کاربر ناشناس
حدوث و قدم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حدوث و قِدَم'''، یکی از مباحث و مسائل [[فلسفه]] و [[كلام اسلامى]] است | '''حدوث و قِدَم'''، یکی از مباحث و مسائل [[فلسفه]] و [[كلام اسلامى]] است و مربوط به آغاز پیدایش جهان است. حدوث زمانی به معنای این است که پیدایش جهان، توسط خداوند از یک زمانی آغاز شده است و قبل از آن زمان، عالمی در کار نبوده است. قدم زمانی نیز به این معناست که جهان از ازل وجود داشته است و هیچ زمانی نبوده که جهان در آن زمان وجود نداشته باشد. | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
مسئله حادث یا قدیم بودن عالم | مسئله حادث یا قدیم بودن عالم مبحث قدیمی است كه از قرنها پیش تاكنون فیلسوفان و متكلمان در مورد آن اختلاف نظر داشته اند.<ref>رجوع کنید به: دلالة الحائرین، ج 1، ص 183</ref> | ||
این مسئله ارتباط زیادی با بسیارى از مباحث كلامى دارد، چنان‌كه مباحثى مانند جسم، [[جوهر]] و [[عرض]]، [[وجوب]] و [[امكان]]، [[حركت]] و سكون، مكان و زمان و نیز پاره‌اى از دیگر مسائل در [[طبیعیات]]، یا به عنوان مقدمه ای برای این مسئله اند یا از آن تاثیر گرفته اند. <ref>رجوع کنید به: المحیط بالتكلیف، ص 37ـ 39؛ الارشاد الى قواطع الادلة فى اصول الاعتقاد، ص 39ـ40؛ حدوث‌العالم، ص 2ـ4؛ دلالة الحائرین، ج 1، ص 195ـ196؛ انوار الملكوت فى شرح الیاقوت، ص 28</ref> | این مسئله ارتباط زیادی با بسیارى از مباحث كلامى دارد، چنان‌كه مباحثى مانند جسم، [[جوهر]] و [[عرض]]، [[وجوب]] و [[امكان]]، [[حركت]] و سكون، مكان و زمان و نیز پاره‌اى از دیگر مسائل در [[طبیعیات]]، یا به عنوان مقدمه ای برای این مسئله اند یا از آن تاثیر گرفته اند. <ref>رجوع کنید به: المحیط بالتكلیف، ص 37ـ 39؛ الارشاد الى قواطع الادلة فى اصول الاعتقاد، ص 39ـ40؛ حدوث‌العالم، ص 2ـ4؛ دلالة الحائرین، ج 1، ص 195ـ196؛ انوار الملكوت فى شرح الیاقوت، ص 28</ref> | ||
مباحث مرتبط با [[الهیات]] به معنای اخص و خداشناسی نیز | مباحث مرتبط با [[الهیات]] به معنای اخص و خداشناسی نیز با این مبحث آغاز می‌شود و تقریباً هیچ‌یك از مباحث آن نیست كه، هر چند به طور ضمنى، موضع‌گیرى در این بحث مقدمه آن نباشد. تا آنجا كه بیشتر متكلمان، اعتقاد به حدوث عالم را از جمله [[ضروریات دین]] دانسته اند. <ref>براى نمونه رجوع کنید به: اصول‌الدین، ص70؛ المسائل الخمسون فى اصول‌الدین، ص 18</ref> | ||
توجه و اهمیت این مسئله نزد متكلمان باعث شده كه اثبات حدوث عالم، شكل مستقلی بیابد و نیز نقطه شروعی براى انتقال ذهنیت متكلمان از مباحث طبیعی به مباحث [[مابعدالطبیعه]] شود. <ref>من العقیدة الى الثورة، ج 2، ص 8ـ10</ref> | توجه و اهمیت این مسئله نزد متكلمان باعث شده كه اثبات حدوث عالم، شكل مستقلی بیابد و نیز نقطه شروعی براى انتقال ذهنیت متكلمان از مباحث طبیعی به مباحث [[مابعدالطبیعه]] شود. <ref>من العقیدة الى الثورة، ج 2، ص 8ـ10</ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==واژه شناسی== | ==واژه شناسی== | ||
