پرش به محتوا

حفصه دختر عمر بن خطاب: تفاوت میان نسخه‌ها

حفصه دختر عمر بن خطاب (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۱۱

۹٬۰۵۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ آوریل ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
دیداریویکی‌متن
جز (تصحیح منبع)
imported>Mashg
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۸: خط ۲۸:


==زندگینامه==
==زندگینامه==
حفصه فرزند [[عمر بن خطاب]] و زینب (خواهر [[عثمان بن مظعون]]) است.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۱؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۴؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۶</ref> وی در سال پنجم پیش از [[بعثت]]، سال تجدید بنای [[کعبه]] به دنیا آمد.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۱؛ خرّاط،ص۱۲۱۵</ref>
حفصه فرزند [[عمر بن خطاب]] و زینب (خواهر [[عثمان بن مظعون]]) است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۱؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۴؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۶</ref> وی در سال پنجم پیش از [[بعثت]]، سال تجدید بنای [[کعبه]] به دنیا آمد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۱؛ خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۱۲۱۵</ref>


حفصه پیش از [[هجرت به مدینه]]، با خُنَیس بن حُذافه سهمی ازدواج کرد<ref>ابوعبیده،ص۵۹؛ زبیربن بکّار،ص۳۹؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۶</ref> و به همراه خنیس به [[مدینه]] هجرت کرد.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۱</ref> خنیس چندی پس از جنگ بدر درگذشت.<ref>ابن‌سعد، ج ۳،ص۳۹۳، ج ۸،ص۸۱؛ قس ابن‌قتیبه،ص۱۳۵، که به حیات خنیس در زمانی متأخرتر اشاره کرده است.</ref>
حفصه پیش از [[هجرت به مدینه]]، با خُنَیس بن حُذافه سهمی ازدواج کرد<ref>ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده ۱۴۱۰٬ ق٬ ص۵۹؛ زبیربن بکّار،ص۳۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۶</ref> و به همراه خنیس به [[مدینه]] هجرت کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۱</ref> خنیس چندی پس از جنگ بدر درگذشت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۳،ص۳۹۳، ج ۸،ص۸۱؛ قس ابن‌قتیبه،ص۱۳۵، که به حیات خنیس در زمانی متأخرتر اشاره کرده است.</ref>
{{همسران پیامبر}}
{{همسران پیامبر}}
==ازدواج با پیامبر(ص)==
==ازدواج با پیامبر(ص)==
حفصه پس از مرگ شوهرش، در [[شعبان]] [[سال سوم هجرت]]، دو ماه<ref>زبیربن‌بکّار،ص۳۹؛ ابن‌قتیبه،ص۱۵۸؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج۲، ص۵۴</ref> یا سه ماه قبل از [[جنگ احد]]<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۳، ۲۱۷</ref> به همسری [[پیامبر اکرم(ص)]] درآمد.<ref>برای تفصیل ماجرای ازدواج وی با پیامبر(ص) رجوع کنید به ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۱۸۳؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۴۵۵؛ احمدبن عبداللّه طبری،ص۶۷۶۸؛ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه</ref> در برخی گزارش‌های تاریخی گفته شده است که پیش از [[ازدواج]] پیامبر(ص) با او، [[ابوبکر]] و [[عثمان بن عفان]] نیز از وی تقاضای ازدواج کرده بودند؛ اما در صحت این اخبار تردید وجود دارد.<ref>رجوع کنید به ابوعبیده،ص۶۰؛ ابن‌سعد،، ج ۸،ص۸۳، ۲۱۷؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۶۱۸۷؛ ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴،ص۱۸۱۱</ref>  
حفصه پس از مرگ شوهرش، در [[شعبان]] [[سال سوم هجرت]]، دو ماه<ref>زبیربن‌بکّار،ص۳۹؛ ابن‌قتیبه،ص۱۵۸؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج۲، ص۵۴</ref> یا سه ماه قبل از [[جنگ احد]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۳، ۲۱۷</ref> به همسری [[پیامبر اکرم(ص)]] درآمد.<ref>برای تفصیل ماجرای ازدواج وی با پیامبر(ص) رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۱۸۳؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۴۵۵؛ احمدبن عبداللّه طبری،ص۶۷۶۸؛ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه</ref> در برخی گزارش‌های تاریخی گفته شده است که پیش از [[ازدواج]] پیامبر(ص) با او، [[ابوبکر]] و [[عثمان بن عفان]] نیز از وی تقاضای ازدواج کرده بودند؛ اما در صحت این اخبار تردید وجود دارد.<ref>رجوع کنید به ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده ۱۴۱۰٬ ق٬ ص۶۰؛ ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬، ج ۸،ص۸۳، ۲۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۶۱۸۷؛ ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴،ص۱۸۱۱</ref>  
به دستور پیامبر اکرم(ص) زنی به نام شفا، دختر عبداللّه عَدویه، که خود در [[جاهلیت]] خواندن و نوشتن می‌دانست، به حفصه کتابت آموخت.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۴؛ بلاذری، ۱۴۰۷،ص۶۶۱</ref>
به دستور پیامبر اکرم(ص) زنی به نام شفا، دختر عبداللّه عَدویه، که خود در [[جاهلیت]] خواندن و نوشتن می‌دانست، به حفصه کتابت آموخت.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۴؛ بلاذری، ۱۴۰۷،ص۶۶۱</ref>


