Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۸۱
ویرایش
مکه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←سفرنامه‌ها) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
}} | }} | ||
'''مَکَّه''' | '''مَکَّه''' مقدس‌ترین شهر [[اسلام|مسلمانان]] و زادگاه [[اسلام]] و [[پیامبر اکرم(ص)]]، واقع در [[شبه جزیره عربستان]]. بَکَّه، بلدالحرام، بلدالامین و امّ‌القری از نام‌های دیگر آن است. | ||
این شهر به سبب وجود [[کعبه]] در آن، [[قبله|قبله‌گاه]] مسلمانان است و سالانه میلیون‌ها مسلمان برای [[ادا]]ی [[مناسک حج]] و [[زیارت]] اماکن مقدس مکه، به این شهر مسافرت می‌کنند. [[مسجدالحرام]]، [[عرفات]]، [[مشعر الحرام]] و [[سرزمین منا]] برخی از مهم‌ترین اماکن مقدس و مذهبی این شهر است. | این شهر به سبب وجود [[کعبه]] در آن، [[قبله|قبله‌گاه]] مسلمانان است و سالانه میلیون‌ها مسلمان برای [[ادا]]ی [[مناسک حج]] و [[زیارت]] اماکن مقدس مکه، به این شهر مسافرت می‌کنند. [[مسجدالحرام]]، [[عرفات]]، [[مشعر الحرام]] و [[سرزمین منا]] برخی از مهم‌ترین اماکن مقدس و مذهبی این شهر است. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
===اقتصاد مکه=== | ===اقتصاد مکه=== | ||
در دوره حول و حوش ظهور اسلام و اندکی پیش از آن، مکه به سبب اهمیت کعبه و نیز قرار داشتن بر سر راه بازرگانی یمن به سمت [[شام]]، [[فلسطین]] و [[مصر]]، محلی برای داد و ستد بود. هرچند [[قریش]] در ابتدا، فقط به تجارت در مکه می‌پرداخت، <ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۹۸۸م، ص۲۴۲.</ref> [[هاشم بن عبدمناف]]، تجارت به اطراف مکه را بنا نهاد. او به همراه برادرانش، عبدشمس و نوفل، توانستند اجازه تجارت به شام، [[یمن]]، [[حبشه]] و [[عراق]] را از حاکمان آن سرزمین‌ها بگیرند و از آن پس، مکه تبدیل به شهر بازرگانی مهمی شد.<ref>جواد | در دوره حول و حوش ظهور اسلام و اندکی پیش از آن، مکه به سبب اهمیت کعبه و نیز قرار داشتن بر سر راه بازرگانی یمن به سمت [[شام]]، [[فلسطین]] و [[مصر]]، محلی برای داد و ستد بود. هرچند [[قریش]] در ابتدا، فقط به تجارت در مکه می‌پرداخت، <ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۹۸۸م، ص۲۴۲.</ref> [[هاشم بن عبدمناف]]، تجارت به اطراف مکه را بنا نهاد. او به همراه برادرانش، عبدشمس و نوفل، توانستند اجازه تجارت به شام، [[یمن]]، [[حبشه]] و [[عراق]] را از حاکمان آن سرزمین‌ها بگیرند و از آن پس، مکه تبدیل به شهر بازرگانی مهمی شد.<ref>جواد علی، المفصل، ۱۹۷۰م، ص۲۱؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۹۸۸م، ص۲۴۲؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۸م، ج۲، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> | ||
اجتماعات تجاری قریش بیشتر در بازاری به نام عکاظ در نزدیکی [[عرفات]] در طول ماه [[ذی القعده]] بوده است.<ref>ازرقی، اخبار مکه، روائع التراث العربی، ج۱، ص۳۸۲؛ قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، دار صادر، ص۸۵.</ref> | اجتماعات تجاری قریش بیشتر در بازاری به نام عکاظ در نزدیکی [[عرفات]] در طول ماه [[ذی القعده]] بوده است.<ref>ازرقی، اخبار مکه، روائع التراث العربی، ج۱، ص۳۸۲؛ قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، دار صادر، ص۸۵.</ref> | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
