Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
ضحاک بن قیس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Kheradmand (افزودن جعبه اطلاعات صحابه) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات صحابه | {{جعبه اطلاعات صحابه | ||
|اطلاعات صحابه | |اطلاعات صحابه = | ||
| تصویر | | تصویر = | ||
| توضیح تصویر | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل | | نام کامل = ضحاک بن قیس | ||
| کنیه | | کنیه = | ||
| لقب | | لقب = | ||
| زادروز | | زادروز = | ||
| زادگاه | | زادگاه = | ||
| محل زندگی | | محل زندگی = | ||
| مهاجر/انصار | | مهاجر/انصار = | ||
| نسب/قبیله | | نسب/قبیله = | ||
| خویشاوندان سرشناس | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| تاریخ و مکان درگذشت = [[سال ۶۴ هجری قمری|سال ۶۴ق]] مَرج راھِط | | تاریخ و مکان درگذشت = [[سال ۶۴ هجری قمری|سال ۶۴ق]] مَرج راھِط | ||
| تاریخ و مکان شهادت | | تاریخ و مکان شهادت = | ||
| نحوه درگذشت | | نحوه درگذشت = | ||
| نحوه شهادت | | نحوه شهادت = | ||
| مدفن | | مدفن = | ||
| زمان اسلام آوردن | | زمان اسلام آوردن = | ||
| نحوه اسلام آوردن | | نحوه اسلام آوردن = | ||
| حضور در جنگ‌ها | | حضور در جنگ‌ها = | ||
| هجرت به | | هجرت به = | ||
| دلیل شهرت | | دلیل شهرت = | ||
| نقشهای برجسته | | نقشهای برجسته = | ||
| دیگر فعالیت‌ها | | دیگر فعالیت‌ها = | ||
| آثار | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''ضحاک بن قیس فِهری''' از صحابه پیامبر اسلام، که از پیامبر و برخی صحابه روایت نقل کرده است.او در دوران [[خلافت]] [[ابوبکر]] و [[عمر]] در جنگ‌های روم و فتح دمشق شرکت کرد. او از حامیان دولت [[بنی امیه]] بود و در حکومت [[معاویه]] برای ناامن کردن مناطق تحت حاکمیت [[امام علی]] تلاش بسیار کرد. او بعد از مرگ معاویه بر جنازه‌اش نماز خواند وحاکمیت [[یزید]] را تبریک گفت بعد از مرگ یزید مساله [[بیعت]] با ضحاک بن قیس مطرح شد او بعد از مرگ [[معاویه دوم]] زمام امور را بدست گرفت ولی بعد از مدتی به حمایت از [[عبدالله بن زبیر]] پرداخت و این امر سبب شد که در منطقه [[مرج راهط]] توسط لشکریان [[مروان بن حکم]] کشته شود. | '''ضحاک بن قیس فِهری''' از صحابه پیامبر اسلام، که از پیامبر و برخی صحابه روایت نقل کرده است.او در دوران [[خلافت]] [[ابوبکر]] و [[عمر]] در جنگ‌های روم و فتح دمشق شرکت کرد. او از حامیان دولت [[بنی امیه]] بود و در حکومت [[معاویه]] برای ناامن کردن مناطق تحت حاکمیت [[امام علی]] تلاش بسیار کرد. او بعد از مرگ معاویه بر جنازه‌اش نماز خواند وحاکمیت [[یزید]] را تبریک گفت بعد از مرگ یزید مساله [[بیعت]] با ضحاک بن قیس مطرح شد او بعد از مرگ [[معاویه دوم]] زمام امور را بدست گرفت ولی بعد از مدتی به حمایت از [[عبدالله بن زبیر]] پرداخت و این امر سبب شد که در منطقه [[مرج راهط]] توسط لشکریان [[مروان بن حکم]] کشته شود. | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
===نسب=== | ===نسب=== | ||