===معنای لغوی=== | ===معنای لغوی=== | ||
حدوث، از ریشه "ح د ث" و به معناى پدید آمدن و | حدوث، از ریشه "ح د ث" و به معناى پدید آمدن و به وجود آمدن چیزی، پس از نبودنش است. | ||
بر این اساس، قدیم نیز که از ریشه "ق د م" گرفته شده برخلاف حدوث، سابقه نیستی و نبودن ندارد. و مدت زمان زیادی بر آن گذشته است.<ref>الصحاح: تاج‌اللغة و صحاح‌العربیة، ذیل «حدث»، «قدم»</ref> | بر این اساس، قدیم نیز که از ریشه "ق د م" گرفته شده برخلاف حدوث، سابقه نیستی و نبودن ندارد. و مدت زمان زیادی بر آن گذشته است.<ref>الصحاح: تاج‌اللغة و صحاح‌العربیة، ذیل «حدث»، «قدم»</ref> | ||
تعبیر «'''كَالْعُرجُونِ الْقَدیم'''» <ref>یس(36):39</ref> و «'''اِفْكٌ قَدیم'''» <ref>اَحقاف(46):11</ref> نیز | تعبیر قدیم در «'''كَالْعُرجُونِ الْقَدیم'''» <ref>یس(36):39</ref> و «'''اِفْكٌ قَدیم'''» <ref>اَحقاف(46):11</ref> نیز به همین معنا به کار رفته است. <ref>شرح الاصول الخمسة، ص 117؛ الشامل فى اصول‌الدین، ص 109</ref> | ||
در زبان فارسی، واژه «دیرینه شدن» معادل معنای قدیم است. <ref>رجوع کنید به كشاف اصطلاحات الفنون، ج 2، ص 1211</ref> | در زبان فارسی، واژه «دیرینه شدن» معادل معنای قدیم است. <ref>رجوع کنید به كشاف اصطلاحات الفنون، ج 2، ص 1211</ref> | ||
===معنای اصطلاحی=== | ===معنای اصطلاحی=== | ||
اصطلاحات كلامى حدوث و قدم و نیز حادث و قدیم با معانى لغوى | اصطلاحات كلامى حدوث و قدم و نیز حادث و قدیم با معانى لغوى پیشگفته ارتباط دارد. | ||
در اصطلاح متكلمان، برای کلمه حادث تعریف هاى مختلفى بیان شده است. | در اصطلاح متكلمان، برای کلمه حادث تعریف هاى مختلفى بیان شده است. | ||
برخی | برخی آن را به موجودی که بعد از نبودن، به وجود آمده تعریف کرده‌اند و برخی دیگر، به آنچه براى وجودش ابتدایى هست یا آنچه سابقه عدم دارد یا آنچه قبل از آن موجود دیگری بوده است. <ref>رجوع کنید به اعلام النبوة، ص 31؛ الشامل فى اصول‌الدین، ص113ـ114؛ كتاب المعتمد فى اصول‌الدین، ص85؛ نهایة الاقدام فى علم الكلام، ص 18، 34؛ محصل افكار المتقدمین و المتأخرین من العلماء و الحكماء و المتكلمین، ص 117؛ انوار الملكوت فى شرح الیاقوت، ص 51؛ المواقف فى علم الكلام، ص76</ref> | ||
برخی نیز حادث را به «آنچه بعد از امر ازلی ایجاد شده و بوجود آمده است» تعریف کرده اند. <ref>انوار الملكوت فى شرح الیاقوت، ص 113</ref> | برخی نیز حادث را به «آنچه بعد از امر ازلی ایجاد شده و بوجود آمده است» تعریف کرده اند. <ref>انوار الملكوت فى شرح الیاقوت، ص 113</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
===مباحث مرتبط=== | ===مباحث مرتبط=== | ||
به دنبال این | به دنبال این بحثها، مباحث ومسائل کلامی مهمی همانند حادث یا قدیم بودن [[قرآن]] و نیز قدیم بودن [[صفات خدا|صفات الهى]] در تاریخ کلام اسلامی آغاز شد و نزاع‌ها و اختلاف نظرهای شدیدی را ایجاد کرد. | ||
==نظرات در باب حدوث و قدم== | ==نظرات در باب حدوث و قدم== | ||