صاحب اللواء: تفاوت میان نسخه‌ها

لغت‌شناسان، «لِواء» را به معنای عَلَم و جمع آن را أَلْوِیَة و أَلْوِیات می‌دانند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۲۶۶؛ ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۴۵۶.</ref> ابن منظور؛ لغت‌شناس، لواء را مخصوص امیر لشکر <ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۱۹۳ و ۲۳۰.</ref> و حمل کننده آن دانسته است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۲۶۶؛ ابن اثیر، النهایة، ۱۳۶۷ش، ج۴، ص۲۷۹.</ref> همچنین، از لواء به «لواء الأمير» تعبیر شده است.<ref>ازهری، تهذیب اللغة، ۱۴۲۱ق، ج۱۵، ص۳۲۱؛ جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۴۸۶.</ref> در اختیار داشتن لواء توسط فرمانده جنگ، به جهت شناخته شدن موقعیت فرمانده و شناسایی او توسط سربازان خودی در میدان جنگ بود.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۹۹.</ref>

کلمه رایت به معنای عَلَم و جمع آن، «رایات» و «رای» است.<ref>ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۲۷۴.</ref> بنابر دیدگاه برخی، پرچم لواء همان پرچم رایت است که با وزش باد درهم می‌پیچد.<ref>راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۷۵۳؛ مطرزی، المغرب فی ترتیب المعرب، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۲۵۲.</ref> به نظر ابن سعد در کتاب طبقات الکبری، نخستین بار پرچم رایت در جنگ خیبر مورد استفاده قرار گرفت و قبل از این جنگ، لوا بود و رایت وجود نداشت<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۱.</ref> اما دیگر منابع تاریخی به وجود پرچم رایت در جنگ‌های قبل از آن اشاره کرده‌اند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۷۹؛ طبری، تاریخ طبری، بی‌تا، ج۲، ص۵۵۵.</ref>

*لواء، مخصوص امیر لشکر است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۱۹۳ و ۲۳۰.</ref> و رایت در اختیار فرماندهانی است که در میدان نبرد، زیر نظر فرمانده اصلی (امیر) می‌جنگند.<ref>شیبانی، شرح السیر الکبیر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۸۳.</ref>

*در بیشتر گزارش‌ها رنگ پرچم لواء، سفید<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، بی‌تا، ج۱، ص۶۱۲؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۷، ص۱۶۰؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۲۱ق، ص۲۵۹.</ref> و رنگ رایت، سیاه گزارش شده است.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، بی‌تا، ج۱، ص۶۱۲؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۲۱ق، ص۲۵۹.</ref>

با توجه به گزارش‌های تاریخی، بیشتر صاحبان لواء در سپاه [[اسلام]]، از کسانی انتخاب می‌شدند که دارای شجاعت و پایگاه اجتماعی در بین [[اسلام|مسلمانان]] بودند.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۵۳-۶۵۴؛ ج۱، ص۸۳؛ ابن عبدالبَر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۷-۶۰۸.</ref> [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نیز در خطبه ۱۲۴ [[نهج البلاغه]] می‌فرماید پرچم‌ها را به افراد شجاع بسپارید.<ref>نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه ۱۲۴، ص۱۸۰.</ref>

بنا بر منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، امام علی(ع) در یازده جنگ به عنوان پرچم‌دار(لوا یا رایت) سپاه اسلام حضور داشت: جنگ‌های [[غزوه بدر اول|بدر اول]]، [[غزوه بدر|بدر]]، [[غزوه بنی سُلَیم|بنی سلیم]]، [[غزوه احد|احد]]، [[غزوه حمراء‌الاسد|حمراءالأسد]]، [[غزوه بنی نَضیر|بنی نضیر]]، [[غزوه بدرالموعد|بدرالموعد]]، [[غزوه بنی‌قریظه|بنی قریظه]]، [[غزوه خیبر|خیبر]]، [[فتح مکه]] و [[غزوه حنین|حنین]]. اما بنا بر منابع [[شیعه]]، در چهارده جنگ پرچم‌دار سپاه بود که شرکت ایشان در سه جنگ [[غزوه ابواء|ودّان]]، [[صلح حدیبیه|حدیبیه]] و [[غزوه ذات السلاسل|ذات السلاسل]]، اختصاصی مصادر شیعه است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۷۹؛ ج۱، ص۱۱۹؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۷، ص۱۶۸.</ref>

دیگر پرچمداران سپاه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] عبارتند از: [[حمزة بن عبدالمطلب]]،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۸۶.</ref> [[مصعب بن عمیر]]،<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، بی‌تا، ج۱، ص۶۱۲.</ref> [[سعد بن عباده]]،<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۴۹.</ref> [[سعد بن ابی وقاص]]،<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۸۹۵.</ref> [[مقداد بن عمرو]]<ref>ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۱۶۷.</ref> و [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۴۹.</ref>.

طبق نظر مشهور، امام علی(ع) در سه جنگ ودّان،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۷۹.</ref> بنی نضیر<ref>طبری، تاریخ طبری، بی‌تا، ج۲، ص۵۵۵.</ref> و فتح مکه <ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۱؛ ابن هشام، السیرة النبویة، بی‌تا، ج۲، ص۴۰۷.</ref>عهده‌دار پرچم رایت و در یازده جنگ پرچم‌دار اصلی(صاحب اللِواء) بود که عبارت است از:

*بدر اول (سفوان)<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۶؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۵.</ref>

*بنی سُلَیم(قرقرة الکدر)<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳؛ ابن سید الناس، عیون الأثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۹۱.</ref>

*احد<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۱۵؛ ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۹.</ref>

*حمراء الاسد<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۶؛ ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۸.</ref>

*بدر الموعد<ref>ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۴۶؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۸.</ref>

*خیبر<ref>ابن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۳۸، ص۹۸؛ ابن سعد، طبقات، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۱.</ref>

*حنین<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۸۹۵؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۳۳۳.</ref>

*ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، به تحقیق محمود محمد طناحی، طاهر احمد زاوی، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش.

*ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، به تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.

*ابن حنبل، احمد، مسند الإمام احمد بن حنبل، به تحقیق عادل مرشد، شعیب ارنووط و دیگران، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۲۱ق.

*ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، به تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۰ق.

*ابن سید الناس، محمد بن عبدالله، عیون الأثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، بیروت، مؤسسة عزالدین للطباعة والنشر، ۱۴۰۶ق.

*ابن سیده، علی بن اسماعیل، به تحقیق عبدالحمید هنداوی، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۲ق.

*ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، به تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.

*ابن عبدالبَر قرطبی، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، به تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.

*ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.

*ابن هشام، عبد الملک بن هشام، السیرة النبویة، به تصحیح ابراهیم ابیاری، مصطفی سقا، عبد الحفیظ شبلی، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.

*طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، به تحقیق حمدی عبد المجید سلفی، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، ۱۴۰۵ق.