ضحّاک بن قیس بن خالد، منتسب به [[بنی‌فِهْر]] از قبائل مشهور [[قریش]] است.<ref> قرطبی، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق،ج۲، ص۷۴</ref> برای ضحاک کنیه‌های چون ابوانیس، | ضحّاک بن قیس بن خالد، منتسب به [[بنی‌فِهْر]] از قبائل مشهور [[قریش]] است.<ref> قرطبی، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق،ج۲، ص۷۴</ref> برای ضحاک کنیه‌های چون ابوانیس، ابوامیه، ابوعبدالرحمان و ابوسعید ذکر شده است.<ref>قرطبی، الاستیعاب،۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۴۷</ref> مشهورترین کنیه او ابوانیس است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق،ج۱۱، ص۴۶.</ref> | ||
در کتب تاریخی اختلافاتی در زمان تولد ضحاک وجود دارد اما آنچه مسلم است او قبل از وفات [[رسول الله]] به دنیا آمده است بزرگان تاریخ تولد او را یک تا هفت سال قبل از وفات پیامبر اسلام می‌دانند.<ref> ابن کثیر، | در کتب تاریخی اختلافاتی در زمان تولد ضحاک وجود دارد اما آنچه مسلم است او قبل از وفات [[رسول الله]] به دنیا آمده است بزرگان تاریخ تولد او را یک تا هفت سال قبل از وفات پیامبر اسلام می‌دانند.<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایة،۱۹۸۸م، ج۸، ص۲۴۳.</ref> | ||
===صحابی=== | ===صحابی=== | ||
ضحاک‌بن‌قیس در زمان پیامبر اسلام حضور داشته است و بنابراین تعریف که هر مسلمان، زمان حیات پیامبر، حضرت را ملاقات کند، صحابه نامیده می‌شود<ref>ابن حجر عسقلانی، الإصابة،۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> به ضحاک‌بن‌قیس نیز صحابه رسول خدا می‌گویند.ضحاک از پیامبر روایت نقل کرده است او از [[عمربن خطاب]] و [[حبیب‌بن‌مسلمه]] روایت نقل نموده است، افرادی چون [[معاویه بن ابی‌سفیان]]، [[تَمیم بن طُرفه]]، [[حسن بصری]]، [[عروه بن زبیر]]، [[ابواسحاق سبیعی ]]و [[عامر شعبی]] از ضحاک روایت کرده‌اند.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق،۱۴۱۵ق، ج | ضحاک‌بن‌قیس در زمان پیامبر اسلام حضور داشته است و بنابراین تعریف که هر مسلمان، زمان حیات پیامبر، حضرت را ملاقات کند، صحابه نامیده می‌شود<ref>ابن حجر عسقلانی، الإصابة،۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> به ضحاک‌بن‌قیس نیز صحابه رسول خدا می‌گویند.ضحاک از پیامبر روایت نقل کرده است او از [[عمربن خطاب]] و [[حبیب‌بن‌مسلمه]] روایت نقل نموده است، افرادی چون [[معاویه بن ابی‌سفیان]]، [[تَمیم بن طُرفه]]، [[حسن بصری]]، [[عروه بن زبیر]]، [[ابواسحاق سبیعی]]و [[عامر شعبی]] از ضحاک روایت کرده‌اند.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق،۱۴۱۵ق، ج ۲۴، ص۲۸۰.</ref> | ||
==دوران خلفاء== | ==دوران خلفاء== | ||
===خلافت ابوبکر=== | ===خلافت ابوبکر=== | ||
در اواخر [[خلافت]] [[ابابکر]]، ضحاک به همراه لشکر [[عمروعاص]] برای جنگ با [[روم]] عازم شام شد.<ref> ابن‌اعثم، کتاب | در اواخر [[خلافت]] [[ابابکر]]، ضحاک به همراه لشکر [[عمروعاص]] برای جنگ با [[روم]] عازم شام شد.<ref> ابن‌اعثم، کتاب الفتوح، ۳۱۴ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> | ||
===خلافت عمر=== | ===خلافت عمر=== | ||
در زمان خلافت [[عمر]] در فتح دمشق شرکت کردو بعد از آن ساکن [[دمشق]] شد. <ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق،۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> | در زمان خلافت [[عمر]] در فتح دمشق شرکت کردو بعد از آن ساکن [[دمشق]] شد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق،۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> | ||
