پرش به محتوا

مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۰۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۵ اکتبر ۲۰۱۷
منبع یابی؛ اصلاح پاورقی و منابع
imported>M.r.seifi
(منبع یابی؛ اصلاح پاورقی و منابع)
خط ۴: خط ۴:


==معنای لغوی==
==معنای لغوی==
مهدی صفت مفعولی و به معنی شخص راهنمایی شده به دست [[خدا]] است.<ref>ابن منظور، ج۱۵، ص۳۵۴.</ref>این کلمه از ماده «ه ـ د ـ ی» به معنای هدایت و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی است. گویا معنای «هدایت» در اینجا مقابل ضلالت است و به راهنمایی معنوی اشاره دارد.<ref>نک: قاموس قرآن، ج۷، ۱۴۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۵، ۳۵۳.</ref>
مهدی صفت مفعولی و به معنی شخص راهنمایی شده به دست [[خدا]] است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۳۵۴.</ref>این کلمه از ماده «ه ـ د ـ ی» به معنای هدایت و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی است. گویا معنای «هدایت» در اینجا مقابل ضلالت است و به راهنمایی معنوی اشاره دارد.<ref>نک: قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۷، ۱۴۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ۳۵۳.</ref>
کلمه مهدی در قرآن نیامده ولی دیگر مشتقات مادی «ه ـ د ـ ی» مکرر در این کتاب آسمانی به کار رفته اند از جمله در دو آیه قرآنی این ماده بر هیئت اسم فاعل و به معنای «هدایت کننده» است به کار رفته است.<ref>حج/۵۳ و فرقان/۳۱.</ref>
کلمه مهدی در قرآن نیامده ولی دیگر مشتقات مادی «ه ـ د ـ ی» مکرر در این کتاب آسمانی به کار رفته اند از جمله در دو آیه قرآنی این ماده بر هیئت اسم فاعل و به معنای «هدایت کننده» است به کار رفته است.<ref>سوره حج، آیه ۵۳؛ سوره فرقان، آیه ۳۱.</ref>


==معنای اصطلاحی==
==معنای اصطلاحی==
در روایات اسلامی، مراد از مهدی به صورت مطلق، همان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|موعود]] خاندان پیامبر اکرم(ص) است که در دوره‎ای که دنیا را ستم فرا گرفته ظهور و عدل و داد برپاخواهد کرد. بنابر آموزه‌های شیعه، او امام دوازدهم است که اکنون در [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] به سر می‌برد. در روایات [[امامیه| شیعه امامیه]] از مهدی با تعابیری دیگر نیز همانند [[قائم آل محمد]](عج) یاد کرده‌اند.<ref>نک: سید محمد صدر، ج۳، ص۱۳۵.</ref>
در روایات اسلامی، مراد از مهدی به صورت مطلق، همان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|موعود]] خاندان پیامبر اکرم(ص) است که در دوره‎ای که دنیا را ستم فرا گرفته ظهور و عدل و داد برپاخواهد کرد. بنابر آموزه‌های شیعه، او امام دوازدهم است که اکنون در [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] به سر می‌برد. در روایات [[امامیه| شیعه امامیه]] از مهدی با تعابیری دیگر نیز همانند [[قائم آل محمد]](عج) یاد کرده‌اند.<ref>نک:صدر، تاریخ الغیبه، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۵.</ref>
[[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] غالبا این لقب را به صیغه جمع برای چهار [[خلیفه]] بعد از پیامبر(ص)، که آنان را [[خلفای راشدین]] می‌خوانند، به صورت «الخلفاء الراشدون المهدیون»، به کار می‌برند.<ref>جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص۳۴؛ ابن منظور، ج۱۵، ص۳۵۴.</ref>
[[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] غالبا این لقب را به صیغه جمع برای چهار [[خلیفه]] بعد از پیامبر(ص)، که آنان را [[خلفای راشدین]] می‌خوانند، به صورت «الخلفاء الراشدون المهدیون»، به کار می‌برند.<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۳۴؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۳۵۴.</ref>


==تاریخچه==
==تاریخچه==
در روایاتی که شیعه و سنی نقل کرده‌اند، پیامبر اکرم(ص) ظهور مردی از خاندان خویش با نام مهدی(ع) را وعده داده و اعلام داشته است که او زمین را از عدالت و قسط لبریز خواهد کرد همان گونه که از ظلم و بی‌عدالتی پر شده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۸۷.</ref> از این روی مسلمانان از نخستین ایام بعد از رحلت پیامبر(ص) منتظر ظهور مهدی(ع) بودند.
در روایاتی که شیعه و سنی نقل کرده‌اند، پیامبر اکرم(ص) ظهور مردی از خاندان خویش با نام مهدی(ع) را وعده داده و اعلام داشته است که او زمین را از عدالت و قسط لبریز خواهد کرد همان گونه که از ظلم و بی‌عدالتی پر شده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ق، ج۱، ص۲۸۷.</ref> از این روی مسلمانان از نخستین ایام بعد از رحلت پیامبر(ص) منتظر ظهور مهدی(ع) بودند.


