمده است. بنابراین تولّی هم به معنای پذیرش دوستی و پذیرش سرپرستی دیگری است.` | ||
بر اساس آموزه های شیعی، تولّی به معنای دوست داشتن، تصدیق و تبعیت، و پذیرش و گردن نهادن به [[ولایت]] خدا و [[پیامبر]] (ص)و [[امامان|ائمه]] (ع) | بر اساس آموزه های شیعی، تولّی به معنای دوست داشتن، تصدیق و تبعیت، و پذیرش و گردن نهادن به [[ولایت]] خدا و [[پیامبر]] (ص)و [[امامان|ائمه]] (ع)و در واقع همان دوست داشتن در راه خدا است و معمولا در کنار اصطلاح [[تبری]] به کار می رود که به معنای دشمنی با دشمنان خداست. | ||
[[تولی]] و [[تبری]] از [[فروع دین]] بوده و از نظر فقهی واجب هستند. | [[تولی]] و [[تبری]] از [[فروع دین]] بوده و از نظر فقهی واجب هستند. | ||
== تولی در قرآن و احادیث == | == تولی در قرآن و احادیث == | ||
محبت داستن به | محبت داستن به [[پیامبر]](ص)، [[اهل بیت]](ع)، و دوستی مومنان با یکدیگر از مفاهیمی است که در قرآن کریم مورد تاکید قرار گرفته است که به عنوان نمونه می توان به این آیات اشاره نمود: | ||
* دوستی با اهل بیت (ع) بعنوان مزد رسالت پیامبر اکرم (ص) معرفی شده است: | * دوستی با اهل بیت (ع) بعنوان مزد رسالت پیامبر اکرم (ص) معرفی شده است: | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۱: | ||
* اینکه ولایت تنها از آن خدا و رسول و بندگان خاصی (اهل بیت) است: | * اینکه ولایت تنها از آن خدا و رسول و بندگان خاصی (اهل بیت) است: | ||
«وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ» | «وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ» (بقره: آیه۱۶۵) | ||
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ آبَاءكُمْ وَإِخْوَانَكُمْ أَوْلِيَاء إَنِ اسْتَحَبُّواْ الْكُفْرَ عَلَى الإِيمَانِ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (توبه: آیه23) | «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ آبَاءكُمْ وَإِخْوَانَكُمْ أَوْلِيَاء إَنِ اسْتَحَبُّواْ الْكُفْرَ عَلَى الإِيمَانِ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (توبه: آیه23) | ||
=== در احادیث === | === در احادیث === | ||
در احادیث بسیاری، محبت ورزیدن به ائمه [[اهل بیت]] علیهم السلام و خصوصا [[حضرت علی]] علیه السلام واجب دانسته شده است. [[سیدهاشم بحرانی]] 95 حدیث از طریق اهل سنّت<ref>ج 6، ص 46ـ71</ref>و 52 حدیث از طریق شیعه<ref>ج 6، ص 72ـ91</ref> در باب فضل محبان و موالیان [[علی]] علیه السلام و سایر [[امامان]] روایت کرده است. به تعبیر [[فضل بن روزبهان]] اهل سنّت نیز بر آن اند که تولاّ ی پیامبر و آل او و تبرّی از دشمنان او، بر هر مؤمنی واجب است و کسی که ایشان را والی و متصرف امور خود نداند یا از دشمنان ایشان تبرّی نجوید، مؤمن نیست.<ref>ص 300</ref> | در احادیث بسیاری، محبت ورزیدن به ائمه [[اهل بیت]] علیهم السلام و خصوصا [[حضرت علی]] علیه السلام واجب دانسته شده است. [[سیدهاشم بحرانی]] 95 حدیث از طریق اهل سنّت<ref>ج 6، ص 46ـ71</ref>و 52 حدیث از طریق [[شیعه]]<ref>ج 6، ص 72ـ91</ref> در باب فضل محبان و موالیان [[علی]] علیه السلام و سایر [[امامان]] روایت کرده است. به تعبیر [[فضل بن روزبهان]] اهل سنّت نیز بر آن اند که تولاّ ی پیامبر و آل او و تبرّی از دشمنان او، بر هر مؤمنی واجب است و کسی که ایشان را والی و متصرف امور خود نداند یا از دشمنان ایشان تبرّی نجوید، مؤمن نیست.<ref>ص 300</ref> | ||
[[امام رضا علیه السلام]] نیز فرموده اند:<ref>بحار ج27 ص58</ref> | [[امام رضا علیه السلام]] نیز فرموده اند:<ref>بحار ج27 ص58</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۳: | ||
كمال دين در ولايت ما و بيزارى جستن از دشمن ماست. | كمال دين در ولايت ما و بيزارى جستن از دشمن ماست. | ||
