۱۷٬۲۱۶
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←متن و ترجمه) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| مکان = | | مکان = | ||
}} | }} | ||
'''دعای یا مَنْ اَرْجوه''' از دعاهای [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] که به خواندن آن در | '''دعای یا مَنْ اَرْجوه''' از دعاهای [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] که به خواندن آن در [[رجب|ماه رجب]] سفارش کرده است. محتوای این [[دعا]] در طلب همه خوبیهای دنیا و [[آخرت]] و بازداشتن همه شرهای دنیا و آخرت از انسان است. [[محمد بن یعقوب کلینی]]، [[محمد بن عمر کشی|محمد بن عمر کَشّی]]، [[شیخ طوسی]] و [[سید ابن طاووس]] از عالمان شیعه این دعا را نقل کردهاند. | ||
بر اساس نقل ابن طاووس، امام صادق(ع) در هنگام خواندن دعای یا من ارجوه، دست چپ را بر ریش گذاشته و انگشت اشاره دست راست را به نشانه عجز و لابه تکان میداد. درباره اینکه این عمل از آغاز دعا یا تنها در فراز پایانی آن انجام شده، اختلافنظر است. [[عبدالله جوادی آملی]]، | بر اساس نقل ابن طاووس، امام صادق(ع) در هنگام خواندن دعای یا من ارجوه، دست چپ را بر ریش گذاشته و انگشت اشاره دست راست را به نشانه عجز و لابه تکان میداد. درباره اینکه این عمل از آغاز دعا یا تنها در فراز پایانی آن انجام شده، اختلافنظر است. [[عبدالله جوادی آملی]]، مفسر قرآن، معتقد است امام صادق(ع) از ابتدای دعا این عمل را انجام داده است. | ||
== متن و ترجمه == | == متن و ترجمه == | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
[[سید ابن طاووس]] عالم شیعه [[قرن ۷ هجری قمری|قرن هفتم قمری]]، در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اقبال الاعمال]]، دعای یا من ارجوه را ذکر کرده،<ref>ابن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۴۴.</ref> که به گفته [[علامه مجلسی]] سند آن [[حدیث صحیح|معتبر]] است.<ref> مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۶.</ref> این دعا را [[محمد بن عمر کشی|محمد بن عمر کَشّی]]، [[علم رجال|رجالشناس]] شیعه در [[قرن ۴ هجری قمری|قرن چهارم قمری]] نیز روایت کرده<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> و [[سید ابوالقاسم خویی]]، سند آن را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده است؛<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ص۲۳۰.</ref> البته برخی نظر آیتالله خویی را نقد کرده و سند روایت را [[حدیث صحیح|صحیح]] دانستهاند.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.</ref> | [[سید ابن طاووس]] عالم شیعه [[قرن ۷ هجری قمری|قرن هفتم قمری]]، در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اقبال الاعمال]]، دعای یا من ارجوه را ذکر کرده،<ref>ابن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۴۴.</ref> که به گفته [[علامه مجلسی]] سند آن [[حدیث صحیح|معتبر]] است.<ref> مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۶.</ref> این دعا را [[محمد بن عمر کشی|محمد بن عمر کَشّی]]، [[علم رجال|رجالشناس]] شیعه در [[قرن ۴ هجری قمری|قرن چهارم قمری]] نیز روایت کرده<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> و [[سید ابوالقاسم خویی]]، سند آن را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده است؛<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ص۲۳۰.</ref> البته برخی نظر آیتالله خویی را نقد کرده و سند روایت را [[حدیث صحیح|صحیح]] دانستهاند.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.</ref> | ||
این دعا، بدون فراز پایانی آن که با «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ» شروع میشود، در کتاب [[الکافی]] نیز آمده،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۴، ص۵۵۹.</ref> که علامه مجلسی سند آن را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۴۵۸.</ref> دلیل ضعف سند، وجود افرادی مانند حسین بن عماره و ابیجعفر در سلسله سند است، که شناخته شده نیستند.<ref>پیشگر، «گونهها اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۶۹.</ref> | این دعا، بدون فراز پایانی آن که با «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ» شروع میشود، در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نیز آمده،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۴، ص۵۵۹.</ref> که علامه مجلسی سند آن را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۴۵۸.</ref> دلیل ضعف سند، وجود افرادی مانند حسین بن عماره و ابیجعفر در سلسله سند است، که شناخته شده نیستند.<ref>پیشگر، «گونهها اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۶۹.</ref> | ||
دعای یا من ارجوه، با تغییراتی در عبارات آن، در کتاب [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]، نوشته [[شیخ طوسی]] نیز ذکر شده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۵۳ و ص۳۵۶.</ref> | دعای یا من ارجوه، با تغییراتی در عبارات آن، در کتاب [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]، نوشته [[شیخ طوسی]] نیز ذکر شده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۵۳ و ص۳۵۶.</ref> | ||
