کاربر ناشناس
جفر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
==پیدایش جفر و جامعه== | ==پیدایش جفر و جامعه== | ||
صفار قمی <ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 506 - 507</ref> آغاز جفر را در روایتی منسوب به [[امام کاظم|امام موسی‌الكاظم]](ع) این‌گونه آورده است كه در روزهای پایانی عمر [[پیامبر(ص)]]، همه اخبار گذشته و آینده تا روز [[قیامت]] و تأویل همه آیات و نام اوصیا از خاندان آن حضرت و آنچه بر ایشان می‌گذرد و نیز توصیه یكایك ایشان و شیعیانشان به صبر، بر آن حضرت [[وحی]] شد و پیامبر به امر خدا آنها را بر [[ | صفار قمی <ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 506 - 507</ref> آغاز جفر را در روایتی منسوب به [[امام کاظم|امام موسی‌الكاظم]](ع) این‌گونه آورده است كه در روزهای پایانی عمر [[پیامبر(ص)]]، همه اخبار گذشته و آینده تا روز [[قیامت]] و تأویل همه آیات و نام اوصیا از خاندان آن حضرت و آنچه بر ایشان می‌گذرد و نیز توصیه یكایك ایشان و شیعیانشان به صبر، بر آن حضرت [[وحی]] شد و پیامبر به امر خدا آنها را بر [[امام علی|علی(ع)]] املا فرمود و آن حضرت نیز با مركّب سبز رنگی كه [[جبرائیل]] از [[بهشت]] آورده بود، این مطالب را بر روی پوست یك جَفْرة (برّه یا بزغاله ماده)، كه آماده شده بود، نوشت. در پایان این روایت تصریح شده است كه اوصیای پیامبر همه اخبار مَلاحِم را از این نوشته برگرفته‌اند <ref>آملی، نفائس‌الفنون فی عرایس العیون،ج 2، ص 93ـ94</ref><ref>مجلسی، بحار، ج 26، ص 26- 27</ref>. | ||
بنا بر روایتی كه [[كلینی]] <ref>کلینی، کافی، ج1، ص279ـ280</ref> نقل كرده است، خداوند مشی كلی [[امامان شیعه]] را در نوشته‌ای بر رسول خدا نازل كرده است؛ احتمالاً این نوشته همان جفر و جامعه است كه [[امام رضا]](ع) به هنگام پذیرش ولایتعهدی [[مأمون]] از آن یاد كرده و در پایان عهدنامه چنین نوشته است: «ولایتعهدی را می‌پذیرم، ولی مضمون جفر و جامعه بر خلاف آن دلالت دارند» و گواهانی نیز بر مضمون آن گواهی دادند<ref>مجلسی، بحار، ج49، ص 148ـ153</ref>. در روایتی دیگر آمده است كه [[امام رضا]] در پایان عهدنامه نوشت: «مضمون جفر و جامعه چنین بیان می‌دارد كه امر ولایتعهدی بتمامه منعقد نخواهد شد» <ref>جرجانی، شرح‌المواقف،ج 6، ص22</ref>. ابن‌طِقْطَقی' در الفخری فی‌الا´داب السلطانیة<ref>ابن‌طِقْطَقی' در الفخری فی‌الا´داب السلطانیة،ص260</ref>، جرجانی در شرح‌المواقف<ref>جرجانی، شرح‌المواقف،ج 6، ص22</ref> و طاشكوپری‌زاده <ref>طاشكوپری‌زاده، كتاب مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج 2، ص 425</ref>، متن كامل پاسخ [[امام رضا]](ع) را، با اندك اختلافی در واژگان، آورده‌اند. به تصریح طاشكوپری‌زاده<ref>طاشكوپری‌زاده، كتاب مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج 2، ص 426</ref>، امر همانگونه كه [[امام رضا]] پیش‌بینی كرده بود، اتفاق افتاد؛ ولایتعهدی منعقد نشد و مأمون كه از ناحیه [[بنی‌هاشم]] احساس خطر كرده بود، امام رضا را با سم به [[شهادت]] رساند. | بنا بر روایتی كه [[كلینی]] <ref>کلینی، کافی، ج1، ص279ـ280</ref> نقل كرده است، خداوند مشی كلی [[امامان شیعه]] را در نوشته‌ای بر رسول خدا نازل كرده است؛ احتمالاً این نوشته همان جفر و جامعه است كه [[امام رضا]](ع) به هنگام پذیرش ولایتعهدی [[مأمون]] از آن یاد كرده و در پایان عهدنامه چنین نوشته است: «ولایتعهدی را می‌پذیرم، ولی مضمون جفر و جامعه بر خلاف آن دلالت دارند» و گواهانی نیز بر مضمون آن گواهی دادند<ref>مجلسی، بحار، ج49، ص 148ـ153</ref>. در روایتی دیگر آمده است كه [[امام رضا]] در پایان عهدنامه نوشت: «مضمون جفر و جامعه چنین بیان می‌دارد كه امر ولایتعهدی بتمامه منعقد نخواهد شد» <ref>جرجانی، شرح‌المواقف،ج 6، ص22</ref>. ابن‌طِقْطَقی' در الفخری فی‌الا´داب السلطانیة<ref>ابن‌طِقْطَقی' در الفخری فی‌الا´داب السلطانیة،ص260</ref>، جرجانی در شرح‌المواقف<ref>جرجانی، شرح‌المواقف،ج 6، ص22</ref> و طاشكوپری‌زاده <ref>طاشكوپری‌زاده، كتاب مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج 2، ص 425</ref>، متن كامل پاسخ [[امام رضا]](ع) را، با اندك اختلافی در واژگان، آورده‌اند. به تصریح طاشكوپری‌زاده<ref>طاشكوپری‌زاده، كتاب مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج 2، ص 426</ref>، امر همانگونه كه [[امام رضا]] پیش‌بینی كرده بود، اتفاق افتاد؛ ولایتعهدی منعقد نشد و مأمون كه از ناحیه [[بنی‌هاشم]] احساس خطر كرده بود، امام رضا را با سم به [[شهادت]] رساند. | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
