حفصه دختر عمر بن خطاب: تفاوت میان نسخه‌ها

| زادروز = سال ۵ بعثت

| نقش‌های برجسته = همسر پیامبر

| خویشاوندان = همسر: پیامبر اکرم؛ پدر: عمر ابن خطاب؛ دایی: عثمان بن مظعون

'''حَفْصه بنت عمربن خطّاب'''، نام یکی از همسران [[پیامبر اکرم]] است که پس از مرگ همسر اولش، [[خنیس بن حذافه سهمی|خُنَیس بن حُذافه سهمی]] در [[شعبان]] سال سوم هجرت، به همسری حضرت رسول درآمد. او و [[عایشه]] دو تنی بودند که مایه آزار پیامبر (ص) شدند و در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به این موضوع اشاره شده است. از وقایع دیگر زندگی حفصه، تصمیم وی در همراهی با عایشه در خروج بر [[امام علی (ع)]] در [[جنگ جمل]] است که برادرش او را از این تصمیم منصرف نمود. حفصه احادیثی از پیامبر اکرم، بیشتر درباره [[حج]] و نماز و ازدواج و [[روزه]]، نقل کرده است.

پدرش [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم و مادرش زینب، خواهر [[عثمان بن مظعون]]، [[صحابه|صحابی]] مشهور پیامبر بود.<ref>ابن‌سعد، ج ۸، ص ۸۱؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲، ص ۵۴؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۶</ref>

وی پیش از هجرت به مدینه، با خُنَیس بن حُذافه سهمی ازدواج کرد.<ref>ابوعبیده، ص ۵۹؛ زبیربن بکّار، ص ۳۹؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۶</ref> و به هنگام هجرت پیامبر به [[مدینه]]، به همراه خنیس به مدینه کوچید<ref>ابن‌سعد، ج ۸، ص ۸۱</ref> خنیس با وجود بیماری در [[جنگ بدر]] شرکت جست<ref>بلاذری، ۱۴۱۷، ج۲، ص۵۴</ref> و چندی پس از جنگ، درگذشت.<ref>ابن‌سعد، ج ۳، ص ۳۹۳، ج ۸، ص ۸۱؛ قس ابن‌قتیبه، ص ۱۳۵، که به حیات خنیس در زمانی متأخرتر اشاره کرده است.</ref>

==همسری پیامبر==

حفصه پس از مرگ شوهرش، در [[شعبان]] سال سوم هجرت، دو ماه<ref>زبیربن‌بکّار، ص ۳۹؛ ابن‌قتیبه، ص ۱۵۸؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج۲، ص۵۴</ref> یا سه ماه قبل از [[جنگ احد]]<ref>ابن‌سعد، ج ۸، ص ۸۳، ۲۱۷</ref> به همسری پیامبر اکرم درآمد.<ref>برای تفصیل ماجرای ازدواج وی با پیامبر رجوع کنید به ابن‌سعد، ج ۸، ص ۸۱۸۳؛ بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲، ص ۵۴۵۵؛ احمدبن عبداللّه طبری، ص ۶۷۶۸؛ د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه</ref>

در برخی گزارش‌های تاریخی گفته شده است که پیش از ازدواج پیامبر با او، [[ابوبکر]] و [[عثمان بن عفان]] نیز از وی تقاضای ازدواج کرده بودند؛ اما در صحت این اخبار تردید وجود دارد.<ref>رجوع کنید به ابوعبیده، ص ۶۰؛ ابن‌سعد،، ج ۸، ص ۸۳، ۲۱۷؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۶۱۸۷؛ ابن‌عبدالبرّ، قسم ۴، ص ۱۸۱۱</ref> رسول اکرم مهریه او را ۴۰۰ [[درهم]] تعیین کرد.<ref>ابن‌هشام، ج ۴، ص ۲۹۴؛ قس زبیربن‌بکّار، ص۳۹، که صورت متفاوتی از مهریه حفصه عرضه کرده است</ref>

به دستور پیامبر اکرم زنی به نام شفا، دختر عبداللّه عَدویه، که خود در [[جاهلیت]] خواندن و نوشتن می‌دانست، به حفصه کتابت آموخت.<ref>ابن‌سعد، ج ۸، ص ۸۴؛ بلاذری، ۱۴۰۷، ص ۶۶۱</ref>

