دلیل عقلی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دلیلِ عقلی''' به دلیلی که از مقدمات عقلی ترکیب شده و به تبع آن نتیجه نیز عقلی باشد دلیل عقلی گفته می‌شود. دليل عقلى در کنار ادله دیگر مانند: [[قرآن]]، [[سنت]] و [[اجماع]]، صلاحيت قرار گرفتن در مسير استنباط حكم شرعى را دارد و  به دو قسم مستقلات عقلی و غير مستقلات عقلی تقسيم مى‌شود.

به دلیلی که از مقدمات عقلی ترکیب شده و به تبع آن نتیجه نیز عقلی باشد دلیل عقلی گفته می شود.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۹.</ref> «عقل» به عنوان يكى از منابع شناخت و معارف بشرى در کنار «نقل» قرار می گیرد.<ref>ولایی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲۳.</ref>

دلیل عقلی جایگاه ویژه‌ای در [[اصول دین]] دارد به‌طوری که در این مسائل، هم‌چون [[توحيد]] و [[نبوت]]، تقليد جايز نيست؛ بلكه بر هر انسان بالغ و عاقلی، عقلاً واجب است که نسبت به این امور یقین عقلی حاصل کند.<ref>خویی، الاجتهاد و التقلید، ج۱، ص۴۱۱؛ حکیم، مستمسک العروه، ج۱، ص۱۰۳؛ فاضل مقداد، شرح الباب الحادی عشر، ۱۴۲۷ق، ص۱۱. </ref>  

از نظر [[آیت الله جوادی آملی]] عقل یا دلیل عقلی نسبت به برخی معارف دینی، «معیار» است و آن در جایی است که انسان با استعانت از قواعد و ادله عقلی به‌طور مستقل، مسائلی از قبیل ضرورت [[شریعت]] و [[وحی]] را اثبات می‌کند<ref>جوادی آملی، شریعت در آینه معرفت، ۱۳۷۲ش، ص۲۰۴.</ref> و نسبت به برخی از معارف، «مصباح» است؛ یعنی نسبت به حقايق و ره‌آوردهاى درونى شريعت حجت است و برای فهم احکام شرعی از کتاب و سنت به آن تمسک می‌شود<ref>جوادی آملی، شریعت در آینه معرفت، ۱۳۷۲ش، ص۲۰۵.</ref> و در نهایت نسبت به برخی دیگر «مفتاح» است؛ یعنی اگرچه انسان به کمک عقل و دلیل عقلی به اثبات اصل شریعت می‌پردازد و با استفاده از آن به مثابه یک چراغ به کاوش در احکام و قوانین شریعت می‌پردازد؛ اما توانایی ورود به محدوده علل و اسرار احکام و آن‌چه مربوط به [[عالم غیب]] است را ندارد.<ref>جوادی آملی، شریعت در آینه معرفت، ۱۳۷۲ش، ص۲۰۷.</ref>