* '''حمله [[ابرهه]]''': ابرهه فرمانروای [[یمن]]، در سال ۵۷۱ میلادی به قصد ویران ساختن کعبه بدانجا حمله کرد. وی با لشکری فیلسوار روی بدان سوی نهاد. اما هنگامی که بدان جا رسیدند پرندگانی از آسمان بر آنها بارانی از سنگریزه فرو ریختند. این سنگریزهها بر هر شخصی که فرود میآمد فوراً او را به هلاکت میرساند.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۲-۳۴۵.</ref> | * '''حمله [[ابرهه]]''': ابرهه فرمانروای [[یمن]]، در سال ۵۷۱ میلادی به قصد ویران ساختن کعبه بدانجا حمله کرد. وی با لشکری فیلسوار روی بدان سوی نهاد. اما هنگامی که بدان جا رسیدند پرندگانی از آسمان بر آنها بارانی از سنگریزه فرو ریختند. این سنگریزهها بر هر شخصی که فرود میآمد فوراً او را به هلاکت میرساند.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۲-۳۴۵.</ref> | ||
* '''تولد [[پیامبر(ص)]]''': پیامبر اسلام(ص) در ۱۷ یا ۱۲ [[ربیع الاول]] سال اول [[عام الفیل]](بین ۵۶۹-۵۷۰م) در شهر مکه به دنیا آمد.<ref>شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۳۷؛ آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۳.</ref> | * '''تولد [[پیامبر(ص)]]''': پیامبر اسلام(ص) در ۱۷ یا ۱۲ [[ربیع الاول]] سال اول [[عام الفیل]](بین ۵۶۹-۵۷۰م) در شهر مکه به دنیا آمد.<ref>شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۳۷؛ آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۳.</ref> | ||
* '''تولد [[حضرت علی(ع)]] در داخل [[کعبه]]''': در روز جمعه [[۱۳ رجب|سیزدهم رجب]] [[سال ۳۰ عام الفیل]] امام علی(ع) در خانه کعبه متولد شد. او تنها فردی است که در خانه کعبه متولد شده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵.</ref> در برخی از منابع اهل سنت نیز این واقعه نقل شده است. در [[المستدرک علی الصحیحین]] آمده است که بر اساس روایات [[متواتر]]، علی(ع)، در داخل کعبه از [[فاطمه بنت اسد]] متولد شد.<ref> | * '''تولد [[حضرت علی(ع)]] در داخل [[کعبه]]''': در روز جمعه [[۱۳ رجب|سیزدهم رجب]] [[سال ۳۰ عام الفیل]] امام علی(ع) در خانه کعبه متولد شد. او تنها فردی است که در خانه کعبه متولد شده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵.</ref> در برخی از منابع اهل سنت نیز این واقعه نقل شده است. در [[المستدرک علی الصحیحین]] آمده است که بر اساس روایات [[متواتر]]، علی(ع)، در داخل کعبه از [[فاطمه بنت اسد]] متولد شد.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۹۳.</ref> | ||
===در دوره اسلامی=== | ===در دوره اسلامی=== | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۴۸: | ||
# تسلط [[آل سعود]] بر مکه ([[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]].) | # تسلط [[آل سعود]] بر مکه ([[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]].) | ||
# کشتار حاجیان مصری در سرزمین منا ([[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]].) | # کشتار حاجیان مصری در سرزمین منا ([[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]].) | ||
# [[جمعه خونین مکه|کشتار حاجیان ایرانی]] در مکه ([[سال ۱۳۶۶ هجری شمسی|۱۳۶۶ش]]) <ref>جعفریان، ص۵۰-۶۲</ref> | # [[جمعه خونین مکه|کشتار حاجیان ایرانی]] در مکه ([[سال ۱۳۶۶ هجری شمسی|۱۳۶۶ش]]) <ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۵۰-۶۲.</ref> | ||
<ref>[http://alwahabiyah.com/main.aspx?typeinfo=1&lid=0&mid=6890 حکومت وهابی سعودی]</ref> | <ref>[http://alwahabiyah.com/main.aspx?typeinfo=1&lid=0&mid=6890 حکومت وهابی سعودی]</ref> | ||
