Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۴٬۹۶۱
ویرایش
ولایت امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←مفهوم‌شناسی و ارتباط با امامت
جز (←آثار در روایات) |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
در برخی روایات نیز ولایت امام علی شرط قبولی [[ایمان]] دانسته شده است. برای نمونه در روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است: «... عَلِیٌّ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ إِمَامُ الْمُسْلِمِینَ لَايَقْبَلُ اللَّهُ الْإِیمَانَ إِلَّا بِوَلَايَتِهِ وَ طَاعَتِهِ؛ علی، [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]]، پیشوای روسفیدان و مه‌جبینان و امام مسلمانان است. ایمان پذیرفته نمی‌شود مگر به ولایت و اطاعت او».<ref>صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۱؛ طبری آملی، بشارة المصطفى لشيعة المرتضى، ۱۳۸۳ق، ص۱۸.</ref> | در برخی روایات نیز ولایت امام علی شرط قبولی [[ایمان]] دانسته شده است. برای نمونه در روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است: «... عَلِیٌّ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ إِمَامُ الْمُسْلِمِینَ لَايَقْبَلُ اللَّهُ الْإِیمَانَ إِلَّا بِوَلَايَتِهِ وَ طَاعَتِهِ؛ علی، [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]]، پیشوای روسفیدان و مه‌جبینان و امام مسلمانان است. ایمان پذیرفته نمی‌شود مگر به ولایت و اطاعت او».<ref>صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۱؛ طبری آملی، بشارة المصطفى لشيعة المرتضى، ۱۳۸۳ق، ص۱۸.</ref> | ||
== | ==ارتباط با امامت== | ||
معنای ولایت امیرالمؤمنین(ع) به لحاظ معنای [[ولایت]] و ارتباط با [[امامت]] مختلف است. برخی از علما ولایت و امامت را به یک معنا دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۳؛ جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> [[شیخ مفید]] نیز مولا و ولیّ در [[حدیث غدیر]] را به امام معنا کرده است.<ref>شیخ مفید، رسالة فی معنی المولی، نسخه خطی، به نقل از: جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> بسیاری از محققان و نویسندگان معاصر<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۸، ص۱۲۸، ۱۴۸؛ حسینی تهرانی، امام شناسی، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۰۶ و ج۵، ص۲۰۰ و ج۷، ص۲۷۸؛ جمعی از دانشمندان، امامت و ولایت در قرآن، ۱۳۹۷ش، ص۱۳، ۴۹، ۹۲و۹۳، ۱۶۱، ۱۸۷.</ref> همچون [[سید مرتضی عسکری|علامه عسکری]] در کتاب «ولایت علی در قرآن کریم و سنت پیامبر(ص)»{{یادداشت|این کتاب در پاسخ به اینکه چرا نام و امامت علی(ع)در قرآن نیست، نگارش شده است.(عسکری، ولایت علی در قرآن کریم و سنت پیامبر(ص)، ۱۳۸۹ش، ص۱۳-۱۸ و۳۳و۳۴.)}} و [[ناصر مکارم شیرازی|آیت الله مکارم شیرازی]]، در کتاب «آیات ولایت در قرآن»،{{یادداشت|این کتاب دارای سه فصل با این عناوین است: آیات خلافت و زعامت مسلمین، آیات فضائل اهل بیت(ع) و آیات فضائل مخصوص حضرت علی(ع).(مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۹) در فصل اول، آیات دلالت کننده بر خلافت و جانشینی (امامت) امام علی(ع) مطرح و بررسی شده‌اند.(برای نمونه نگاه کنید به مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۲۵، ۳۰، ۲۸۱ و ۲۹۹.)}} نیز ولایت و امامت را به یک معنا استعمال کرده‌اند و میان آنها فرقی نگذاشته‌اند؛ اما [[مرتضی مطهری]]،<ref>مطهری، امامت و رهبری، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.</ref> ولایت را بالاترین مرتبه و درجه امامت و برخی<ref>جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> آن را مهم‌ترین بُعد [[نبوت]] و امامت دانسته‌اند. | معنای ولایت امیرالمؤمنین(ع) به لحاظ معنای [[ولایت]] و ارتباط با [[امامت]] مختلف است. برخی از علما ولایت و امامت را به یک معنا دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۴۳؛ جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> [[شیخ مفید]] نیز مولا و ولیّ در [[حدیث غدیر]] را به امام معنا کرده است.<ref>شیخ مفید، رسالة فی معنی المولی، نسخه خطی، به نقل از: جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> بسیاری از محققان و نویسندگان معاصر<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۸، ص۱۲۸، ۱۴۸؛ حسینی تهرانی، امام شناسی، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۰۶ و ج۵، ص۲۰۰ و ج۷، ص۲۷۸؛ جمعی از دانشمندان، امامت و ولایت در قرآن، ۱۳۹۷ش، ص۱۳، ۴۹، ۹۲و۹۳، ۱۶۱، ۱۸۷.</ref> همچون [[سید مرتضی عسکری|علامه عسکری]] در کتاب «ولایت علی در قرآن کریم و سنت پیامبر(ص)»{{یادداشت|این کتاب در پاسخ به اینکه چرا نام و امامت علی(ع)در قرآن نیست، نگارش شده است.(عسکری، ولایت علی در قرآن کریم و سنت پیامبر(ص)، ۱۳۸۹ش، ص۱۳-۱۸ و۳۳و۳۴.)