نرجس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نرجس ''' نام همسر [[امام حسن عسکری]] (ع) و مادر [[امام زمان]] (عج) است. او را به نام‌های دیگری از جمله: '''ملیكه'''، '''ریحانه''' و '''سوسن''' نیز خوانده‌اند.

[[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] قدیمی ترین مورخی است كه درباره مادر [[امام دوازدهم]] (عج) خبر می ‏دهد. بنا به گزارش او، مادر [[امام مهدی]] (عج) كنیزی به نام نرجس بوده است.<ref>إثبات الوصیه، المسعودی ،ص:۲۵۸</ref>

در [[حدیث|روایتی]] از [[شیخ طوسی]]، از مادر آن بزرگوار به نام ریحانه نام برده شده، ولی بلافاصله افزوده شده كه به او، نرجس، صیقل و سوسن نیز می‏ گفتند. <ref>طوسی، الغیبه، ص ۲۳۱</ref>

به نظر عده‏ ای، كه [[شهید ثانی]] از آن با عبارت «قیل» تعبیر آورده، مادر آن حضرت، مریم بنت زید العلویه بوده است. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۲۸</ref>

در روایت [[حكیمه]] خاتون كه مشهورترین و مستندترین روایت درباره تولد حضرت [[بقیه الله]] علیه السّلام می‏ باشد، همان نام «نرجس» آمده است.<ref>مجلسی،بحار الانوار، ج ۵۱، ص۲</ref>

امكان دارد نام اصلی او همان نرجس باشد و دیگر اسامی، بجز صقیل را بانوی او حكیمه دختر [[امام جواد]] (ع) به وی داده باشد. مردم آن زمان كنیزان را برای خوش آمدگویی به اسامی گوناگون می‏ خواندند و نرجس، ریحانه و سوسن همه اسامی گلها هستند.

قدیمی‌ترین خبر درباره ملیت مادر [[امام دوازدهم (ع)]] به سال ۲۸۶/ ۸۹۹ بر می‏‌گردد. [[صدوق]] نخستین بار این موضوع را ذكر كرده است. طبق این خبر، او شخصی [[مسیحی]] مذهب از [[روم]] بود كه توسط نیروهای [[اسلام|اسلامی]] به اسارت در آمد و بصورت كنیز در معرض فروش قرار گرفت و نخاس (نام یکی از اصحاب [[امام هادی (ع)]]) وی را از بازار- برده‏ فروشان [[بغداد]] خرید و به محضر [[امام دهم]] (ع) در [[سامرا]] فرستاد.

روایت مذكور، پس از بیان این مطلب اعتبار خود را از دست داده و به سبك شرح‏ نویسی زندگی اولیاء و قدیسین در می‏ آید. روایت می‏ شود كه مادر امام دوازدهم [[ملیكه]] بنت [[یشوع]]، نوه دختری قیصر روم بود، و مادرش از اعقاب [[شمعون]] حواری [[عیسی]] (ع) بوده است. زمانی ملیكه در كاخ جدش بود، [[مریم]]، مادر عیسی (ع) و [[حضرت فاطمه (س)]]، دختر [[پیامبر اسلام(ص)]] را در عالم رؤیا می‏ بیند؛ حضرت فاطمه (س) در عالم رؤیا او را به اسلام دعوت می ‏كند و وی را متقاعد می‏ سازد تا خود را به اسارت لشكریان اسلام در آورد.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۴۱۸</ref>

اولاً پس از سال ۲۴۲/ ۸۵۶ جنگ عمده‌‏ای بین [[عباسیان]] و [[روم|رومیان]] وجود نداشته و هیچ دلیلی هم در مآخذ دیده نمی‏شود كه امپراطور روم از عباسیان تقاضای آزادی نواده دختری خود را كرده باشد.<ref> طبری، تاریخ الطبری، ج‏۹، ص ۲۰۸</ref>

ثالثا، كلینی می‏ گوید كه مادر قائم [[كنیز|كنیزی]] از [[نوبه]]، استان شمالی [[سودان]] بوده است. <ref>کلینی،ج ۱، ص۳۲۳</ref>

بعلاوه [[ابن ابی زینب نعمانی|نعمانی]] و صدوق احادیث دیگری را روایت می‏ كنند كه حاكی از آن است كه مادر قائم كنیزی سیاه بوده است.<ref>طوسی، الغیبه، ص ۸۴</ref>

امكان دارد علت آنكه متأخرین امامیه این روایات را نادیده انگاشته و روایت شیبانی را موثق پنداشته‏ اند آن باشد كه روایت مذكور مادر امام قائم (عج) را از نسلی شریف و طبقه ممتاز اجتماعی می‏ داند.

به ویژه وجود رابطه‌‏ای بین امام دوازدهم (عج) (قائم)، و عیسی (ع) در این حدیث آنها را مجذوب كرده است. زیرا احادیث نبوی حكایت از آن دارد كه هر دو با هم قیام كرده و دنیا را از شر ظلم و جور رهایی می‏ بخشند.<ref>صدوق،كمال الدین، ص ۲۸۰</ref>

با ملاحظه این سه نكته روایت محمد بن بحر شیبانی را می‏ توان رد كرد، با وجود آنكه [[شیخ طوسی|طوسی‌]] و [[ابن رستم طبری]] آن را موثق می‏ دانند<ref>طوسی، الغیبه، ص ۹- ۱۳۴، دلائل الإمامه، الطبری، ص:۴۹۰</ref>

احتمالا [[شیخ مفید]] خبر صحیحی از منشأ مادر امام قائم (عج) ارائه داده باشد. وی می‏گوید: آن بانو كنیزی بود كه در خانه حكیمه، خواهر امام دهم، بزرگ شد. بنا به گفته او چون امام سیمای او را دید پیش‏ بینی كرد كه از وی فرزندی با عنایت خاص الهی به دنیا خواهد آمد.<ref>مفید،الارشاد، ج۱، ص ۳۹۰</ref>