خط ۴۰: خط ۴۰:
::«نزد عائشه رفتم، گفتم:‌ای دختر ابوبکر کارت به آن‌جا رسیده است که رسول خدا را اذیت می‌کنی؟! گفت:‌ای پسر خطاب! تو با من چه کار داری؟ به فکر مشکلات دختر خودت باش! سپس نزد حفصه رفتم و گفتم: چرا پیامبر خدا را اذیت می‌کنی؟ به خدا سوگند خودت می‌دانی که رسول خدا(ص) تو را دوست ندارد و اگر من نبودم تو را [[طلاق]] می‌داد.»<ref>صحیح مسلم، ج ۲، ص۱۱۰۵، ح۱۴۷۹</ref>
::«نزد عائشه رفتم، گفتم:‌ای دختر ابوبکر کارت به آن‌جا رسیده است که رسول خدا را اذیت می‌کنی؟! گفت:‌ای پسر خطاب! تو با من چه کار داری؟ به فکر مشکلات دختر خودت باش! سپس نزد حفصه رفتم و گفتم: چرا پیامبر خدا را اذیت می‌کنی؟ به خدا سوگند خودت می‌دانی که رسول خدا(ص) تو را دوست ندارد و اگر من نبودم تو را [[طلاق]] می‌داد.»<ref>صحیح مسلم، ج ۲، ص۱۱۰۵، ح۱۴۷۹</ref>


برخی از منابع حاکی از آن است که پیامبر اکرم(ص) وی را طلاق داد.<ref>ابوعبیده،ص۷۷؛ ابن‌حنبل، ج ۳،ص۴۷۸؛ زبیر بن بکّار،ص۴۰؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۷۱۸۸</ref> اما بعداً به او [[طلاق رجعی|رجوع]] کرد.<ref>ابن‌سعد؛ ج ۸،ص۸۴ ابن‌حنبل،، ج ۳،ص۴۷۸</ref>
برخی از منابع حاکی از آن است که پیامبر اکرم(ص) وی را طلاق داد.<ref>ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده ۱۴۱۰٬ ق٬ ص۷۷؛ ابن‌حنبل، ج ۳،ص۴۷۸؛ زبیر بن بکّار،ص۴۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۷۱۸۸</ref> اما بعداً به او [[طلاق رجعی|رجوع]] کرد.<ref>ابن‌سعد؛ ج ۸،ص۸۴ ابن‌حنبل،، ج ۳،ص۴۷۸</ref>