# توسعه مسجدالحرام و ساخت محل جدیدی برای طواف ([[سال ۱۴۳۴ هجری قمری|۱۴۳۴ق]].). | # توسعه مسجدالحرام و ساخت محل جدیدی برای طواف ([[سال ۱۴۳۴ هجری قمری|۱۴۳۴ق]].). | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۵: | ||
* [[مسجد النحر]] مسجدی در سرزمین منا که خداوند در این مکان، به جای اسماعیل، گوسفندی را برای ذبح کردن به سمت ابراهیم(ع) فرستاد.<ref>کردی، التاریخ القویم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۸.</ref> | * [[مسجد النحر]] مسجدی در سرزمین منا که خداوند در این مکان، به جای اسماعیل، گوسفندی را برای ذبح کردن به سمت ابراهیم(ع) فرستاد.<ref>کردی، التاریخ القویم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۸.</ref> | ||
[[پرونده:مسجد خیف در سرزمین منا.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد خیف]] در [[سرزمین منا]]]] | [[پرونده:مسجد خیف در سرزمین منا.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد خیف]] در [[سرزمین منا]]]] | ||
* [[مسجد البیعة]] یا مسجد الغنم، محلی است که اولین بیعت تازه مسلمانان [[مدینه|یثرب]] با پیامبر(ص) در [[پیمان عقبه|عقبه]] صورت گرفت.<ref>جعفریان، ص۱۴۲-۱۴۴</ref> | * [[مسجد البیعة]] یا مسجد الغنم، محلی است که اولین بیعت تازه مسلمانان [[مدینه|یثرب]] با پیامبر(ص) در [[پیمان عقبه|عقبه]] صورت گرفت.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۲-۱۴۴.</ref> | ||
* [[مسجد شجره]] که محل تحقق [[بیعت رضوان]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. | * [[مسجد شجره]] که محل تحقق [[بیعت رضوان]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. | ||
* [[مسجد غدیر خم]] که محل اعلان [[ولایت امام علی(ع)]] در منطقه [[غدیر خم]] بوده است. | * [[مسجد غدیر خم]] که محل اعلان [[ولایت امام علی(ع)]] در منطقه [[غدیر خم]] بوده است. | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۶: | ||
* [[مسجد الرایة]] یا ردم الاعلی | * [[مسجد الرایة]] یا ردم الاعلی | ||
* [[خانه ام هانی]] | * [[خانه ام هانی]] | ||
* مسجد الصفائح<ref>جعفریان، | * مسجد الصفائح<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۱-۱۴۸.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۹۹: | ||
* [[وادی عقیق]]، میقات اهل عراق، [[نجد]] و کسانی که از آن عبور می‌کنند. | * [[وادی عقیق]]، میقات اهل عراق، [[نجد]] و کسانی که از آن عبور می‌کنند. | ||
* [[قرن المنازل]]، میقات مردم یمن و طائف است. | * [[قرن المنازل]]، میقات مردم یمن و طائف است. | ||
* [[یلملم|یلَمْلَمْ]]، آخرین میقاتی است که در روایات برای مردم یمن و کسانی که از آن راه عبور می‌کنند، معین شده است.<ref>نجفی، ج۱۸، ص۱۳۳</ref><ref>خویی، ج۱، | * [[یلملم|یلَمْلَمْ]]، آخرین میقاتی است که در روایات برای مردم یمن و کسانی که از آن راه عبور می‌کنند، معین شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۸، ص۱۳۳.</ref><ref>خویی، مناسک الحج، ج۱، ص۷۲-۷۳.</ref> | ||
===آثار مذهبی و تاریخی=== | ===آثار مذهبی و تاریخی=== | ||
| خط ۲۲۲: | خط ۲۲۲: | ||
* زادگاه [[امام صادق]] که در خانه‌ای معروف به دار أبی سعید نزدیک به دارالعجله به دنیا آمد. گفته شده که [[جعفر طیار]] نیز در همین خانه به دنیا آمده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴-۱۵۳.</ref> | * زادگاه [[امام صادق]] که در خانه‌ای معروف به دار أبی سعید نزدیک به دارالعجله به دنیا آمد. گفته شده که [[جعفر طیار]] نیز در همین خانه به دنیا آمده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴-۱۵۳.</ref> | ||
* [[قبرستان معلاة|قبرستان مَعلاة]]، که در میان ایرانیان به قبرستان ابوطالب معروف است. در این قبرستان افرادی چون [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و خدیجه کبری(س) [[دفن]] شده‌اند. | * [[قبرستان معلاة|قبرستان مَعلاة]]، که در میان ایرانیان به قبرستان ابوطالب معروف است. در این قبرستان افرادی چون [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و خدیجه کبری(س) [[دفن]] شده‌اند. | ||