در احادیث، آثار و نتایج گوناگونی نظیر سعادت و خیر دنیا و آخرت برای [[حب و بغض|محبت]] و تولاّ ی ائمه آمده است.<ref>مجلسی، ج 27، ص 74ـ75، 78</ref> همچنین در احادیث، آثار دنیوی و اخروی محبت ائمه ذکر شده، از جمله آثار و نشانه های آن در دنیا زهد، حرص بر عمل، [[ورع]] در دین، رغبت به عبادت، توبه قبل از مرگ، نشاط در شب زنده داری، سخاوت و حفظ امر و نهی الاهی دانسته شده است<ref>رجوع کنید به همان ، ج 27، ص 78</ref> و در آخرت نیز محب [[اهل بیت]] از آتش جهنم امان می یابد، رویش سفید می شود و نامه اش به دست راستش داده می شود و بی محاسبه به بهشت می رود.<ref>رجوع کنید به همان ، ج 27، ص 78ـ79، نیز رجوع کنید به ص 158</ref> | |||
در احادیث، آثار و نتایج گوناگونی نظیر سعادت و خیر دنیا و آخرت برای [[حب و بغض| | |||
== فلسفه تولی == | == فلسفه تولی == | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۰: | ||
::«انسان مومن بايد دارای جاذبه و دافعه باشد و حد و مرزی داشته باشد كه جايگاه او را نسبت به اهل ايمان و اهل نفاق و كفر و شرك مشخص سازد. او بايد نسبت به مومنان و غير مومنانی كه عنادی با حق ندارند و نسبت به آن جاهلند داراي جاذبه و نسبت به غير آنها دارای دافعه باشد. فلسفه [[تولی]] و [[تبری]] مشخص كردن موضع و جهت خود در رابطه با مومنان و غير مومنان و اعلام موضع در اين صف بندی است. [[تولی]] و [[تبری]] به معنای بی تفاوت نبودن در برابر حق و باطل و يكسان نبودن اين دو برای انسان با ايمان و هدفمند و زنده و پويا است. نمی توان مومن و خدا باور بود و به اصول الهي و دينی پايبند بود ولی داراي موضع و جهت نبود و وضعيت و جايگاه اعتقادی خود را به ديگران اعلام نكرد و با همه انسان ها در رفتار و مشی و سلوك برخوردی يكسان و مشابه داشت. فلسفه ديگر تولی و تبری تصحيح جهت اعتقاد و رفتار خود با ملاك هاي حق در گذر زمان و پرهيز از انحراف از جاده حق و حقيقت است. انسان مومن و خدا جو با تولی و تبری خود را همواره در وسط راه حق و صراط مستقيم نگه داشته و ااز فرو افتادن به گرداب كجی ها و انحرافات مصمون می سازد. [[تولی]] و [[تبری]] ياد آوری جايگاه اعتقادی و باور و مسئوليت های انسان مومن و نشانه ايمان پا بر جا و عميق و ريشه دار او است.» | ::«انسان مومن بايد دارای جاذبه و دافعه باشد و حد و مرزی داشته باشد كه جايگاه او را نسبت به اهل ايمان و اهل نفاق و كفر و شرك مشخص سازد. او بايد نسبت به مومنان و غير مومنانی كه عنادی با حق ندارند و نسبت به آن جاهلند داراي جاذبه و نسبت به غير آنها دارای دافعه باشد. فلسفه [[تولی]] و [[تبری]] مشخص كردن موضع و جهت خود در رابطه با مومنان و غير مومنان و اعلام موضع در اين صف بندی است. [[تولی]] و [[تبری]] به معنای بی تفاوت نبودن در برابر حق و باطل و يكسان نبودن اين دو برای انسان با ايمان و هدفمند و زنده و پويا است. نمی توان مومن و خدا باور بود و به اصول الهي و دينی پايبند بود ولی داراي موضع و جهت نبود و وضعيت و جايگاه اعتقادی خود را به ديگران اعلام نكرد و با همه انسان ها در رفتار و مشی و سلوك برخوردی يكسان و مشابه داشت. فلسفه ديگر تولی و تبری تصحيح جهت اعتقاد و رفتار خود با ملاك هاي حق در گذر زمان و پرهيز از انحراف از جاده حق و حقيقت است. انسان مومن و خدا جو با تولی و تبری خود را همواره در وسط راه حق و صراط مستقيم نگه داشته و ااز فرو افتادن به گرداب كجی ها و انحرافات مصمون می سازد. [[تولی]] و [[تبری]] ياد آوری جايگاه اعتقادی و باور و مسئوليت های انسان مومن و نشانه ايمان پا بر جا و عميق و ريشه دار او است.» | ||
=== همراه بودن تولی و تبری === | === همراه بودن تولی و تبری === | ||