حفصه و عایشه دو تنی بودند که مایه آزار پیامبر اکرم شدند و در [[آیه]] اول و چهارم [[سوره تحریم]] به این موضوع اشاره شده است.<ref>رجوع کنید به محمدبن جریر طبری، جامع، ذیل آیات؛ واحدی نیشابوری، ص ۶۸۵۶۸۹؛ احمدبن عبداللّه طبری، ص ۱۴۰۱۴۴؛ ذهبی، ج ۲، ص ۲۲۹</ref> به همین علت پیامبر اکرم وی را طلاق داد.<ref>ابوعبیده، ص ۷۷؛ ابن‌حنبل، ج ۳، ص ۴۷۸؛ زبیر بن بکّار، ص ۴۰؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۷۱۸۸</ref> اما بعداً به او [[طلاق رجعی|رجوع]] کرد.<ref>ابن‌سعد؛ ج ۸، ص ۸۴ ابن‌حنبل،، ج ۳، ص ۴۷۸</ref>

در برخی اخبار گفته شده است که پیامبر تصمیم به [[طلاق]] حفصه گرفته بود، اما [[جبرئیل]] او را از این کار برحذر داشت. <ref>بلاذری، ۱۴۱۷، ج ۲، ص ۵۹؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۸</ref> در اخباری که از طلاق حفصه سخن گفته‌اند نیز رجوع پیامبر به حفصه را به توصیه جبرئیل دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن‌سعد، ص ۸۴۸۵؛ زبیربن بکّار؛ ص ۴۰ طبرانی، ج۲۳، ص۱۸۸</ref>

==حفصه در زمان بیماری پیامبر==

حفصه و عایشه در زمان بیماری پیامبر پس از این‌که متوجه شدند پیامبر می‌خواهند [[امام علی (ع)]] را به جای خود برای اقامه [[نماز]] به مسجد بفرستند،به سراغ پدران خود رفتند و آن دو را نزد پیامبر آوردند.<ref>رجوع کنید به مفید، ص ۴۲۸</ref>

هنگامی که حضرت علی علیه‌السلام به [[ذی قار]] رسید، عایشه به حفصه نامه‌ای نوشت و در آن از محاصره شدن حضرت علی و یارانش برای وی توضیح داد، حفصه هم از سر شادمانی، کودکان [[بنی تیم]] و [[بنی عدی]] را جمع کرد و به کنیزکان خود دف‌هایی داد تا با خواندن اشعاری در این باب، شادی و پایکوبی کنند. این خبر چون به [[ام سلمه|ام ّسلمه]]، همسر پیامبر، رسید ناراحت شد و [[ام کلثوم|امّ کلثوم]]، دختر حضرت علی، به نیابت از او به‌طور ناشناس به مجلس شادی حفصه رفت و وی را سرزنش کرد و حفصه شرمنده شد و از این کار دست برداشت.<ref>مفید، ص ۲۷۶ـ ۲۷۷، ۴۳۱؛ ابن ابی‌الحدید، ج ۱۴، ص ۱۳؛</ref>

حفصه احادیثی از [[پیامبر اکرم]]، بیشتر درباره حج و نماز و ازدواج و روزه، نقل کرده است<ref>برای متن این احادیث رجوع کنید به ابن‌حنبل، ج ۶، ص ۲۸۳۲۸۸؛ طبرانی، ج ۲۳، ص ۱۸۹۲۱۸؛ ابن‌کثیر، ج ۱۵، ص ۳۶۱ ـ۳۸۵</ref> و کسانی چون برادرش [[عبداللّه بن عمر]]، [[عبدالله بن صفوان جمحی|عبدالله بن صفوان جَمحی]]، و [[عمرو بن رافع]] از او روایت کرده‌اند.<ref>مِزّی، ج ۳۵، ص ۱۵۴</ref> بَقْی‌بن مَخْلَد، در مسند خود، شصت حدیث از حفصه نقل کرده است.<ref>رجوع کنید به ذهبی، ج ۲، ص ۲۳۰</ref>