۱۷٬۲۷۸
ویرایش
محمدباقر بهبهانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
imported>S.J.Mosavi جز (حذف لینک زبان) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| استادان = پدرش • [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] • [[سید صدرالدین قمی همدانی]] | | استادان = پدرش • [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] • [[سید صدرالدین قمی همدانی]] | ||
| شاگردان = [[ملا مهدی نراقی|ملاّ مهدی نراقی]] • [[سید | | شاگردان = [[ملا مهدی نراقی|ملاّ مهدی نراقی]] • [[سید محمدمهدی طباطبایی|بحرالعلوم]] • [[ابوعلی حائری]] • [[سید محمدجواد عاملی]] • [[شیخ جعفر نجفی|کاشف الغطاء]] • [[میرزای قمی]] • [[میر سیدعلی طباطبایی|صاحب ریاض]] • [[شیخ اسدالله کاظمی]] • [[ملا احمد نراقی]] • [[شیخ محمدتقی اصفهانی]] • [[حاج محمدابراهیم کلباسی اصفهانی]] • [[سید محمدحسن زنوزی خویی]] | ||
| شهر خانگی = | | شهر خانگی = | ||
| تلویزیون = | | تلویزیون = | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
''' | '''محمدباقر بن محمداکمل اصفهانی''' (۱۱۱۸ق ـ ۱۲۰۵ق)، مشهور به '''وحید بهبهانی''' و ملقب به آقا، [[فقیه]]، [[اصول فقه|اصولی]] [[امامیه|امامی]] [[قرن ۱۲]] قمری. بهبهانی به، «وحید عصر» ( یگانه دوران) ملقب شد و به لقب‌های دیگری همچون «استاد اکبر»، «استاد کل» ، «علامه ثانی» و «محقق ثالث» مشهور است. وی با [[اخباری‌گری]] و اخباریان تندرو مبارزه می‌کرد و با فعالیتهای او اخباری‌گری به حاشیه رفت. وحید بهبهانی در [[کربلا]] درگذشت و در [[حرم امام حسین (ع)]] دفن شد. | ||
==ولادت و نسب== | ==ولادت و نسب== | ||
محمدباقر بهبهانی در [[اصفهان]] و در سال [[سال ۱۱۱۸ قمری |۱۱۱۸ق]] متولد شد.<ref>علیاری، | محمدباقر بهبهانی در [[اصفهان]] و در سال [[سال ۱۱۱۸ قمری |۱۱۱۸ق]] متولد شد.<ref>علیاری، بهجة الامال، ج ۶، ص۵۷۲</ref> پدرش، [[محمداکمل اصفهانی]]، از شاگردان [[علامه مجلسی]] بود<ref>قمی، الکنی، ج۲، ص۹۷.</ref> و مادرش دختر آقانورالدین بن [[ملا صالح مازندرانی]] بوده است.<ref>بهبهانی، فوائدالوحید، ص۶۴ ؛ بهبهانی، الرسائل، ص۲۸، ۱۹۶؛ قمی، فوائد، ج۲، ص۴۰۸.</ref> برخی نسبِ وحید بهبهانی را به [[شیخ مفید]] (متوفی ۴۱۳) رسانده‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۳۶.</ref> البته کیوان سمیعی از [[سردار کابلی]] نقل می‌کند که سلسله سند انتساب بهبهانی به شیخ مفید جعلی است.{{مدرک}} | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
وحید بهبهانی دوران کودکی و نوجوانی را در اصفهان گذراند و [[علوم عقلی]] را نخست نزد پدرش آموخت<ref>بهبهانی، | وحید بهبهانی دوران کودکی و نوجوانی را در اصفهان گذراند و [[علوم عقلی]] را نخست نزد پدرش آموخت<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۷</ref> و بعد از مرگ پدر و هجوم و تسلط محمود افغان بر اصفهان در ۱۱۳۵ق، از اصفهان خارج و راهی [[عراق]] شد. | ||
در [[نجف]] از اساتیدی چون [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] (پدر همسرش)، [[سید صدرالدین قمی همدانی]] (شارح وافیه الاصول) بهره برد.<ref>بهبهانی، | در [[نجف]] از اساتیدی چون [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] (پدر همسرش)، [[سید صدرالدین قمی همدانی]] (شارح وافیه الاصول) بهره برد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج۱، ص۱۴۷ـ۱۴۹؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ص۱۱۲.</ref> | ||