گفته شده نقل این دعا توسط [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، کشی، شیخ طوسی و سید ابن طاووس این اطمینان را ایجاد میکند که مضامین آن از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] صادر شده است.<ref>غفورینژاد، | گفته شده نقل این دعا توسط [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، کشی، شیخ طوسی و سید ابن طاووس این اطمینان را ایجاد میکند که مضامین آن از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] صادر شده است.<ref>غفورینژاد، «متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای یا من ارجوه لکل خیر»، ص۵۰.</ref> | ||
گفته شده همه عالمان جمعآوری کننده روایات مربوط به دعاها، این دعا را نقل کردهاند.<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=4&mid=416692#_ftnref12 «شرح دعای ماه رجب»]، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.</ref> | گفته شده همه عالمان جمعآوری کننده روایات مربوط به دعاها، این دعا را نقل کردهاند.<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=4&mid=416692#_ftnref12 «شرح دعای ماه رجب»]، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.</ref> | ||
== زمان خواندن == | == زمان خواندن == | ||
خواندن دعای یا من ارجوه، بر اساس نقل سید ابن طاووس، در | خواندن دعای یا من ارجوه، بر اساس نقل سید ابن طاووس، در [[رجب|ماه رجب]]، صبح و شب و پس از هر کدام از [[نمازهای یومیه]] سفارش شده است.<ref>ابن طاووس، إقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۴۴.</ref> بر اساس نقل کلینی در کتاب الکافی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۴، ص۵۵۹.</ref> و نقل کشی<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> زمان خاصی برای خواندن این دعا گفته نشده است. | ||
شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، در بخش [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] روز [[جمعه (روز)|جمعه]]، نمازی را آورده که برای حاجت خوانده میشود و بین آداب آن، دعای یا من ارجوه در ضمن دعایی خوانده میشود.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۵۳ و ص۳۵۶.</ref> این دعا در آداب نماز طلب فرزند، که در روز جمعه خوانده میشود نیز، ذکر شده است.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۷۸.</ref> | شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، در بخش [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] روز [[جمعه (روز)|جمعه]]، نمازی را آورده که برای حاجت خوانده میشود و بین آداب آن، دعای یا من ارجوه در ضمن دعایی خوانده میشود.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۵۳ و ص۳۵۶.</ref> این دعا در آداب نماز طلب فرزند، که در روز جمعه خوانده میشود نیز، ذکر شده است.<ref> شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۷۸.</ref> | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
[[علامه مجلسی]] در کتاب [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]] از سید ابن طاووس نقل کرده است، امام صادق(ع) از فراز «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام» تا آخر دعا، دست چپ خود را بر ریش گذاشته و انگشت اشاره دست راست خود را حرکت میداد.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۶.</ref> | [[علامه مجلسی]] در کتاب [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]] از سید ابن طاووس نقل کرده است، امام صادق(ع) از فراز «یا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام» تا آخر دعا، دست چپ خود را بر ریش گذاشته و انگشت اشاره دست راست خود را حرکت میداد.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۶.</ref> | ||
[[عبدالله جوادی آملی]]، | [[عبدالله جوادی آملی]]، مفسر قرآن، معتقد است بر اساس متن روایت در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اقبال الاعمال]] نوشته سید ابن طاووس، امام(ع) از همان ابتدای دعا این عمل را انجام داده است.<ref>جوادی، [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/javadi/feqh/89/900311/صادقیه درس خارج فقه مبحث بیع، ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ش]، مدرسه فقاهت.</ref> در کتاب اقبال الاعمال آمده است که نخست امام صادق(ع) از آغاز دعا تا فراز «وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یا کَرِیم» بدون اینکه کاری انجام دهد، به راوی میگوید تا او بنویسد. پس از آن، دست به ریش گذاشته و در حالی که انگشت سبابه خود را حرکت میدهد، این دعا را از آغاز، دوباره خوانده و با همان حال، از فراز «یا ذالجلال و الاکرام» تا پایان دعا را به آن میافزاید.<ref>ابن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۴۴.</ref> | ||
[[شیخ عباس قمی]] در کتاب [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] نیز، این عمل امام صادق(ع) را از آغاز دعا دانسته است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۹.</ref> همچنین محمدعلی اسماعیلپور قمشهای مجتهد شیعه (درگذشت ۱۳۹۷ش)، انجام دادن این عمل را از ابتدای دعا [[مستحب]] دانسته است.<ref>اسماعیلپور قمشهای، الدلائل الظاهرات، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۱۲۰.</ref> | [[شیخ عباس قمی]] در کتاب [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] نیز، این عمل امام صادق(ع) را از آغاز دعا دانسته است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۹.</ref> همچنین محمدعلی اسماعیلپور قمشهای مجتهد شیعه (درگذشت ۱۳۹۷ش)، انجام دادن این عمل را از ابتدای دعا [[مستحب]] دانسته است.<ref>اسماعیلپور قمشهای، الدلائل الظاهرات، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۱۲۰.</ref> | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