در برخی اخبار گفته شده است که پیامبر(ص) تصمیم به [[طلاق]] حفصه گرفته بود، اما [[جبرئیل]] او را از این کار برحذر داشت.<ref>بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۹؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۸</ref> در اخباری که از طلاق حفصه سخن گفته‌اند نیز رجوع پیامبر(ص) به حفصه را به توصیه جبرئیل دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد،ص۸۴۸۵؛ زبیربن بکّار؛ص۴۰ طبرانی، ج۲۳، ص۱۸۸</ref> این اخبار عموماً در منابع [[اهل حدیث]] و [[حنابله|حنبلیان]] رواج داشته است و درباره صحت آنها تردید وجود دارد.<ref>برای بحثی درباره طلاق حفصه رجوع کنید به.خرّاط،ص۴۳۵۷</ref>
در برخی اخبار گفته شده است که پیامبر(ص) تصمیم به [[طلاق]] حفصه گرفته بود، اما [[جبرئیل]] او را از این کار برحذر داشت.<ref>بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲،ص۵۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۸</ref> در اخباری که از طلاق حفصه سخن گفته‌اند نیز رجوع پیامبر(ص) به حفصه را به توصیه جبرئیل دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ص۸۴۸۵؛ زبیربن بکّار؛ص۴۰ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج۲۳، ص۱۸۸</ref> این اخبار عموماً در منابع [[اهل حدیث]] و [[حنابله|حنبلیان]] رواج داشته است و درباره صحت آنها تردید وجود دارد.<ref>برای بحثی درباره طلاق حفصه رجوع کنید به.خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۴۳۵۷</ref>


در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به اذیت و آزار آنان نسبت به پیامبر(ص)اشاره شده است.<ref>رجوع کنید به محمدبن جریر طبری، جامع، ذیل آیات؛ واحدی نیشابوری،ص۶۸۵۶۸۹؛ احمدبن عبداللّه طبری،ص۱۴۰۱۴۴؛ ذهبی، ج ۲،ص۲۲۹</ref>
در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به اذیت و آزار آنان نسبت به پیامبر(ص)اشاره شده است.<ref>رجوع کنید به محمدبن جریر طبری، جامع، ذیل آیات؛ واحدی نیشابوری،ص۶۸۵۶۸۹؛ احمدبن عبداللّه طبری،ص۱۴۰۱۴۴؛ ذهبی، سير اعلام‌النبلاء، ۱۴۰۱ق٬ج ۲،ص۲۲۹</ref>