محمدباقر بهبهانی به ''استاد الکلّ فی الکلّ'' معروف است.<ref>مازندرانی، ج ۶، ص ۱۷۷ ؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص ۱۹۸ ؛ جاپلقی، روضة البهیة فی طرق الشفیعیة، ص ۳۱ ؛ بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۶ـ۱۴۷</ref> | |||
==اقامت== | ==اقامت== | ||
*'''بهبهان''' | *'''بهبهان''' | ||
محمدباقر بهبهانی پس از تکمیل تحصیل در عراق، راهی [[بهبهان]] شد و بین سال‌های ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۰ق حدود سی سال در آنجا سکونت داشت.<ref>بهبهانی، | محمدباقر بهبهانی پس از تکمیل تحصیل در عراق، راهی [[بهبهان]] شد و بین سال‌های ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۰ق حدود سی سال در آنجا سکونت داشت.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج۱، ص۱۴۷ـ۱۴۹.</ref> | ||
مهم‌ترین عامل هجرت آقامحمدباقر بهبهانی به بهبهان، موقعیت آرام این منطقه بوده است که پس از آشفتگی اوضاع اصفهان پناهگاه اهل علم گردیده بود، عامل دیگر مقابله با مسلک [[اخباری]] بوده که در آن زمان توسط | مهم‌ترین عامل هجرت آقامحمدباقر بهبهانی به بهبهان، موقعیت آرام این منطقه بوده است که پس از آشفتگی اوضاع اصفهان پناهگاه اهل علم گردیده بود، عامل دیگر مقابله با مسلک [[اخباری]] بوده که در آن زمان توسط [[شیخ عبدالله سماهیجی بحرینی]] (متوفی ۱۱۳۵ق) در بهبهان رونق یافته و پس از او شاگردش [[سید عبدالله بلادی]] (متوفی ۱۱۶۵ق) آن را دنبال می‌کرد.<ref>جزایری، لاجازة الکبیرة، ص۲۰۵ ـ ۲۰۶ ؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص ۹۳ و ۹۸.</ref> | ||
*'''کربلا''' | *'''کربلا''' | ||
وحید بهبهانی پس از مقابله علمی پیگیر با روش اخباری در بهبهان به اتفاق جمعی از بستگان و عشایر محلی به [[کربلا]] رفت و در آنجا ساکن شد و در | وحید بهبهانی پس از مقابله علمی پیگیر با روش اخباری در بهبهان به اتفاق جمعی از بستگان و عشایر محلی به [[کربلا]] رفت و در آنجا ساکن شد و تا پایان عمر در آنجا ماند.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۸ ـ ۱۴۹.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
{{ستون-شروع|3}} | {{ستون-شروع|3}} | ||
*[[ملا مهدی نراقی|ملاّ مهدی نراقی]] (متوفی ۱۲۰۹) | *[[ملا مهدی نراقی|ملاّ مهدی نراقی]] (متوفی ۱۲۰۹) | ||
*[[سید | *[[سید محمدمهدی طباطبایی]] مشهور به بحرالعلوم (متوفی ۱۲۱۲) | ||
*[[ابوعلی حائری]]، مؤلف [[منتهی المقال]] (متوفی ۱۲۱۵) | *[[ابوعلی حائری]]، مؤلف [[منتهی المقال]] (متوفی ۱۲۱۵) | ||
*[[سید | *[[سید محمدجواد عاملی]]، مؤلف [[مفتاح الکرامة]] (متوفی ۱۲۲۶) | ||
*[[شیخ جعفر نجفی]]، کاشف الغطاء (متوفی ۱۲۲۸) | *[[شیخ جعفر نجفی]]، کاشف الغطاء (متوفی ۱۲۲۸) | ||
*[[میرزای قمی|میرزا ابوالقاسم قمی]]، مؤلف [[القوانین المحکمة|قوانین]] (متوفی ۱۲۳۱) | *[[میرزای قمی|میرزا ابوالقاسم قمی]]، مؤلف [[القوانین المحکمة|قوانین]] (متوفی ۱۲۳۱) | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
*[[ملا احمد نراقی]] (متوفی ۱۲۴۵) | *[[ملا احمد نراقی]] (متوفی ۱۲۴۵) | ||