* مقبره شهدای [[شهید فخ|فخ]] که محل شهادت و دفن شهدای [[قیام فخ]] است که با سپاه [[بنی عباس]] به مبارزه پرداختند.<ref>جعفریان، | * مقبره شهدای [[شهید فخ|فخ]] که محل شهادت و دفن شهدای [[قیام فخ]] است که با سپاه [[بنی عباس]] به مبارزه پرداختند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱-۱۶۸.</ref> | ||
===زیارتگاه‌های بین راه مکه و مدینه=== | ===زیارتگاه‌های بین راه مکه و مدینه=== | ||
| خط ۲۲۹: | خط ۲۲۹: | ||
* [[ربذه]]: این منطقه که در شرق مدینه قرار دارد، آرامگاه [[ابوذر غفاری]] است. | * [[ربذه]]: این منطقه که در شرق مدینه قرار دارد، آرامگاه [[ابوذر غفاری]] است. | ||
* [[غدیر خم]]:نام منطقه‌ای در نزدیکی جُحفه و ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی مکه است که شاهد حادثه غدیر بوده است. | * [[غدیر خم]]:نام منطقه‌ای در نزدیکی جُحفه و ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی مکه است که شاهد حادثه غدیر بوده است. | ||
* زیارتگاه [[ابواء]]: زیارتگاهی در ۴۵ کیومتری راه [[جحفه]] است که قبر [[آمنه بنت وهب]] مادر پیامبر اکرم(ص) در آنجا قرار دارد.<ref>جعفریان، ص۱۹۴-۲۰۰</ref> | * زیارتگاه [[ابواء]]: زیارتگاهی در ۴۵ کیومتری راه [[جحفه]] است که قبر [[آمنه بنت وهب]] مادر پیامبر اکرم(ص) در آنجا قرار دارد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۴-۲۰۰.</ref> | ||
==کوه‌های مهم== | ==کوه‌های مهم== | ||
* '''[[کوه ابوقبیس|ابو قُبیس]]''': این کوه که بر اساس روایات، پرفضیلت‌ترین کوه‌های مکه است، با ارتفاع ۴۲۰ متر، در شمال شرقی [[مسجد الحرام]] قرار دارد. به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‌های مقدس دانسته شده است. گفته شده، در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالاسود]] بوده است. به همین جهت، آنرا '''امین''' نیز خوانده‌اند. اولین اعلان رسالت پیامبر(ص) از فراز این کوه بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> [[کوه صفا]] که در ابتدای مسیر [[سعی صفا و مروه|سعی]] قرار گرفته است، در دامنه این کوه قرار دارد. | * '''[[کوه ابوقبیس|ابو قُبیس]]''': این کوه که بر اساس روایات، پرفضیلت‌ترین کوه‌های مکه است، با ارتفاع ۴۲۰ متر، در شمال شرقی [[مسجد الحرام]] قرار دارد. به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‌های مقدس دانسته شده است. گفته شده، در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالاسود]] بوده است. به همین جهت، آنرا '''امین''' نیز خوانده‌اند. اولین اعلان رسالت پیامبر(ص) از فراز این کوه بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> [[کوه صفا]] که در ابتدای مسیر [[سعی صفا و مروه|سعی]] قرار گرفته است، در دامنه این کوه قرار دارد. | ||
* '''جبل النور''' یا '''[[حراء]]''': این کوه در ۴ کیلومتری شمال شرقی مکه و کنار راه [[منا]] به [[عرفات]] است. با ارتفاع ۶۳۴ متر در شمال شرق مکه قرار دارد. [[غار حراء]] که در بالاترین نقطه این کوه قرار دارد، محل [[اعتکاف]] و عبادت پیامبر در ماه‌های [[رمضان]] هر ساله ایشان قبل از [[بعثت|مبعوث شدن]] بوده است. [[حضرت علی(ع)]] نیز در این ایام، همراه با پیامبر(ص) بوده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/4205?ParentID=82187 حضرت علی(ع) در غار حراء]</ref> همچنین اولین آیات قرآن بر پیامبر اکرم(ص) نیز در این غار بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸.</ref> | * '''جبل النور''' یا '''[[حراء]]''': این کوه در ۴ کیلومتری شمال شرقی مکه و کنار راه [[منا]] به [[عرفات]] است. با ارتفاع ۶۳۴ متر در شمال شرق مکه قرار دارد. [[غار حراء]] که در بالاترین نقطه این کوه قرار دارد، محل [[اعتکاف]] و عبادت پیامبر در ماه‌های [[رمضان]] هر ساله ایشان قبل از [[بعثت|مبعوث شدن]] بوده است. [[حضرت علی(ع)]] نیز در این ایام، همراه با پیامبر(ص) بوده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/4205?ParentID=82187 حضرت علی(ع) در غار حراء]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> همچنین اولین آیات قرآن بر پیامبر اکرم(ص) نیز در این غار بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸.</ref> | ||
[[پرونده:جبل‌النور و غار حراء.JPG|بندانگشتی|250px|[[کوه نور]] و [[غار حراء]]]] | [[پرونده:جبل‌النور و غار حراء.JPG|بندانگشتی|250px|[[کوه نور]] و [[غار حراء]]]] | ||
* '''[[غار ثور|ثور]]''': این کوه با ارتفاع ۷۵۹متر در سه کیلومتری جنوب مکه قرار دارد. پیامبر اکرم(ص) در هنگام [[هجرت به مدینه]]، به جهت گمراه کردن دشمن، چند روز را در غاری در این کوه مخفی شد.<ref>فاکهی، ج۴، ص۸۰-۸۳</ref> | * '''[[غار ثور|ثور]]''': این کوه با ارتفاع ۷۵۹متر در سه کیلومتری جنوب مکه قرار دارد. پیامبر اکرم(ص) در هنگام [[هجرت به مدینه]]، به جهت گمراه کردن دشمن، چند روز را در غاری در این کوه مخفی شد.<ref>فاکهی، اخبار مکه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۰-۸۳.</ref> | ||
* '''[[شعب ابی طالب]]''': شعب یا [[شعب ابی طالب|دره ابی طالب]] که امروزه شعب علی(ع) نیز نامیده می‌شود،<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> محلی است که مسلمانان به مدت سه سال، به منظور در امان ماندن از آزار و اذیت [[شرک|مشرکان]] به آنجا پناه بردند.<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۶</ref> | * '''[[شعب ابی طالب]]''': شعب یا [[شعب ابی طالب|دره ابی طالب]] که امروزه شعب علی(ع) نیز نامیده می‌شود،<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> محلی است که مسلمانان به مدت سه سال، به منظور در امان ماندن از آزار و اذیت [[شرک|مشرکان]] به آنجا پناه بردند.<ref>ابن هشام، سیره ابن‌هشام، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref> | ||
دیگر کوه‌های مکه عبارتند از: حُجون، قُعَیقعان یا جبل هندی، خَندمه، عُمَر، ثبیر.<ref>جعفریان، | دیگر کوه‌های مکه عبارتند از: حُجون، قُعَیقعان یا جبل هندی، خَندمه، عُمَر، ثبیر.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۳۷و ۳۸.</ref> | ||
==وضعیت شیعیان در مکه== | ==وضعیت شیعیان در مکه== | ||
[[پرونده:شیخ بدر الطالب روحانی معترض شیعه در مکه.jpg|بندانگشتی|250px|شیخ بدر آل طالب روحانی معترض شیعه در مکه]] | [[پرونده:شیخ بدر الطالب روحانی معترض شیعه در مکه.jpg|بندانگشتی|250px|شیخ بدر آل طالب روحانی معترض شیعه در مکه]] | ||
حضور تشیع در مکه، به صورت فردی یا گروهی به نخستین روزهای حضور اسلام در آن شهر باز می‌گردد. ظهور سلسله خودمختارِ محلی خاندانِ شیعی بنی الحسن، به روشنی نشان دهنده موقعیت شیعه در این شهر است.<ref> MORTEL, p۴۵۵-۴۷۲</ref> مکه قرن دهم، از مراکز اصلی شیعه بوده است به گونه‌ای که ابن حجر هیثمی، هدف خود از نگارش [[الصواعق المحرقه]] را گسترش و فزونی شیعیان در این شهر معرفی کرده است.<ref>مارکو سَلَتی، ص۶۶</ref> ابن جبیر (۵۴۰ -۶۱۴ق/ ۱۱۴۵-۱۲۱۷م)، جهانگرد مشهور مسلمان، در سفرنامه خود بیان کرده که در سال سفر او به مکه، امیر مکه حلول [[ماه رمضان]] را بر اساس مذهب شیعی علوی اعلام کرده است.<ref>ابن جبیر، تذکیر بالاخبار عن اتفاقات الامصار، ص۱۸۷.