اكرم احمد بركات عاملی <ref>عاملی، حقیقة الجفرعند الشیعة،ص 49ـ50</ref>، با استناد به روایتی از [[امام صادق]]<ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 160</ref>، از جفری دیگر نیز یاد كرده كه از چرم گاو بوده است. وی با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسد كه این جفر، انبانی چرمین و بزرگ بوده است كه جفر ابیض و احمر را درون آن نهاده بودند. | اكرم احمد بركات عاملی <ref>عاملی، حقیقة الجفرعند الشیعة،ص 49ـ50</ref>، با استناد به روایتی از [[امام صادق]]<ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 160</ref>، از جفری دیگر نیز یاد كرده كه از چرم گاو بوده است. وی با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسد كه این جفر، انبانی چرمین و بزرگ بوده است كه جفر ابیض و احمر را درون آن نهاده بودند. | ||
مفاد برخی از روایات [[ | مفاد برخی از روایات [[اهل بیت]](ع) حاكی است كه این كتابها و شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] میان [[امامان شیعه]] دست به دست می‌گشته و اكنون نیز نزد امام [[امام مهدی|حجت بن الحسن]](عج) است <ref>عاملی، حقیقة الجفرعند الشیعة،ص 125ـ133</ref> <ref>باجگیران، پژوهشی در باره كتاب جامعه،ص 47ـ 48</ref>. بر اساس برخی روایات [[شیعه]]، شمشیر رسول خدا و این كتابها نزد هر كس باشد، نشانه [[امامت]] اوست <ref>ابن بابویه، معانی‌الاخبار،ص102ـ 103</ref> <ref>ابن بابویه، عیون اخبارالرضا،ص192ـ193</ref>، مانند تابوت [[بنی‌اسرائیل]] كه نزد هر كس بود، نشانه [[نبوت]] و [[رسالت]] او بود <ref> عیاشی، تفسیر عیاشی،ج 1، ص 249</ref>. امامان شیعه نیز در روایاتی، با به كارگیری تعابیری مثل «عندی» یا «عندنا»، بر این امر تأكید كرده‌اند <ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 150ـ152</ref><ref>مجلسی، بحار، ج 26، ص 22، 24</ref>. | ||
===کتاب جفر در نوشته‌های اهل سنّت=== | ===کتاب جفر در نوشته‌های اهل سنّت=== | ||
در نوشته‌های [[اهل سنّت]]، كتاب جفر بیشتر به [[امام صادق]] نسبت داده شده است. [[ابن‌خلدون]] <ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اصل كتاب جفر را از [[امام جعفر صادق]] دانسته كه [[هارون‌بن سعید]] (سعد) عجلی، پیشوای [[زیدیان]]، از وی روایت كرده و در آن حوادثی ذكر شده است كه در آینده برای [[ امامان شیعه|اهل‌بیت]] [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] اتفاق خواهد افتاد و كتاب را به اعتبار پوستی كه مطالب روی آن نوشته شده بوده، جفر نامیده‌اند. به نظر [[ابن‌خلدون]]<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اگر چه امام جعفر صادق(ع) برخی نزدیكانش را از رخدادهای ناگوار آینده بر حذر می‌داشت و رخدادها درست همانگونه كه او پیش بینی كرده بود، به وقوع می‌پیوست، اما در وجود چنین كتابی كه تنها برخی اشارات عاری از هرگونه دلیل در اعتبار آن رسیده باید تردید كرد. [[ابن‌قتیبه]] <ref>ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث،ص 48ـ49</ref> نیز به [[رافضیان]] در باره ادعای علم باطنی و وجود كتاب جفر نزد آنان خرده گرفته؛ چه، همان [[هارون‌بن سعید]] كه این كتاب را روایت كرده، در یكی از سروده‌های خود از جفر و هر كه به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است. همچنین [[بشربن معتمر هلالی]] (متوفی 226)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده كه جفر آنان را غَرّه ساخته است <ref>جاحظ، كتاب‌الحیوان،ج6، ص289</ref>. به عقیده ابوزهره <ref> ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره،ص 29، 98</ref>، فرقه خطابیه اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد <ref>مقریزی، كتاب الخطط المقریزیة،ج 4، ص 174ـ 175</ref> ولی، با توجه به گرایشهای غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه، و برائت جستن [[امام صادق]] از وی در حضور اصحاب <ref> قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذكر الحلال و الحرام، و القضایا و الاحكام،ج 1، ص 49ـ 50</ref>، قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نكرده‌اند. | در نوشته‌های [[اهل سنّت]]، كتاب جفر بیشتر به [[امام صادق]] نسبت داده شده است. [[ابن‌خلدون]] <ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اصل كتاب جفر را از [[امام صادق|امام جعفر صادق]] دانسته كه [[هارون‌بن سعید]] (سعد) عجلی، پیشوای [[زیدیان]]، از وی روایت كرده و در آن حوادثی ذكر شده است كه در آینده برای [[ امامان شیعه|اهل‌بیت]] [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] اتفاق خواهد افتاد و كتاب را به اعتبار پوستی كه مطالب روی آن نوشته شده بوده، جفر نامیده‌اند. به نظر [[ابن‌خلدون]]<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اگر چه امام جعفر صادق(ع) برخی نزدیكانش را از رخدادهای ناگوار آینده بر حذر می‌داشت و رخدادها درست همانگونه كه او پیش بینی كرده بود، به وقوع می‌پیوست، اما در وجود چنین كتابی كه تنها برخی اشارات عاری از هرگونه دلیل در اعتبار آن رسیده باید تردید كرد. [[ابن‌قتیبه]] <ref>ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث،ص 48ـ49</ref> نیز به [[رافضیان]] در باره ادعای علم باطنی و وجود كتاب جفر نزد آنان خرده گرفته؛ چه، همان [[هارون‌بن سعید]] كه این كتاب را روایت كرده، در یكی از سروده‌های خود از جفر و هر كه به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است. همچنین [[بشربن معتمر هلالی]] (متوفی 226)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده كه جفر آنان را غَرّه ساخته است <ref>جاحظ، كتاب‌الحیوان،ج6، ص289</ref>. به عقیده ابوزهره <ref> ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره،ص 29، 98</ref>، فرقه خطابیه اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد <ref>مقریزی، كتاب الخطط المقریزیة،ج 4، ص 174ـ 175</ref> ولی، با توجه به گرایشهای غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه، و برائت جستن [[امام صادق]] از وی در حضور اصحاب <ref> قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذكر الحلال و الحرام، و القضایا و الاحكام،ج 1، ص 49ـ 50</ref>، قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نكرده‌اند. | ||
===كتاب جفر در مراکش=== | ===كتاب جفر در مراکش=== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==جامعه، كتابی از علی(ع) به املای رسول خدا(ص)== | ==جامعه، كتابی از علی(ع) به املای رسول خدا(ص)== | ||
جامعه نیز عنوانی‌است مشهور برای كتابی از [[ | جامعه نیز عنوانی‌است مشهور برای كتابی از [[امام علی|علی(ع)]] به املای [[محمد(ص)|رسول خدا]] <ref>صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد«ص»، ص 142ـ146</ref> <ref>كلینی، کافی، ج 1، ص 239</ref>. طبق نوشته‌های برخی عالمان شیعی، این اثر نخستین كتاب حدیثی است <ref>صدر، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام،ص279</ref>. در روایات و گزارشهای رسیده، این كتاب با عنوانهای «كتاب علی» <ref>قمی، تفسیرالقمی،ج 1، ص244</ref> <ref>ابن‌بابویه، الامالی،ص 385</ref> <ref>طوسی، الاستبصار،ج 1، ص 251، ج 2، ص 64</ref> و «صحیفه» <ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص153ـ 155</ref> <ref>مجلسی، بحار، ج26، ص 22، 24ـ 25</ref> نیز آمده است. تعدد عنوانها حاكی از تفاوت این كتابها نیست، بلكه از ویژگیهای یكسانی كه در روایات برای آنها ذكر شده، نتیجه گرفته می‌شود كه این عنوانها حاكی از یك حقیقت‌اند. | ||
===ویژگی های کتاب علی(ع)=== | ===ویژگی های کتاب علی(ع)=== | ||