*[[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، مؤلف [[هدایة المسترشدین]] (متوفی ۱۲۴۸) | *[[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، مؤلف [[هدایة المسترشدین]] (متوفی ۱۲۴۸) | ||
*[[ | *[[محمدابراهیم کلباسی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۶۱) | ||
*[[سید محمدحسن زنوزی خویی]]، مؤلف [[ریاض الجنة|ریاض الجنّة]] (متوفی ۱۲۴۶) <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات، جزء۲، قسم ۱، ص ۱۷۲ ؛ قمی، فوائد، ج ۲، ص ۴۰۶ ؛ بهبهانی، | *[[سید محمدحسن زنوزی خویی]]، مؤلف [[ریاض الجنة|ریاض الجنّة]] (متوفی ۱۲۴۶) <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات، جزء۲، قسم ۱، ص ۱۷۲ ؛ قمی، فوائد، ج ۲، ص ۴۰۶ ؛ بهبهانی، الفوائد الحائریه، مقدمه ، ص ۱۹ ـ ۲۰</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
محمدباقر بهبانی بر ابواب [[عبادات]] کتاب [[مفاتیح الشرایع]] اثر [[فیض کاشانی]] شرح و بر [[مدارک الاحکام]] نوشته [[سید محمد عاملی]] حواشی نوشته است. وی در [[علم رجال]] و [[حدیث]] نیز تبحّر داشت و در تحقیقات رجالی‌اش که به صورت تعلیقه بر رجال [[محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی]] [[(منهج المقال]]) نوشته، کوشیده تا راویانی را که دلیل روشنی بر [[ثقه|وثاقت]] آنان نیست به کمک قرائن توثیق کند و از این جهت مورد نقد رجال‌شناسان متأخّر قرار گرفته است.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ج ۲، ص ۳۴۶ و ج ۵، ص ۱۲۹، ۱۳۳ و ج ۷، ص ۶۰ و ج ۱۶، ص ۴۵ ـ ۴۶</ref> | |||
وی در [[علم رجال]] و [[حدیث]] نیز تبحّر داشت و در تحقیقات رجالی‌اش که به صورت تعلیقه بر رجال [[محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی]] [[(منهج المقال]]) نوشته، کوشیده تا راویانی را که دلیل روشنی بر [[ثقه|وثاقت]] آنان نیست به کمک قرائن توثیق کند و از این جهت مورد نقد رجال‌شناسان متأخّر قرار گرفته است.<ref>خوئی، ج ۲، ص ۳۴۶ و ج ۵، ص ۱۲۹، ۱۳۳ و ج ۷، ص ۶۰ و ج ۱۶، ص ۴۵ ـ ۴۶</ref> | |||
از وحید بهبهانی، ۱۱۹ رساله و کتاب برجای مانده که شماری از آنها عبارتند از: | از وحید بهبهانی، ۱۱۹ رساله و کتاب برجای مانده که شماری از آنها عبارتند از: | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۰۸: | ||
# حاشیه [[مسالک الافهام]] | # حاشیه [[مسالک الافهام]] | ||
# حاشیه معالم | # حاشیه معالم | ||
# شرح مفاتیح الکلام<ref>مازندرانی، ج ۶، ص ۱۸۰ـ۱۸۲ ؛ بهبهانی، | # شرح مفاتیح الکلام<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ج ۶، ص ۱۸۰ـ۱۸۲ ؛ بهبهانی، الفوائد الحائریه، مقدمه، ص ۲۰ ـ ۲۶</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==مبارزه با اخباری‌گری== | ==مبارزه با اخباری‌گری== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۱۸: | ||
وحیدبهبهانی در [[کربلا]] که آن زمان محل تجمّع اخباریان بود، چند روز به درس [[شیخ یوسف بحرانی]] (متوفی ۱۱۸۶) ، سرآمد فقهای عصر و آخرین نماینده مسلک اخباری‌گری، حاضر شد. سپس اعلام کرد که مایل است اندک زمانی به جای بحرانی درس بگوید و از وی خواست تا شاگردانش را به حضور در درس وی سفارش کند. | وحیدبهبهانی در [[کربلا]] که آن زمان محل تجمّع اخباریان بود، چند روز به درس [[شیخ یوسف بحرانی]] (متوفی ۱۱۸۶) ، سرآمد فقهای عصر و آخرین نماینده مسلک اخباری‌گری، حاضر شد. سپس اعلام کرد که مایل است اندک زمانی به جای بحرانی درس بگوید و از وی خواست تا شاگردانش را به حضور در درس وی سفارش کند. | ||