==دوران بنی‌امیه== | ==دوران بنی‌امیه== | ||
===معاویه=== | ===معاویه=== | ||
ضحاک با [[معاویه]] رابطه خوبی داشت در ابتدا حکومت معاویه، رئیس محافظان امنیتی معاویه بود <ref>بلاذری، انساب | ضحاک با [[معاویه]] رابطه خوبی داشت در ابتدا حکومت معاویه، رئیس محافظان امنیتی معاویه بود<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۵۹.</ref> او قبل از جنگ [[صفین]] توسط معاویه، حاکم شهر جزیره شد اما [[مالک اشتر]] به دستور [[امام علی]] شهر جزیره، واقع در شمال عراق را فتح کرد و ضحاک را از آن سرزمین بیرون راند.<ref>ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۹۳. </ref> معاویه بعد از آن ضحاک را برای ناامن کردن و غارت مناطق تحت حاکمیت [[امام علی]] فرستاد که حضرت علی با اعزام [[حجر بن عدی]] کندی به همراه چهارهزار نیرو ضحاک را شکست داد.<ref>دینوری، امامت و سیاست، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۹. </ref>ضحاک در جنگ صفین به عنوان یکی از فرماندهان ارشد لشکر معاویه حضور داشته است.<ref>طبری، تاریخ طبری،۱۳۶۵ش، ج۴، ص۷.</ref> امام علی ضحاک‌بن‌قیس را در قنوت نماز صبح [[لعن]] کردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۵ش،ج۴، ص۵۲.</ref> معاویه بعد از شهادت امام علی عازم عراق شد و ضحاک‌بن‌قیس را جانشین خود در دمشق گذاشت.<ref>ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج ۴، ص۲۸۶.</ref> معاویه در سال ۵۳ هجری بعد از مرگ زیاد‌بن ابیه، ضحاک بن‌قیس را حاکم کوفه نمود.<ref>ابن‌خیاط، تاریخ،۱۴۱۴ق، ص۱۶۵.</ref>او به تقاضای معاویه در سال ۵۹ هجری فعالیت خود را در خصوص اخذ بیعت برای معاویه شروع کرد.<ref>مسعودی، مروج الذھب،۱۴۱۸ق، ج ۳، ص۲۱</ref> | ||
===یزید‌بن‌معاویه=== | ===یزید‌بن‌معاویه=== | ||
وقتی معاویه فوت کرد یزید در شام نبود ضحاک نامه‌ای برای یزید نوشت و مرگ پدر را به او تسلیت گفت و حاکمت یزید را مبارک دانست.<ref>ابن کثیر،البدایة و النھایة،۱۴۰۷، ج | وقتی معاویه فوت کرد یزید در شام نبود ضحاک نامه‌ای برای یزید نوشت و مرگ پدر را به او تسلیت گفت و حاکمت یزید را مبارک دانست.<ref>ابن کثیر،البدایة و النھایة،۱۴۰۷، ج ۸، ص۱۱۵.</ref> ضحاک جنازه معاویه را تشییع کرد و بعد از نماز ظهر مردم جمع شدند وبا امامت ضحاک بر جنازه معاویه نماز خوانده شد.<ref>ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة،۱۴۲۳ق، ج ۳، ص۴۹.</ref> | ||
===معاویه‌بن‌یزید=== | ===معاویه‌بن‌یزید=== | ||
بعد از مرگ یزید عده‌ای بیعت با ضحاک را مطرح کردند و نام او در کنار[[ابن زبیر]]،[[خالد بن ولید]] و [[مروان بن حکم]] قرار گرفت.<ref>ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج ۵، | بعد از مرگ یزید عده‌ای بیعت با ضحاک را مطرح کردند و نام او در کنار[[ابن زبیر]]،[[خالد بن ولید]] و [[مروان بن حکم]] قرار گرفت.<ref>ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج ۵، ص۱۶۹.</ref> در دوران حکومت معاویه‌بن‌یزید امامت مردم شام را به عهده داشت و پس از مرگ معاویه تا قبل از انتخاب جانشین زمام امور را بدست گرفت.<ref>کوفی، ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج ۵، ص۱۶۹</ref> | ||
===مروان‌بن‌حکم=== | ===مروان‌بن‌حکم=== | ||