این داستان در بسیاری از منابع اهل سنت دیده می شود<ref>برای اطلاع از تفسیر آیات سوره تحریم در منابع شیعه و سنی نک: حسینی فاطمی، نقد و بررسی دیدگاه‌های موجود درباره افشای راز پیامبر(ص) در آیات ابتدایی سوره تحریم</ref> و حتی بخاری نیز آن را بیان کرده‌ است.<ref>صحیح البخاری، ج ۵، ص۴۹۶۴، ح۴۹۶۶، کتَاب الطَّلَاقِ، بَاب «لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ الله لک»، </ref> بخاری روایت دیگری در این رابطه به نقل از خلیفه دوم می‌نویسد که در آن عایشه و حفضه علیه پیامبر(ص) هم پیمان شدند.<ref>صحیح البخاری، ج ۴، ص۱۸۶۸، ح۴۶۳۰، کتَاب التفسیر، بَاب: وَإِذْ أَسَرَّ النبی إلی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا</ref> قرطبی<ref> قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج ۱۸، ص۲۰۲ </ref> و ابن قیم<ref>ابن قیم، إعلام الموقعین عن رب العالمین، ج ۱، ص۱۸۹؛ ابن قیم،الأمثال فی القرآن الکریم، ج ۱، ص۵۷، </ref>حتی آیه ۱۰ سوره تحریم<ref>ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کفَرُوا امْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَینِ مِنْ عِبادِنا صالِحَینِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَیئاً وَقیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ. التحریم/۱۰</ref> را نیز برای ترساندن عایشه و حفصه می‌دانند.
این داستان در بسیاری از منابع اهل سنت دیده می شود<ref>برای اطلاع از تفسیر آیات سوره تحریم در منابع شیعه و سنی نک: حسینی فاطمی، نقد و بررسی دیدگاه‌های موجود درباره افشای راز پیامبر(ص) در آیات ابتدایی سوره تحریم</ref> و حتی بخاری نیز آن را بیان کرده‌ است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج ۵، ص۴۹۶۴، ح۴۹۶۶، کتَاب الطَّلَاقِ، بَاب «لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ الله لک»، </ref> بخاری روایت دیگری در این رابطه به نقل از خلیفه دوم می‌نویسد که در آن عایشه و حفضه علیه پیامبر(ص) هم پیمان شدند.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق٬ج ۴، ص۱۸۶۸، ح۴۶۳۰، کتَاب التفسیر، بَاب: وَإِذْ أَسَرَّ النبی إلی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا</ref> قرطبی<ref> قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج ۱۸، ص۲۰۲ </ref> و ابن قیم<ref>ابن قیم، إعلام الموقعین عن رب العالمین، ج ۱، ص۱۸۹؛ ابن قیم،الأمثال فی القرآن الکریم، ج ۱، ص۵۷، </ref>حتی آیه ۱۰ سوره تحریم<ref>ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کفَرُوا امْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَینِ مِنْ عِبادِنا صالِحَینِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَیئاً وَقیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ. التحریم/۱۰</ref> را نیز برای ترساندن عایشه و حفصه می‌دانند.


حفصه و [[عایشه]] در زمان بیماری [[پیامبر(ص)]] پس از اینکه متوجه شدند پیامبر(ص) می‌خواهد [[امام علی(ع)]] را به جای خود برای اقامه [[نماز]] به [[مسجد]] بفرستند، به سراغ پدران خود رفتند و آن دو را نزد پیامبر(ص) آوردند.<ref>رجوع کنید به مفید،ص۴۲۸</ref>
حفصه و [[عایشه]] در زمان بیماری [[پیامبر(ص)]] پس از اینکه متوجه شدند پیامبر(ص) می‌خواهد [[امام علی(ع)]] را به جای خود برای اقامه [[نماز]] به [[مسجد]] بفرستند، به سراغ پدران خود رفتند و آن دو را نزد پیامبر(ص) آوردند.<ref>رجوع کنید به مفید،ص۴۲۸</ref>


==در زمان عثمان==
==در زمان عثمان==
حفصه، در زمان [[عثمان بن عفان]] دستور قتل کنیز خود که وی را سحر کرده بود صادر کرد و این مایه ناراحتی عثمان شد.<ref>مالک‌بن انس، ج ۲،ص۸۷؛ شافعی، ج ۱،ص۲۹۳؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۷</ref>
حفصه، در زمان [[عثمان بن عفان]] دستور قتل کنیز خود که وی را سحر کرده بود صادر کرد و این مایه ناراحتی عثمان شد.<ref>مالک‌بن انس، ج ۲،ص۸۷؛ شافعی، ج ۱،ص۲۹۳؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۷</ref>