بحرانی که اخباری معتدلی بود و به تعبیر خودش راه میانه<ref>بحرانی، الحدائق، ج ۱، ص ۱۵</ref> را برگزیده بود، خود به دسته‌بندی علمای [[شیعه]] به [[اخباری]] و [[اصول|اصولی]] و بدگویی از مجتهدان بزرگ شیعه انتقاد داشت. از این‌رو مجلس درس خود را که بزرگترین حلقه درسی در آن زمان بود به آقامحمدباقر بهبهانی واگذار کرد و او ظرف سه روز با تبیین نظریه اجتهاد و نقد نظریات اخباریان، نزدیک به دو سوم شاگردان بحرانی را از مرام اخباری رویگردان ساخت.<ref>مامقانی، ج ۲، ص ۲۸۵</ref> | بحرانی که اخباری معتدلی بود و به تعبیر خودش راه میانه<ref>بحرانی، الحدائق، ج ۱، ص ۱۵</ref> را برگزیده بود، خود به دسته‌بندی علمای [[شیعه]] به [[اخباری]] و [[اصول|اصولی]] و بدگویی از مجتهدان بزرگ شیعه انتقاد داشت. از این‌رو مجلس درس خود را که بزرگترین حلقه درسی در آن زمان بود به آقامحمدباقر بهبهانی واگذار کرد و او ظرف سه روز با تبیین نظریه اجتهاد و نقد نظریات اخباریان، نزدیک به دو سوم شاگردان بحرانی را از مرام اخباری رویگردان ساخت.<ref>مامقانی، نقیح المقال، ج ۲، ص ۲۸۵</ref> | ||
محمدباقر بهبهانی بیش از سی سال در کربلا ماند و سرانجام موفق شد تا جریان اخباری‌گری را کنار زده، حوزه اجتهادی خود را بر پا کند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۱۶، ص ۳۳۰ ـ ۳۳۱</ref> | محمدباقر بهبهانی بیش از سی سال در کربلا ماند و سرانجام موفق شد تا جریان اخباری‌گری را کنار زده، حوزه اجتهادی خود را بر پا کند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۱۶، ص ۳۳۰ ـ ۳۳۱</ref> | ||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
اولین فرزند وحید به نام [[ | اولین فرزند وحید به نام [[محمدعلی بهبهانی|آقا محمد علی]]، [[فقیه|فقیهی]] مشهور در [[کرمانشاه]] بوده است. فرزند دیگر وی آقا عبدالحسین نام داشته که اهل سلوک و [[ریاضت]] و مجاهده با نفس بوده، و در دوران مرجعیت پدرش امور مالی و بررسی [[استفتاء|استفتائات]] بر عهده او بوده است.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۶۸</ref> | ||
فرزند دیگر وی آقا عبدالحسین نام داشته که اهل سلوک و [[ریاضت]] و مجاهده با نفس بوده، | |||
وی دختری نیز داشته که همسر [[میر سیدعلی طباطبایی]] (صاحب ریاض) بوده است و از فرزندان او [[سید محمد مجاهد]] (متوفی ۱۲۴۲) ، صاحب [[المناهل]] است که فتوای [[جهاد]] علیه روسیه تزاری را در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] صادر کرد.<ref>بهبهانی، | وی دختری نیز داشته که همسر [[میر سیدعلی طباطبایی]] (صاحب ریاض) بوده است و از فرزندان او [[سید محمد مجاهد]] (متوفی ۱۲۴۲) ، صاحب [[المناهل]] است که فتوای [[جهاد]] علیه روسیه تزاری را در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] صادر کرد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۲۸، ۱۷۹ ؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ص ۲۵۶ و ۲۷۲.</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