</ref> او خبر داده است که در مسجدالحرام، مقامی خاص برای اقامه جماعت شیعیان زیدی اختصاص داده بودند و اشراف مکه را زیدی خوانده و گفته است که آنان در [[اذان]]، عبارت «حی علی خیر العمل» را می‌افزایند.<ref>ابن جبیر، تذکیر بالاخبار عن اتفاقات الامصار، ص ۱۳۸ و ۱۳۹ و ۱۴۰.</ref> برخی سفرنامه‌ها از حضور کمرنگ شیعیان در قرون بعدی در مکه سخن گفته‌اند. محمد حسین فراهانی که به سال [[سال ۱۳۰۲ هجری قمری|۱۳۰۲ قمری]]/ [[سال ۱۲۶۴ هجری شمسی|۱۲۶۴ شمسی]] به حج رفته، جمعیت شیعیان مکه را ناچیز دانسته و گفته است که غالب آنان کار راهنمایی حجاج شیعه را برعهده دارند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجار، «سفرنامه مکه»، ج۵، ص۲۰۳.</ref> حاج ایازخان قشقایی که در سال [[سال ۱۳۴۱ هجری قمری|۱۳۴۱ق]]/[[سال ۱۳۰۱ هجری شمسی|۱۳۰۱ش]] به مکه رفته، گزارش کرده است که شیعیان برای [[ادا]]ی فرایض خود در جده و مکه و مدینه به تقیه نیاز ندارند و در اظهار تشیع آزادند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجار، «سفرنامه حاج ایازخان قشقایی»، ج۵، ص۳۹۵، ۴۰۹.</ref> | حضور تشیع در مکه، به صورت فردی یا گروهی به نخستین روزهای حضور اسلام در آن شهر باز می‌گردد. ظهور سلسله خودمختارِ محلی خاندانِ شیعی بنی الحسن، به روشنی نشان دهنده موقعیت شیعه در این شهر است.<ref> MORTEL, p۴۵۵-۴۷۲</ref> مکه قرن دهم، از مراکز اصلی شیعه بوده است به گونه‌ای که ابن حجر هیثمی، هدف خود از نگارش [[الصواعق المحرقه]] را گسترش و فزونی شیعیان در این شهر معرفی کرده است.<ref>مارکو سَلَتی، تاریخ تشیع در مکه، مدینه، جبل عامل و حلب، ص۶۶.</ref> ابن جبیر (۵۴۰ -۶۱۴ق/ ۱۱۴۵-۱۲۱۷م)، جهانگرد مشهور مسلمان، در سفرنامه خود بیان کرده که در سال سفر او به مکه، امیر مکه حلول [[ماه رمضان]] را بر اساس مذهب شیعی علوی اعلام کرده است.<ref>ابن جبیر، تذکیر بالاخبار عن اتفاقات الامصار، ص۱۸۷.</ref> او خبر داده است که در مسجدالحرام، مقامی خاص برای اقامه جماعت شیعیان زیدی اختصاص داده بودند و اشراف مکه را زیدی خوانده و گفته است که آنان در [[اذان]]، عبارت «حی علی خیر العمل» را می‌افزایند.<ref>ابن جبیر، تذکیر بالاخبار عن اتفاقات الامصار، ص ۱۳۸ و ۱۳۹ و ۱۴۰.</ref> برخی سفرنامه‌ها از حضور کمرنگ شیعیان در قرون بعدی در مکه سخن گفته‌اند. محمد حسین فراهانی که به سال [[سال ۱۳۰۲ هجری قمری|۱۳۰۲ قمری]]/ [[سال ۱۲۶۴ هجری شمسی|۱۲۶۴ شمسی]] به حج رفته، جمعیت شیعیان مکه را ناچیز دانسته و گفته است که غالب آنان کار راهنمایی حجاج شیعه را برعهده دارند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجار، «سفرنامه مکه»، ج۵، ص۲۰۳.</ref> حاج ایازخان قشقایی که در سال [[سال ۱۳۴۱ هجری قمری|۱۳۴۱ق]]/[[سال ۱۳۰۱ هجری شمسی|۱۳۰۱ش]] به مکه رفته، گزارش کرده است که شیعیان برای [[ادا]]ی فرایض خود در جده و مکه و مدینه به تقیه نیاز ندارند و در اظهار تشیع آزادند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجار، «سفرنامه حاج ایازخان قشقایی»، ج۵، ص۳۹۵، ۴۰۹.</ref> | ||
[[شرفای مکه]] به طور رسمی، از تشیعِ [[زیدیه]]، دست کم تا اوایل قرن پانزدهم میلادی حمایت می‌کرده‌اند.<ref>دحلان، | [[شرفای مکه]] به طور رسمی، از تشیعِ [[زیدیه]]، دست کم تا اوایل قرن پانزدهم میلادی حمایت می‌کرده‌اند.<ref>دحلان، خلاصة الکلام، ۱۳۰۵ق، ص۴۶۱.</ref> برخی سفرنامه‌نویسان مدعی شده‌اند که شرفای مکه شیعه بوده اما اعتقاد خود را پنهان می‌کرده‌اند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «گزارش سفر حج نوشته نویسنده ناشناخته سال ۱۲۹۹ قمری»، ج۴، ص۷۷۶.</ref>در [[قرن پانزده هجری قمری|قرن پانزدهم]]، تا اندازه‌ای به دلیل فشار ممالیک، شرفای مکه به تدریج با روی آوردن به [[مذهب شافعی]]، اقدام به قطع پیوند خود با زیدیه نمودند.<ref>MORTEL، صص ۴۶۷ و ۴۶۸</ref> با این حال، بنابر نقل برخی منابع، آنها تا پایان حکومت خود، همواره خواهان مدارا و نرمش با شیعیان بوده‌اند.<ref>برای نمونه رک: جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «سفرنامه تحفة‌الحرمین و سعادة‌الدارین»، ج۵، ص۴۴۱.</ref> | ||