با توجه به فلسفه و غایت تولی، این مفهوم همیشه همراه با تبری است و بدون آن امکان ندارد. به عبارت دیگر، سر نهادن به هر راه و روشی به معنای رویگردانی از بیراهه ها و کژراهه هاست؛ بنابراین تولی بدون تبری معنا ندارد. | |||
این معنا در روایات نیز مورد تاکید قرار گرفته است که برای نجات یافتن، نه تنها پذیرفتن ولایت امامان و دوستی با آنان لازم است، اما علاوه بر آن دوری جستن از دشمنان آنان نیز لازم است. | این معنا در روایات نیز مورد تاکید قرار گرفته است که برای نجات یافتن، نه تنها پذیرفتن ولایت امامان و دوستی با آنان لازم است، اما علاوه بر آن دوری جستن از دشمنان آنان نیز لازم است. | ||
== جایگاه تولی در عقائد شیعه == | == جایگاه تولی در عقائد شیعه == | ||
تولی یکی از نتایج و شاخه های حب اهل بیت و دوست داشتن آنان است که خود از مفاهیم کلیدی و اساسی در فرهنگ شیعی بشمار می رود. تولی هم در فقه شیعی، | تولی یکی از نتایج و شاخه های [[حب و بغض|محبت]] اهل بیت و دوست داشتن آنان است که خود از مفاهیم کلیدی و اساسی در فرهنگ شیعی بشمار می رود. تولی هم در فقه شیعی، [[کلام امامیه|کلام]]، و اخلاق بررسی مطرح شده است.در فرهنگ شيعه «تولي» و «تبري» شرط اساسي پذيرش اعمال صالحه است و بدون داشتن اين دو هيچ عملي پذيرفته نيست مثل آن مي ماند که شخص هيچ گونه عمل خيري انجام نداده باشد در اين زمينه روايات متعددي در متون اسلامي مطرح شده است. | ||
در [[فقه شیعه]] تولی به همراه تبری از [[فروع دین]] محسوب شده و یکی از واجبات فقهی است<ref> وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶</ref> و در هنگام مرگ نیز به میت [[تلقین]] می شود<ref> کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱</ref> که نشان دهنده اهمیت این مفهوم دینی است. | در [[فقه شیعه]] تولی به همراه تبری از [[فروع دین]] محسوب شده و یکی از واجبات فقهی است<ref> وسائل الشیعة ج۱۶، ص۱۷۶</ref> و در هنگام مرگ نیز به میت [[تلقین]] می شود<ref> کشف الغطاء ج۲، ص۲۵۱</ref> که نشان دهنده اهمیت این مفهوم دینی است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۲: | ||
== مصادیق تولی == | == مصادیق تولی == | ||
محبت به دوستان خدا مراتب مختلفی دارد | محبت به دوستان خدا مراتب مختلفی دارد و روشن است که محبت تام و کامل با اطاعت و پیروی همراه است. | ||
روشن است که محبت تام و کامل با اطاعت و پیروی همراه است. | |||
[[شیخ یوسف بحرانی]] در باب تولی چنین گفته است که از تأکید فراوان احادیث شیعی در این باب نتیجه گرفته می شود که محبت [[اهل بیت]] عبارت از پذیرش امامت آنها و قرار دادن آنها در جایگاهی است که متعلق به آنهاست. بنابراین، مقدّم داشتن غیرِ آنها بر آنها در این زمینه، در واقع خروج از دایره محبت محسوب می شود.<ref>ص 144</ref>اساساً لازمه محبتِ تمام عیار و صادقانه به یک شخص، موافقت با او و تصدیق و تبعیت از وی است (بهبهانی ، ص 298ـ299). بنابراین، محبتی که منجر به تولّی، یعنی پذیرش [[ولایت]] ائمه و تسلیمِ آنان شدن، و [[تبری|تبرّای]] نظری و عملی از مخالفان آنان نشود، اصلاً محبت به حساب نمی آید، چنانکه بر اساس حدیثی، کمال ولایت و محبت مخلصانه نسبت به آل محمد جز با [[تبری]] از دشمنان دور و نزدیک آنان به دست نمی آید.<ref>مجلسی، ج 27، ص 58 ـ 59</ref> | [[شیخ یوسف بحرانی]] در باب تولی چنین گفته است که از تأکید فراوان احادیث شیعی در این باب نتیجه گرفته می شود که محبت [[اهل بیت]] عبارت از پذیرش [[امامت]] آنها و قرار دادن آنها در جایگاهی است که متعلق به آنهاست. بنابراین، مقدّم داشتن غیرِ آنها بر آنها در این زمینه، در واقع خروج از دایره محبت محسوب می شود.<ref>ص 144</ref>اساساً لازمه محبتِ تمام عیار و صادقانه به یک شخص، موافقت با او و تصدیق و تبعیت از وی است (بهبهانی ، ص 298ـ299). بنابراین، محبتی که منجر به تولّی، یعنی پذیرش [[ولایت]] ائمه و تسلیمِ آنان شدن، و [[تبری|تبرّای]] نظری و عملی از مخالفان آنان نشود، اصلاً محبت به حساب نمی آید، چنانکه بر اساس حدیثی، کمال ولایت و محبت مخلصانه نسبت به آل محمد جز با [[تبری]] از دشمنان دور و نزدیک آنان به دست نمی آید.<ref>مجلسی، ج 27، ص 58 ـ 59</ref> | ||