لقب مهدی  در صدر [[اسلام]] از باب بزرگداشت و تجلیل نیز برای بزرگان به کار می‌رفته است. [[حسان بن ثابت]] (درگذشت ۵۴ق/۶۷۳م) در قصیده‌ای برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] از این لقب برای اشاره با آن حضرت استفاده کرده است:
لقب مهدی  در صدر [[اسلام]] از باب بزرگداشت و تجلیل نیز برای بزرگان به کار می‌رفته است. [[حسان بن ثابت]] (درگذشت ۵۴ق/۶۷۳م) در قصیده‌ای برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] از این لقب برای اشاره با آن حضرت استفاده کرده است:
{{شعر}}{{ب|جزاء علی المهدی اصبح ثاویا|یا خیر من وطأ الحصا لا تبعدی<ref>جاسم حسین، ص۳۵.</ref>}}{{پایان شعر}}
{{شعر}}{{ب|جزاء علی المهدی اصبح ثاویا|یا خیر من وطأ الحصا لا تبعدی<ref>حسین، غیبت ومهدویت در تشیع امامیه، ۱۳۷۱ش، ص۳۵.</ref>}}{{پایان شعر}}


[[سلیمان بن صرد خزاعی|سلیمان بن صرد]] نیز [[امام حسین]](ع) را پس از شهادتش، مهدی بن مهدی خوانده است.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱۲، ص۲۰.</ref>
[[سلیمان بن صرد خزاعی|سلیمان بن صرد]] نیز [[امام حسین]](ع) را پس از شهادتش، مهدی بن مهدی خوانده است.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱۲، ص۲۰.</ref>
 
بر اساس ادعای [[راجکوسکی]]، نخستین کسی که مهدی را در کاربرد اعتقادی آن به عنوان [[منجی]] به کاربرد [[ابو اسحاق کعب بن ماته بن حیسوء حمیری]] (درگذشت۳۴ق/۶۵۴م) است.<ref>حسین، غیبت ومهدویت در تشیع امامیه، ۱۳۷۱ش، ص۳۵.</ref>


بر اساس ادعای [[راجکوسکی]]، نخستین کسی که مهدی را در کاربرد اعتقادی آن به عنوان [[منجی]] به کاربرد [[ابو اسحاق کعب بن ماته بن حیسوء حمیری]] (درگذشت۳۴ق/۶۵۴م) است.<ref> جاسم حسین، ص۳۵.</ref>
===لقب مهدی در کیسانیه===
===لقب مهدی در کیسانیه===
[[کربیه]] یکی از انشعابات فرقه [[کیسانیه]]، پس از مرگ [[محمد بن حنفیه]] معتقد شدند او همچنان زنده و مهدی منتظر است. برخی نویسندگان ملل و نحل معتقدند محمد بن حنفیه نخستین کسی است که در اسلام مهدی نام گرفت.<ref>صابری، تهران، سمت، ج۲، ص۵۵.</ref>
[[کربیه]] یکی از انشعابات فرقه [[کیسانیه]]، پس از مرگ [[محمد بن حنفیه]] معتقد شدند او همچنان زنده و مهدی منتظر است. برخی نویسندگان ملل و نحل معتقدند محمد بن حنفیه نخستین کسی است که در اسلام مهدی نام گرفت.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۵۵.</ref>
 
===در القاب خلفای عباسی===
===در القاب خلفای عباسی===
لقب‌های رسمی و به خصوص در شروع نهضت [[عباسیان|عباسی]] - عصر پنج خلیفه اول دولت عباسیان - مفهوم و طبیعت مهدوی داشت و عباسیان برای مقاصد و اهدافی این القاب را برمی‌گزیدند، زیرا این لقب‌ها گویای احساسات عموم مردم، به‌ویژه مردم ضعیف و فقیر که پیوسته امیدوار به وضع بهتر بودند، می‌باشند.
لقب‌های رسمی و به خصوص در شروع نهضت [[عباسیان|عباسی]] - عصر پنج خلیفه اول دولت عباسیان - مفهوم و طبیعت مهدوی داشت و عباسیان برای مقاصد و اهدافی این القاب را برمی‌گزیدند، زیرا این لقب‌ها گویای احساسات عموم مردم، به‌ویژه مردم ضعیف و فقیر که پیوسته امیدوار به وضع بهتر بودند، می‌باشند.
خط ۵۱: خط ۵۳:
*حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، مترجم سید محمد تقی آیت اللهی، تهران، امیر کبیر، ۱۳۸۵ش.
*حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، مترجم سید محمد تقی آیت اللهی، تهران، امیر کبیر، ۱۳۸۵ش.
*حسین، جاسم و ساشادینا، غیبت ومهدویت در تشیع امامیه، ترجمه محمود رضا افتخار زاده، چاپ اول، قم، ۱۳۷۱ش.
*حسین، جاسم و ساشادینا، غیبت ومهدویت در تشیع امامیه، ترجمه محمود رضا افتخار زاده، چاپ اول، قم، ۱۳۷۱ش.
*قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
*صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، سمت، تهران، ۱۳۸۸ش.
*صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، سمت، تهران، ۱۳۸۸ش.
*صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة ، بیروت،‌ دارالتعارف، ۱۴۱۲ق.
*صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة ، بیروت،‌ دارالتعارف، ۱۴۱۲ق.
*صدوق، کمال الدین وتمام النعمه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۹ق.
*صدوق، محمد بن علی، کمال الدین وتمام النعمه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۹ق.
*مفید، الارشاد، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۹ق.
*مفید، الارشاد، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۹ق.
*نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۱ش.
*نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۱ش.
کاربر ناشناس