با روی کار آمدن حکومت آل سعود، [[شیعیان]] که به صورت پراکنده و محدود در مکه حضور دارند، در محدودیت‌های مذهبی زیادی قرار گرفتند و به واسطه [[فتوا|فتواهای]] مفتیان [[وهابیت|وهابی]]، گاه جان و مالشان نیز مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. این آزار و اذیت‌ها، باعث شده شیعیان این کشور تا آنجا که ممکن است، راه [[تقیه]] را در پیش گیرند، به ویژه در شهر مکه، شیعیان مجبور بوده‌اند مراسم مذهبی خود را در خانه‌ها، دور از انظار و پشت درهای بسته انجام دهند و در محافل عمومی، خود را [[اهل سنت|سنی]] نشان دهند. | با روی کار آمدن حکومت آل سعود، [[شیعیان]] که به صورت پراکنده و محدود در مکه حضور دارند، در محدودیت‌های مذهبی زیادی قرار گرفتند و به واسطه [[فتوا|فتواهای]] مفتیان [[وهابیت|وهابی]]، گاه جان و مالشان نیز مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. این آزار و اذیت‌ها، باعث شده شیعیان این کشور تا آنجا که ممکن است، راه [[تقیه]] را در پیش گیرند، به ویژه در شهر مکه، شیعیان مجبور بوده‌اند مراسم مذهبی خود را در خانه‌ها، دور از انظار و پشت درهای بسته انجام دهند و در محافل عمومی، خود را [[اهل سنت|سنی]] نشان دهند.{{مدرک}} | ||
در اواخر سال [[سال ۱۳۹۱ هجری شمسی|۱۳۹۱ش]] نیروهای آل سعود شیخ بدر آل طالب و شیخ محمد العطیه دو روحانی شیعه عربستانی را در شهر مکه و جده بازداشت کردند.<ref>[https://www.shia-news.com/fa/news/53603/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%84-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1 یورش وحشیانه نیروهای آل سعود به منازل شیعیان]، پایگاه شیعه نیوز.</ref> | |||
[[پرونده:طرح توسعه مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|250px|طرح توسعه [[مسجدالحرام]]]] | [[پرونده:طرح توسعه مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|250px|طرح توسعه [[مسجدالحرام]]]] | ||
==ساخت و سازهای جدید== | ==ساخت و سازهای جدید== | ||
[[پرونده:ساخت مکان جدید برای طواف.jpg|بندانگشتی|250px|ساخت مکان جدید برای طواف]] | [[پرونده:ساخت مکان جدید برای طواف.jpg|بندانگشتی|250px|ساخت مکان جدید برای طواف]] | ||
در سال‌های اخیر با رشد روز افزون زائران خانه خدا، ساخت هتل‌های جدید در اطراف مسجدالحرام شروع شده است. در این میان، می‌توان به پروژه ساخت ۲۶ هتل جدید برای اضافه کردن ۱۳ هزار اتاق جدید و افزایش ظرفیت شهر اشاره کرد. نخستین فاز مونوریل در مکه نیز از سال [[سال ۱۳۸۹ هجری شمسی|۱۳۸۹ش]] برای ارتباط میان مکه و اماکن مقدس منا، عرفات و مزدلفه به بهره برداری رسید. | در سال‌های اخیر با رشد روز افزون زائران خانه خدا، ساخت هتل‌های جدید در اطراف مسجدالحرام شروع شده است. در این میان، می‌توان به پروژه ساخت ۲۶ هتل جدید برای اضافه کردن ۱۳ هزار اتاق جدید و افزایش ظرفیت شهر اشاره کرد. نخستین فاز مونوریل در مکه نیز از سال [[سال ۱۳۸۹ هجری شمسی|۱۳۸۹ش]] برای ارتباط میان مکه و اماکن مقدس منا، عرفات و مزدلفه به بهره برداری رسید. | ||
برج ساعت یکی دیگر از این ساخت و سازهای جدید است که بزرگترین برج ساعت دنیا با چهار صفحه در چهار جهت است. | برج ساعت یکی دیگر از این ساخت و سازهای جدید است که بزرگترین برج ساعت دنیا با چهار صفحه در چهار جهت است. | ||