گفته شده است حفصه از کاتب [[مصحف]] خواسته بود زمانی که به نگارش [[آیه]] ۲۳۸ [[سوره بقره]] می‌رسد، وی را خبر دهد تا آیه را به صورتی که او می‌گوید کتابت کند.<ref>رجوع کنید به ابن‌ابی‌داوود،ص۹۶۹۷</ref>
گفته شده است حفصه از کاتب [[مصحف]] خواسته بود زمانی که به نگارش [[آیه]] ۲۳۸ [[سوره بقره]] می‌رسد، وی را خبر دهد تا آیه را به صورتی که او می‌گوید کتابت کند.<ref>رجوع کنید به ابن‌ابی‌داوود،ص۹۶۹۷</ref>
خط ۵۹: خط ۵۹:
==شرکت نکردن در جنگ جمل==
==شرکت نکردن در جنگ جمل==
{{اصلی|جنگ جمل}}
{{اصلی|جنگ جمل}}
از دیگر رویدادهای زندگی حفصه، تصمیم وی در همراهی با [[عایشه]] در خروج بر حضرت علی(ع) و وقوع [[جنگ جمل]] است که برادرش او را از این تصمیم منصرف نمود.<ref>محمدبن‌جریر طبری، تاریخ، ج ۴،ص۴۵۱، ۴۵۴؛ ابن ابی‌الحدید، ج ۶،ص۲۲۵</ref>
از دیگر رویدادهای زندگی حفصه، تصمیم وی در همراهی با [[عایشه]] در خروج بر حضرت علی(ع) و وقوع [[جنگ جمل]] است که برادرش او را از این تصمیم منصرف نمود.<ref>طبری، تاريخ‌الامم والملوك، ۱۳۸۲ق٬  ج ۴،ص۴۵۱، ۴۵۴؛ ابن ابی‌الحدید، ج ۶،ص۲۲۵</ref>


هنگامی که حضرت علی(ع) به [[ذی قار]] رسید، عایشه به حفصه نامه‌ای نوشت و در آن از محاصره شدن حضرت علی(ع) و یارانش برای وی توضیح داد، حفصه هم از سر شادمانی، کودکان [[بنی تیم]] و [[بنی عدی]] را جمع کرد و به کنیزکان خود دف‌هایی داد تا با خواندن اشعاری در این باب، شادی و پایکوبی کنند. این خبر چون به [[ام سلمه|ام ّسلمه]]، همسر پیامبر(ص)، رسید ناراحت شد و [[ام کلثوم دختر حضرت علی (ع)]]، به نیابت از او به‌طور ناشناس به مجلس شادی حفصه رفت و وی را سرزنش کرد و حفصه شرمنده شد و از این کار دست برداشت.<ref>مفید،ص۲۷۶ ۲۷۷، ۴۳۱؛ ابن ابی‌الحدید، ج ۱۴،ص۱۳؛</ref>
هنگامی که حضرت علی(ع) به [[ذی قار]] رسید، عایشه به حفصه نامه‌ای نوشت و در آن از محاصره شدن حضرت علی(ع) و یارانش برای وی توضیح داد، حفصه هم از سر شادمانی، کودکان [[بنی تیم]] و [[بنی عدی]] را جمع کرد و به کنیزکان خود دف‌هایی داد تا با خواندن اشعاری در این باب، شادی و پایکوبی کنند. این خبر چون به [[ام سلمه|ام ّسلمه]]، همسر پیامبر(ص)، رسید ناراحت شد و [[ام کلثوم دختر حضرت علی (ع)]]، به نیابت از او به‌طور ناشناس به مجلس شادی حفصه رفت و وی را سرزنش کرد و حفصه شرمنده شد و از این کار دست برداشت.<ref>مفید،ص۲۷۶ ۲۷۷، ۴۳۱؛ ابن ابی‌الحدید، ج ۱۴،ص۱۳؛</ref>