بنابراین، حبّ و بغض و ولایت و برائتی را که در روایات مکرراً بر آن تأکید شده، باید به معنای تولّی و قبول ولایت و سرپرستی ائمه و مرجعیت آنها در همه امور و مسائل دانست. برهمین اساس، تصدیق [[امامت]] [[امامان|ائمه دوازده گانه]] علیهم السلام ــ که لازمه آن اعتماد به [[عصمت]] و منصوص بودن مقام آنان از جانب خدا و رسول اکرم و عالم بودن آنان به صلاح امور دنیا و آخرت و در نتیجه وجوب اطاعت اوامر و نواهی آنان است ــ از جمله اصول تحقق ایمان و بلکه از ضروریات مذهب [[امامیه]] شمرده شده است.<ref>شهید ثانی ، ص 404ـ 405</ref> ازینرو، [[ولایت]] و طبعاً پذیرش آن، در کنار نماز و زکات و حج و روزه، از ارکان اسلام و بلکه مهمترین رکن آن تلقی شده<ref>برقی ، ج 1، ص 286</ref> و همچنین تولّی در کنار [[تبری]] به عنوان جزء مقوّم، در همه صیغه هایی که برای ابراز دین و ایمان صحیح از سوی ائمه انشا یا تأیید شده، مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به مجلسی، ج 66، ص 2، 4ـ5، 14</ref> | بنابراین، حبّ و بغض و ولایت و برائتی را که در روایات مکرراً بر آن تأکید شده، باید به معنای تولّی و قبول ولایت و سرپرستی ائمه و مرجعیت آنها در همه امور و مسائل دانست. برهمین اساس، تصدیق [[امامت]] [[امامان|ائمه دوازده گانه]] علیهم السلام ــ که لازمه آن اعتماد به [[عصمت]] و منصوص بودن مقام آنان از جانب خدا و رسول اکرم و عالم بودن آنان به صلاح امور دنیا و آخرت و در نتیجه وجوب اطاعت اوامر و نواهی آنان است ــ از جمله اصول تحقق ایمان و بلکه از ضروریات مذهب [[امامیه]] شمرده شده است.<ref>شهید ثانی ، ص 404ـ 405</ref> ازینرو، [[ولایت]] و طبعاً پذیرش آن، در کنار نماز و زکات و حج و روزه، از ارکان اسلام و بلکه مهمترین رکن آن تلقی شده<ref>برقی ، ج 1، ص 286</ref> و همچنین تولّی در کنار [[تبری]] به عنوان جزء مقوّم، در همه صیغه هایی که برای ابراز دین و ایمان صحیح از سوی ائمه انشا یا تأیید شده، مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به مجلسی، ج 66، ص 2، 4ـ5، 14</ref> | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۳: | ||
* دوست داشتن مومنان و دوستان خدا | * دوست داشتن مومنان و دوستان خدا | ||
در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است:<ref>کلینی الکافی، ج ۲، ص ۱۲۷، ناشر، اسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۲ ش</ref> «اگر بخواهى بدانى آدم خوبى هستى نگاهى به قلبت کن، اگر اهل طاعت خدا را دوست دارى، و اهل معصیتش را دشمن، بدان آدم خوبى هستى، و خدا تو را دوست دارد، و اگر اهل طاعتش را دشمن دارى و اهل معصیتش را دوست، چیزى در تو نیست، و خدا تو را دشمن دارد، و انسان همیشه با کسى است که او را دوست دارد». | در روایتی از [[امام باقر]] علیه السلام آمده است:<ref>کلینی الکافی، ج ۲، ص ۱۲۷، ناشر، اسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۲ ش</ref> «اگر بخواهى بدانى آدم خوبى هستى نگاهى به قلبت کن، اگر اهل طاعت خدا را دوست دارى، و اهل معصیتش را دشمن، بدان آدم خوبى هستى، و خدا تو را دوست دارد، و اگر اهل طاعتش را دشمن دارى و اهل معصیتش را دوست، چیزى در تو نیست، و خدا تو را دشمن دارد، و انسان همیشه با کسى است که او را دوست دارد». | ||
== تولی و تبری در زیارت عاشورا == | == تولی و تبری در زیارت عاشورا == | ||