}} و [[ناصر مکارم شیرازی|آیت الله مکارم شیرازی]]، در کتاب «آیات ولایت در قرآن»،{{یادداشت|این کتاب دارای سه فصل با این عناوین است: آیات خلافت و زعامت مسلمین، آیات فضائل اهل بیت(ع) و آیات فضائل مخصوص حضرت علی(ع).(مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۹) در فصل اول، آیات دلالت کننده بر خلافت و جانشینی (امامت) امام علی(ع) مطرح و بررسی شده‌اند.(برای نمونه نگاه کنید به مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۲۵، ۳۰، ۲۸۱ و ۲۹۹.)}} نیز ولایت و امامت را به یک معنا استعمال کرده‌اند و میان آنها فرقی نگذاشته‌اند؛ اما [[مرتضی مطهری]]،<ref>مطهری، امامت و رهبری، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.</ref> ولایت را بالاترین مرتبه و درجه امامت و برخی<ref>جمعی از نویسندگان، امامت پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> آن را مهم‌ترین بُعد [[نبوت]] و امامت دانسته‌اند. | ||
در تعریف امامت میان اکثر [[کلام امامیه|متکلمان شیعه]] و سنی با اندک اختلافی اشتراک نظر وجود دارد و آن را اینگونه تعریف کرده‌اند: «الامامةُ ریاسة عامّة فی امور الدّین و الدّنیا نیابةً [أو خلافةً] عن النبی (ص)؛ امامت، ریاست عام در امور دینی و دنیایی و به نیابت و جانشینی از پیامبر(ص) است».<ref>برای نمونه نگاه کنید به مفید، النکت الاعتقادیه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹؛ علامه حلی، الباب الحادی عشر، ۱۳۶۵ش، ص۳۹؛ فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۶۱و۴۶۲؛ تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۲۳۲؛ جرجانی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۴۵.</ref> | |||
==مفهوم‌شناسی ولایت== | |||
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] ذیل آیه ۴۴ سوره کهف می‌نویسد: حق مطلب این است که ولایت به معنای نصرت نیست؛ بلکه به معنای مالکیت تدبیر است که معنایی عمومی است و در تمامی مشتقات آن جریان دارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۱۷.</ref> وی ولایت را اینگونه تعریف کرده است: ولایت عبارت است از یک نحوه قربی که موجب نوع خاصی از حق تصرف و مالکیت تدبیر می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۱۲.</ref> [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله جوادی آملی]]، معنای اصلی ولایت را قرب و نزدیکی و لازمه آن را تصدی و سرپرستی امور یا نصرت و محبت دانسته است.<ref>جوادی آملی، ولایت در قرآن، ۱۳۷۹ش، ص۲۰.</ref> از نظر [[فخرالدین طریحی|فَخْرُالدّین طُریحی]]، صاحب [[مجمع البحرین و مطلع النیرین (کتاب)|مجمع البحرین]]، وَلایت به تدبیر و قدرت و فعل اشاره دارد و به معنای محبت اهل بیت و پیروانشان، امتثال اوامر و نواهی آنان و تأسی به آنها در رفتار و اخلاق است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۶۲و۴۶۳، ذیل واژه ولا.</ref> | |||
واژه ولایت در لغت گاه به فتح واو (وَلایت) و گاه با کسر واو (وِلایت) اسعتمال شده است. گروهی از لغویون وَلایت را در مورد پیوندهایی مانند خویشاوندی، محبت، وراثت و نصرت و یاری کردن به کار برده و وِلایت را به سرپرستی و زمامداری امور معنا کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به ازهری، تهذیب اللغة، دار احیاء‌التراث العربی، ج۱۵، ص۳۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۸۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، ذیل واژه ولا.</ref> از نظر سیبویه، دانشمند معروف [[علم نحو]] در قرن دوم قمری، هر دو واژه به معنای زمامداری و تدبیر امور است.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref> عده‌ای نیز هر دو را به معنای نصرت و یاری دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۲۵۳۰؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۸ش، ج۱۳، ص۲۰۳ و۲۰۴.</ref> | واژه ولایت در لغت گاه به فتح واو (وَلایت) و گاه با کسر واو (وِلایت) اسعتمال شده است. گروهی از لغویون وَلایت را در مورد پیوندهایی مانند خویشاوندی، محبت، وراثت و نصرت و یاری کردن به کار برده و وِلایت را به سرپرستی و زمامداری امور معنا کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به ازهری، تهذیب اللغة، دار احیاء‌التراث العربی، ج۱۵، ص۳۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۸۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، ذیل واژه ولا.</ref> از نظر سیبویه، دانشمند معروف [[علم نحو]] در قرن دوم قمری، هر دو واژه به معنای زمامداری و تدبیر امور است.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref> عده‌ای نیز هر دو را به معنای نصرت و یاری دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۲۵۳۰؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۸ش، ج۱۳، ص۲۰۳ و۲۰۴.</ref> | ||
==آثار در روایات== | ==آثار در روایات== | ||