==جایگاه او نزد اهل سنت==
==جایگاه او نزد اهل سنت==
در کتب اهل سنت، حفصه احادیثی از [[پیامبر اکرم]](ص)، بیشتر درباره حج و نماز و ازدواج و روزه، نقل کرده است<ref>برای متن این احادیث رجوع کنید به ابن‌حنبل، ج ۶،ص۲۸۳۲۸۸؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۹۲۱۸؛ ابن‌کثیر، ج ۱۵،ص۳۶۱ ۳۸۵</ref> و کسانی چون برادرش [[عبدالله بن عمر]]، [[عبدالله بن صفوان جمحی|عبدالله بن صفوان جَمحی]]، و [[عمرو بن رافع]] از او روایت کرده‌اند.<ref>مِزّی، ج ۳۵،ص۱۵۴</ref> بَقْی‌بن مَخْلَد، در مسند خود، شصت [[حدیث]] از حفصه نقل کرده است.<ref>رجوع کنید به ذهبی، ج ۲،ص۲۳۰</ref>
در کتب اهل سنت، حفصه احادیثی از [[پیامبر اکرم]](ص)، بیشتر درباره حج و نماز و ازدواج و روزه، نقل کرده است<ref>برای متن این احادیث رجوع کنید به ابن‌حنبل، ج ۶،ص۲۸۳۲۸۸؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۹۲۱۸؛ ابن‌کثیر، ج ۱۵،ص۳۶۱ ۳۸۵</ref> و کسانی چون برادرش [[عبدالله بن عمر]]، [[عبدالله بن صفوان جمحی|عبدالله بن صفوان جَمحی]]، و [[عمرو بن رافع]] از او روایت کرده‌اند.<ref>مِزّی، ج ۳۵،ص۱۵۴</ref> بَقْی‌بن مَخْلَد، در مسند خود، شصت [[حدیث]] از حفصه نقل کرده است.<ref>رجوع کنید به ذهبی، سير اعلام‌النبلاء، ۱۴۰۱ق٬ج ۲،ص۲۳۰</ref>


همچنین در متون فقهی [[اهل سنت]]، پاره‌ای از اجتهادات فقهی حفصه ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به خرّاط،ص۸۵۹۲</ref>
همچنین در متون فقهی [[اهل سنت]]، پاره‌ای از اجتهادات فقهی حفصه ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۸۵۹۲</ref>


ابن ابی طاهر([[ابن طیفور]])<ref>ص ۳۶۳۸</ref> دو خطبه از خطبه‌هایی را که به نقل از حفصه شهرت داشته، نقل کرده است<ref>نیز رجوع کنید به خرّاط،ص۹۴ ۱۰۸</ref> [[ابن شهر آشوب]]<ref>ج ۳،ص۴۰۳</ref> از حفصه شعری در مدح [[حضرت فاطمه]](س) نقل کرده است.
ابن ابی طاهر([[ابن طیفور]])<ref>ص ۳۶۳۸</ref> دو خطبه از خطبه‌هایی را که به نقل از حفصه شهرت داشته، نقل کرده است<ref>نیز رجوع کنید به خرّاط، امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، ۱۴۲۱ق٬ص۹۴ ۱۰۸</ref> [[ابن شهر آشوب]]<ref>ج ۳،ص۴۰۳</ref> از حفصه شعری در مدح [[حضرت فاطمه]](س) نقل کرده است.