وحید بهبهانی هشتاد و سه سال عمر کرد و در اواخر عمر، درس و بحث را ترک نمود و تنها به تدریس [[شرح لمعه]] در [[کربلا]] اکتفا کرد و دستور داد که سرآمد شاگردانش، [[علامه بحرالعلوم]] به [[نجف]] بازگردد و مستقلا به تشکیل حوزه درس و بحث و رسیدگی به امور [[شیعیان]] بپردازد. | وحید بهبهانی هشتاد و سه سال عمر کرد و در اواخر عمر، درس و بحث را ترک نمود و تنها به تدریس [[شرح لمعه]] در [[کربلا]] اکتفا کرد و دستور داد که سرآمد شاگردانش، [[علامه بحرالعلوم]] به [[نجف]] بازگردد و مستقلا به تشکیل حوزه درس و بحث و رسیدگی به امور [[شیعیان]] بپردازد. | ||
سرانجام در [[۲۹ شوال]] [[سال ۱۲۰۵ هجری قمری|۱۲۰۵ق]] (جمعه [[۱۰ تیر]] [[سال ۱۱۷۰ شمسی|۱۱۷۰ش]]) وفات کرد و در [[کربلا]] در [[حرم امام حسین]] (ع) و در پایین پای شهداء به خاک سپرده شد.<ref>بهبهانی، | سرانجام در [[۲۹ شوال]] [[سال ۱۲۰۵ هجری قمری|۱۲۰۵ق]] (جمعه [[۱۰ تیر]] [[سال ۱۱۷۰ شمسی|۱۱۷۰ش]]) وفات کرد و در [[کربلا]] در [[حرم امام حسین]] (ع) و در پایین پای شهداء به خاک سپرده شد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۵۱</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۱۴۹: | خط ۱۴۵: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
*آقا بزرگ طهرانی، | *آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق. | ||
*آقابزرگ طهرانی، | *آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، مشهد، ۱۴۰۴ق. | ||
*امین، | *امین، سید محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق. | ||
*بحرانی، | *بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، ۱۳۶۳ش. | ||
*بحرانی، | *بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم. | ||
*بهبهانی، احمد، | *بهبهانی، احمد، مرآت الاحوال جهان‌نما، قم، ۱۳۷۳ ش. | ||
*بهبهانی، محمدباقر، | *بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الاصولیة، قم، ۱۴۱۶ق. | ||
*بهبهانی، محمدباقر، | *بهبهانی، محمدباقر، الفوائد الحائریة، قم، ۱۴۱۵ق. | ||
*بهبهانی، محمدباقر، | *بهبهانی، محمدباقر، فوائد الوحید البهبهانی، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم، ۱۴۰۴ق. | ||
*تنکابنی، | *تنکابنی، قصص العلماء، تهران. | ||
*جاپلقی بروجردی شفیعا، | *جاپلقی بروجردی شفیعا، روضة البهیة فی طرق الشفیعیة، چاپ سنگی، تهران ۱۲۸۰ش. | ||
*جزایری، | *جزایری، الاجازة الکبیرة، چاپ محمد سمامی حائری، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
*خوئی، | *خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق. | ||
*دوانی، | *دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، تهران، ۱۳۶۲ش. | ||
*علیاری، | *علیاری، بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، چاپ جعفر حائری، تهران، ۱۳۶۶ش. | ||
*قمی، شیخ عباس، | *قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویة، تهران. | ||
*قمی، شیخ عباس، | *قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، چاپ افست، قم. | ||
*مازندرانی حائری، | *مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، ۱۴۱۶ق. | ||
*مامقانی، | *مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی، نجف، ۱۳۴۹ق. | ||
{{پایان}}{{پایان}} | {{پایان}}{{پایان}} | ||