[[عبدالله جوادی آملی]] معتقد است، امام صادق(ع) دست را بر چانه گذاشت نه بر ریش؛ زیرا انسان وقتی مضطر میشود دست به چانه میگذارد؛ بنابراین این دعا را زنها و جوانها هم میتوانند بخوانند. به گفته وی در تعبیرات عرفی نیز، هنگام عذرخواهی دست را بر چانه میگذارند.<ref>جوادی، [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/javadi/feqh/89/900311/صادقیه درس خارج فقه مبحث بیع، ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ش]، مدرسه فقاهت.</ref> | [[عبدالله جوادی آملی]] معتقد است، امام صادق(ع) دست را بر چانه گذاشت نه بر ریش؛ زیرا انسان وقتی مضطر میشود دست به چانه میگذارد؛ بنابراین این دعا را زنها و جوانها هم میتوانند بخوانند. به گفته وی در تعبیرات عرفی نیز، هنگام عذرخواهی دست را بر چانه میگذارند.<ref>جوادی، [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/javadi/feqh/89/900311/صادقیه درس خارج فقه مبحث بیع، ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ش]، مدرسه فقاهت.</ref> | ||
[[طریحی]] | [[طریحی]] نویسنده [[مجمع البحرین و مطلع النیرین (کتاب)|مجمع البحرین]]، عبارت «یَلوذ بِسَبّابَتِه» را که در روایت آمده<ref>ابن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۴۴.</ref> به حرکت دادن انگشت برای اظهار عجز و تضرع معنا کرده <ref> طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۸۸.</ref> و [[علامه مجلسی]] نیز آن را به حرکت انگشت به سمت چپ و راست تفسیر کرده است.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۶.</ref> البته برخی گفتهاند منظور، حرکات کوتاهِ بالا و پایین، شبیه ضربه زدنهای آرام با انگشت سبابه است که در افرادِ نگران دیده میشود.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.</ref> | ||
به گفته برخی، کاری که در کنار خواندن دعا از امام صادق(ع) گزارش شده، گزارش راوی از حال امام بوده و دستوری در متن دعا نیست؛ بنابراین انجام آن لزومی ندارد.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.</ref> بر اساس نقل [[محمد بن عمر کشی|کَشّی]]، امام صادق(ع) هنگام خواندن دعا دست بر ریش نگذاشته و انگشت خود را تکان نداد؛ بلکه همزمان با عبارت پایانی، دستهای خود را بالا برد و پس از تمام شدن آن، دست خود را بر ریش گذاشت. هنگامی که برداشت پشت دست او از اشک خیس شده بود.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> بر اساس این نقل، کاری که امام صادق(ع) در پایان دعا انجام داد گذاشتن دست روی ریش بود؛ کاری که به باور برخی، نوع انسانها در حال تضرع و گریستن انجام میدهند.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۱.</ref> | به گفته برخی، کاری که در کنار خواندن دعا از امام صادق(ع) گزارش شده، گزارش راوی از حال امام صادق بوده و دستوری در متن دعا نیست؛ بنابراین انجام آن لزومی ندارد.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.</ref> بر اساس نقل [[محمد بن عمر کشی|کَشّی]]، امام صادق(ع) هنگام خواندن دعا دست بر ریش نگذاشته و انگشت خود را تکان نداد؛ بلکه همزمان با عبارت پایانی، دستهای خود را بالا برد و پس از تمام شدن آن، دست خود را بر ریش گذاشت. هنگامی که برداشت پشت دست او از اشک خیس شده بود.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> بر اساس این نقل، کاری که امام صادق(ع) در پایان دعا انجام داد گذاشتن دست روی ریش بود؛ کاری که به باور برخی، نوع انسانها در حال تضرع و گریستن انجام میدهند.<ref>پیشگر، «گونهها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۱.</ref> | ||
== شرحها == | == شرحها == | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
* صفره، حسین، تاریخ حدیث شیعه در سدههای دوازدهم و سیزدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث. سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۵ش. | * صفره، حسین، تاریخ حدیث شیعه در سدههای دوازدهم و سیزدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث. سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۵ش. | ||
* عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۸۷ش. | * عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۸۷ش. | ||
* غفورینژاد، محمد، [http://hadith.riqh.ac.ir/ | * غفورینژاد، محمد، [http://hadith.riqh.ac.ir/article_13156.html «متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای یا من ارجوه لکل خیر»]، در فصلنامه علمی علوم حدیث، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ش. | ||
* قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه حسین انصاریان، قم، دار العرفان، ۱۳۸۸ش. | * قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه حسین انصاریان، قم، دار العرفان، ۱۳۸۸ش. | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1236629 «کتابشناسی تحفه رجبیه»]، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ش. | * [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1236629 «کتابشناسی تحفه رجبیه»]، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ش. | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1369428 گونهها اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1369428 گونهها اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه] | ||
*[http://hadith.riqh.ac.ir/ | *[http://hadith.riqh.ac.ir/article_13156.html متن کاوی، اعتبارسنجی و دلالت پژوهی روایات دعای یا من ارجوه لکل خیر] | ||
{{دعا}} | {{دعا}} | ||
ویرایش