==درگذشت==
==درگذشت==
درباره تاریخ وفات حفصه اختلاف‌نظر وجود دارد<ref>رجوع کنید به ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴،ص۱۸۱۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج ۷،ص۵۸۳</ref>، برخی [[سال ۲۷ هجری قمری|سال ۲۷]]<ref>الاستیعاب،ج‌۴،ص:۱۸۱۲</ref> و گروهی [[سال ۴۱ هجری قمری|سال ۴۱]]<ref>الاستیعاب،ج‌۴،ص:۱۸۱۲</ref>را گفته‌اند اما بیشتر [[مورخان]]، از جمله [[محمد بن سعد بن منیع الهاشمی|ابن سعد]]<ref>ج ۸،ص۸۶</ref> و [[زبیر بن بکار|زبیر بن بکّار]]،<ref>ص ۴۰</ref> سال [[سال ۴۵ هجری قمری|۴۵]] را ذکر کرده‌اند. [[مروان بن حکم]]، که در آن هنگام امیر [[مدینه]] بود، بر جنازه وی نماز خواند.<ref>ابن‌سعد، ج ۸،ص۸۶؛ قس احمدبن عبداللّه طبری،ص۶۹، که گفته برادر حفصه، عبداللّه‌بن عمر، بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.</ref> جسد او را در [[بقیع]] دفن کردند.<ref>ابن‌سعد؛ ج ۸،ص۸۶زبیربن‌بکّار،ص۴۰؛ طبرانی، ج ۲۳،ص۱۸۹</ref>
درباره تاریخ وفات حفصه اختلاف‌نظر وجود دارد<ref>رجوع کنید به ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴،ص۱۸۱۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج ۷،ص۵۸۳</ref>، برخی [[سال ۲۷ هجری قمری|سال ۲۷]]<ref>ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب۱۳۸۰٬ق٬ج‌۴،ص:۱۸۱۲</ref> و گروهی [[سال ۴۱ هجری قمری|سال ۴۱]]<ref>ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب۱۳۸۰٬ق٬ج‌۴،ص:۱۸۱۲</ref>را گفته‌اند اما بیشتر [[مورخان]]، از جمله [[محمد بن سعد بن منیع الهاشمی|ابن سعد]]<ref>ج ۸،ص۸۶</ref> و [[زبیر بن بکار|زبیر بن بکّار]]،<ref>ص ۴۰</ref> سال [[سال ۴۵ هجری قمری|۴۵]] را ذکر کرده‌اند. [[مروان بن حکم]]، که در آن هنگام امیر [[مدینه]] بود، بر جنازه وی نماز خواند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الكبرى،  ۱۴۰۵ق٬ ج ۸،ص۸۶؛ قس احمدبن عبداللّه طبری،ص۶۹، که گفته برادر حفصه، عبداللّه‌بن عمر، بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.</ref> جسد او را در [[بقیع]] دفن کردند.<ref>ابن‌سعد٬ ج ۸،ص۸۶زبیربن‌بکّار،ص۴۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق٬  ج ۲۳،ص۱۸۹</ref>