ساخت این سازه و هتل‌های اطراف، با اعتراض هایی نیز در جهان اسلام روبرو بود. به عقیده این افراد، چنین ساخت و سازهایی، نمای معنوی مسجدالحرام را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.<ref>[ | ساخت این سازه و هتل‌های اطراف، با اعتراض هایی نیز در جهان اسلام روبرو بود. به عقیده این افراد، چنین ساخت و سازهایی، نمای معنوی مسجدالحرام را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.<ref>[https://www.taghribnews.com/fa/news/61707/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81-%D9%85%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87 پروژه‌های ساخت و سازهای غیر متعارف در مکه ادامه دارد]، خبرگزاری تقریب.</ref> | ||
[[پرونده:برج ساعت در کنار مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|250px|برج ساعت در کنار مسجدالحرام]] | [[پرونده:برج ساعت در کنار مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|250px|برج ساعت در کنار مسجدالحرام]] | ||
در اواخر سال [[سال ۱۳۹۲ هجری شمسی|۱۳۹۲ش]]، طرح جدیدی برای توسعه مسجدالحرام راه افتاد که در حال حاضر، سازه دو طبقه در اطراف کعبه برای طواف ایجاد شده است. طبقۀ نخست آن که ارتفاعی حدود سه تا چهار متر دارد و طبقه دوم دارای ارتفاع ۱۳ متری است. ساخت این سازه، باعث ایجاد یک سری مباحث فقهی در مورد صحت طواف در این طبقات ایجاد شده است. به نظر فقهای شیعه، طواف در طبقه اول صحیح است ولی طواف در طبقه دوم، به عقیده برخی، صرفا برای افراد ناتوان و کسانی که از طواف در صحن مسجدالحرام و طبقه اول معذورند جایز است..<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4569353 پاسخ مراجع تقلید درباره طواف در سازه‌های جدید مسجدالحرام ]، باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> | |||
در اواخر سال [[سال ۱۳۹۲ هجری شمسی|۱۳۹۲ش]]، طرح جدیدی برای توسعه مسجدالحرام راه افتاد که در حال حاضر، سازه دو طبقه در اطراف کعبه برای طواف ایجاد شده است. طبقۀ نخست آن که ارتفاعی حدود سه تا چهار متر دارد و طبقه دوم دارای ارتفاع ۱۳ متری است. ساخت این سازه، باعث ایجاد یک سری مباحث فقهی در مورد صحت طواف در این طبقات ایجاد شده است. به نظر فقهای شیعه، طواف در طبقه اول صحیح است ولی طواف در طبقه دوم، به عقیده برخی، صرفا برای افراد ناتوان و کسانی که از طواف در صحن مسجدالحرام و طبقه اول معذورند جایز است..<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4569353 پاسخ مراجع تقلید درباره طواف در سازه‌های جدید مسجدالحرام ]</ref> | |||
==منابع مطالعاتی== | ==منابع مطالعاتی== | ||
| خط ۳۱۸: | خط ۳۱۵: | ||
* جعفریان، رسول، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، نشر علم، تهران، ۱۳۸۹ش. | * جعفریان، رسول، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، نشر علم، تهران، ۱۳۸۹ش. | ||
* جعفری، یعقوب، «نام‌های شهر مکه»، مجله میقات حج، شماره ۲، زمستان۱۳۷۱ش. | * جعفری، یعقوب، «نام‌های شهر مکه»، مجله میقات حج، شماره ۲، زمستان۱۳۷۱ش. | ||
* جواد | * جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین و مکتبة النهضة بغداد، ۱۹۷۰م. | ||
* خویی، ابوالقاسم، مناسک الحج، قم، موسسه احیاء آثار الامام خویی، بی‌تا. | * خویی، ابوالقاسم، مناسک الحج، قم، موسسه احیاء آثار الامام خویی، بی‌تا. | ||
* زینی دحلان، خلاصة الکلام فی بیان امراء البلد الحرام، قاهره، ۱۳۰۵ق. | * زینی دحلان، خلاصة الکلام فی بیان امراء البلد الحرام، قاهره، ۱۳۰۵ق. | ||