بعد از مرگ مشکوک معاویه‌بن‌یزید، در انتخاب خلیفه اختلاف بوجود آمد.<ref>ابن کثیر، | بعد از مرگ مشکوک معاویه‌بن‌یزید، در انتخاب خلیفه اختلاف بوجود آمد.<ref>ابن کثیر، البدایة و النھایة، ۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۲.</ref>معاویه دوم با ابن‌زبیر نجنگید، مردم شام عبدالله‌بن‌زبیر را خونخواه عثمان می‌دانستند و از این جهت که جد مادری ابن‌زبیر ابوبکر است نسبت به خلافت او علاقه‌مند بودند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج ۵، ص۳۵.</ref> همین مساله باعث شد ضحاک‌بن‌قیس مخفیانه مردم را به سمت عبدالله‌بن‌زبیر دعوت کند.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۵ق، ج ۴، ص۱۴۵.</ref>در شام اختلاف بین دو قبیله قیس وکلب در بیعت با بنی امیه شکل گرفت.ا<ref>ابن کثیر، البدایة و النھایة،۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۳.</ref>بعد از مدت‌ها کشمکش ضحاک‌بن‌قیس با عبدالله‌بن زبیر بیعت کرد و خلیفه او را به عنوان والی دمشق منصوب نمود.<ref>ابن کثیر،البدایة و النھایة، ۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۱.</ref>او برای حمایت از آل زبیر لشکری تشکیل داد و مردم را به بیعت با زبیران تشویق نمود.<ref>ابن کثیر، البدایة و النھایة، ۱۴۰۷ق،ج ۸، ص۲۴۱.</ref> برای حکومت بنی‌امیه مروان‌بن‌حکم را به عنوان خلیفه معرفی کردند.<ref>بغدادی،الطبقات الکبری،۱۴۱۸ق، ج ۵، ص۳۰</ref> عبیدالله‌بن‌زیاد که بقاء خود را در خوشخدمتی به مروان می‌دید با طرح نقشهای خود را به ضحاک‌بن‌قیس نزدیک نمود و به او گفت:ّ«تو سید و بزرگ قریش ھستی. درست نیست خویش را تحت فرمان آل زبیر درآوری. اگر تو خلافت را قبول کنی من قریش را برایت کفایت خواھم نمود»<ref>ابن کثیر، البدایة و النھایة، ۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۱.</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
عبیدالله‌بن‌زیاد از ضحاک‌بن‌قیس تقاضا کرد، لشکرش را از دمشق خارج کند و منتظر نیروهای کمکی که با او بیعت کرده‌اند بماند.<ref>بغدادی،الطبقات الکبری، | عبیدالله‌بن‌زیاد از ضحاک‌بن‌قیس تقاضا کرد، لشکرش را از دمشق خارج کند و منتظر نیروهای کمکی که با او بیعت کرده‌اند بماند.<ref>بغدادی،الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج ۵، ص۳.</ref>ضحاک با لشکرش در منطقه مرج راهبط مستقر شد وقریب به سی‌هزار مرد جنگی آماده نمود.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۵ق، ج ۳، ص۲۴۱.</ref> مروان با تشکیل لشکری به تعداد سیزده‌هزار نفر به جنگ ضحاک آمد.<ref>مسعودی، التنبیه و الاشراف،۱۴۲۳ق، ص۲۶۶.</ref> جنگی بین دو لشکر به مدت بیست روز درگرفت،<ref>بغدادی،الطبقات الکبری،۱۴۰۵ق، ج ۵، ص۳۱.</ref>عبیدالله‌بن‌زیاد با نقشه قبلی مسئله صلح مطرح کرد لشکریان مروان به راحتی در درون لشکر ضحاک قرار گرفتند و شبانه به لشکر ضحاک شبیخون زدند آنها را شکست دادند.<ref>ابن کثیر، البدایة و النھایة،۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۳.</ref> ضحاک توسط فردی از لشکر مروانیان به نام زمحه‌بن‌عبدالله<ref>ابن کثیر،البدایة و النھایة، ۱۴۰۷ق، ج ۸، ص۲۴۳.</ref>در نیمه ذیحجه ۶۴، در محلی به نام مَرج راھِط کشته شد.<ref> ابن‌اعثم، کتاب الفتوح،۱۴۱۱ق، ج ۵، ص۱۷۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||