در [[قبرستان باب الصغیر|قبرستان باب الصغیر دمشق]] نیز قبری به وی منسوب است..<ref>[http://islamicshrines.net/?p=183 خامه‌یار، «زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه»، سایت زیارتگاه‌های اسلامی ]</ref>
در [[قبرستان باب الصغیر|قبرستان باب الصغیر دمشق]] نیز قبری به وی منسوب است..<ref>[http://islamicshrines.net/?p=183 خامه‌یار، «زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) در سوریه»، سایت زیارتگاه‌های اسلامی ]</ref>
خط ۹۲: خط ۹۲:
* ابن‌کثیر، جامع المسانید و السنن الهادی لاقوم سنن، چاپ عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۴.
* ابن‌کثیر، جامع المسانید و السنن الهادی لاقوم سنن، چاپ عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۴.
* ابن‌هشام، السیرةالنبویة، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی، (بی‌تا).
* ابن‌هشام، السیرةالنبویة، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی، (بی‌تا).
* معمربن مثنی ابوعبیده، تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
* ابوعبیده، معمر بن مثنی٬ تسمیة أزواج‌النبی‌صلی‌اللّه‌علیه‌و سلم و اولاده، بیروت٬ چاپ کمال یوسف حوت، ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
* محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، (چاپ محمد ذهنی‌افندی)، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
* بخاری، محمد بن اسماعیل٬ صحیح البخاری، استانبول٬ چاپ محمد ذهنی‌افندی، ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
* محمدبن اسماعیل بخاری، کتاب‌التاریخ‌الکبیر، (بیروت?۱۴۰۷/ ۱۹۸۶).
* بخاری، محمد بن اسماعیل٬ التاریخ‌الکبیر، بیروت٬ بی‌نا٬ ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶.
* احمدبن یحیی بلاذری، فتوح‌البلدان، چاپ عبداللّه انیس طبّاع و عمرانیس طبّاع، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
* بلاذری، احمد بن یحیی٬ فتوح‌البلدان، بیروت٬ چاپ عبداللّه انیس طبّاع و عمرانیس طبّاع، ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
* احمدبن یحیی بلاذری، کتاب جُمَل من انساب الاشراف، چاپ سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
* بلاذری، احمد بن یحیی٬ جُمَل من انساب الاشراف، بیروت٬ چاپ سهیل زکار و ریاض زرکلی، ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
* امینه خرّاط، امّالمؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، دمشق ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
* خرّاط، امینه٬ امّ المؤمنین حفصة بنت عمر: الصّوّامة القوّامة، دمشق ۱۴۲۱/۲۰۰۰.
* ذهبی، محمدبن احمد، سير اعلام‌النبلاء، چاپ شعيب أرنؤوط و ديگران، بيروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.
* ذهبی، محمد بن احمد، سير اعلام‌النبلاء، چاپ شعيب أرنؤوط و ديگران، بيروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.
* محمود رامیار، تاریخ قرآن، تهران ۱۳۶۲ش.
* رامیار، محمود٬  تاریخ قرآن، تهران٬ بی‌نا٬ ۱۳۶۲ش.
* بخاری، محمد بن إسماعیل(۲۵۶ق)، صحیح البخاری،، تحقیق د. مصطفی دیب البغا، دار ابن کثیر، الیمامة، بیروت، الطبعة الثالثة، ۱۴۰۷ش.
* بخاری، محمد بن إسماعیل(۲۵۶ق)، صحیح البخاری،، تحقیق د. مصطفی دیب البغا، دار ابن کثیر، الیمامة، بیروت، الطبعة الثالثة، ۱۴۰۷ش.
* زبیربن بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم، چاپ سکینه شهابی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* زبیربن بکّار، المنتخب من کتاب أزواج النبی صلی‌اللّه‌علیه‌وسلم، چاپ سکینه شهابی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* محمدبن ادریس شافعی، الاُمّ، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* محمدبن ادریس شافعی، الاُمّ، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* صبحی صالح، مباحث فی علوم‌القرآن، بیروت ۱۹۶۸، چاپ افست قم ۱۳۶۳ش.
* صبحی صالح، مباحث فی علوم‌القرآن، بیروت ۱۹۶۸، چاپ افست قم ۱۳۶۳ش.
* سلیمان‌بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴؟۱۴۰.
* طبرانی، سلیمان‌ بن٬ احمد المعجم الکبیر، بیروت٬ چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست ۱۴۰۴ق.
* احمدبن عبداللّه طبری، السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، قاهره (۱۴۰۲/ ۱۹۸۳).
* طبری، احمد بن عبداللّه٬ السَّمط الثَّمین فی مناقب أمّهات المؤمنین، قاهره٬ ۱۴۰۲/ ۱۹۸۳.
* طبری، محمدبن جرير، تاريخ‌الطبرى: تاريخ‌الامم والملوك، چاپ محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، ۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/۱۹۶۲ـ ۱۹۶۷.
* طبری، محمد بن جرير، تاريخ‌الامم والملوك، چاپ محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، ۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/۱۹۶۲ـ ۱۹۶۷.
* طبری، محمدبن‌جرير، جامع‌البيان‌عن‌تأويل آى‌القرآن، مصر۱۳۷۳/۱۹۵۴.
* طبری، محمدبن‌جرير، جامع‌البيان‌عن‌تأويل آى‌القرآن، مصر۱۳۷۳/۱۹۵۴.
* قرطبی، ابوعبد الله محمد بن أحمد(۶۷۱ق)، الجامع لأحکام القرآن،‌دار الشعب القاهرة.
* قرطبی، ابوعبد الله محمد بن أحمد(۶۷۱ق)، الجامع لأحکام القرآن،‌دار الشعب القاهرة.
خط ۱۵۰: خط ۱۵۰:
  | توضیحات =  
  | توضیحات =  
}}</onlyinclude>
}}</onlyinclude>
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]
[[Category:همسران پیامبر‎‏]]
[[Category:زنان صدر اسلام‎‏]]
[[Category:مدفونان در بقیع]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[Category:زنان قریش]]


[[رده:همسران پیامبر‎‏]]
[[رده:همسران پیامبر‎‏]]
کاربر ناشناس
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/82675»