تجسم اعمال: تفاوت میان نسخه‌ها

البته آیات دیگر نیز وجود دارند که بر اعتباری (و نه تکوینی) بودن عقاب و وجود عامل عذاب کننده خارجی دلالت می کند، از قبیل «لِیَجْزِیَ اللّهُ کُلَّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ اِنَّ اللّهَ سَریعُ الْحِسابِ»<ref>ابراهیم : 51</ref> و «إِن تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِن تَغْفِرْ‌ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»<ref>مائده: 118؛ نیز رجوع کنید به دهر: 4؛ فتح: 6؛ مائده: 118</ref>

«انه لابد لك من قرين يدفن معك وتدفن معه وانت ميّت وإن كان كريماً أكرمك وإن كان لئيماً أسلمك، ثم لايحشر إلاّ معك ولاتحشر إلاّ معه ولاتسئل إلاّ عنه، فلاتجعله إلاّ صالحاً فانه إنْ صَلحَ أنست به وإنْ فسد لاتستوحش إلا منه وهو عملك»<ref>بحار الانوار، ج3 ص 259</ref>

در اين دو روایت، صريحاً بر تبدل و تمثل عمل (سرور) به صورت مثالى تأكيد شده است.

==مخالفان تجسم اعمال ==

این آیات و احادیث سبب شده که آرای مختلفی در باره جزای اعمال در آخرت مطرح شود. گروهی آیات مغایر با تجسم اعمال را مبنا قرار داده و آیات ناظر بر تجسم را طوری تفسیر کرده اند که با آیات مغایر با آن تعارضی نداشته باشد؛ مثلاً در آیه مذکور از سوره زلزال غالب مفسران، خصوصاً متقدمان، «لِیُرَوْا اعمالَهُم» را به معنای دیدن جزای اعمال یا نامه اعمال دانسته اند و نه خود عمل.<ref>طبری؛ زمخشری؛ طبرسی؛ فخررازی؛ بیضاوی، ذیل آیه</ref>. بیشتر مفسران پیشین موافق این رای بوده اند. گروهی از این مفسران، از جمله فخررازی<ref>ذیل زلزال: 6</ref> و طبرسی،<ref>ذیل آل عمران: 30</ref> در دفاع از این تفسیر گفته اند که اعمال، اَعراض اند و عرض هم باقی نمی ماند و اعاده آن امکان پذیر نیست، لذا اینکه بگوییم خود اعمال در قیامت مجسم می شوند، نادرست است.