جنگ جمل: تفاوت میان نسخه‌ها
تمیزکاری
Abbasahmadi (بحث | مشارکتها) (←آغاز جنگ: افزودن پاورقی.) |
Abbasahmadi (بحث | مشارکتها) (تمیزکاری) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| مکان = [[خریبه]] | | مکان = [[خریبه]] | ||
| مختصات = از نواحی [[بصره]] | | مختصات = از نواحی [[بصره]] | ||
| علت = گروهی از مسلمانان ـ که به دلیل شکستن [[بیعت]] با [[امام علی (ع)]]، [[ناکثین]] (یعنی پیمان‌شكنان) نامیده شدند ـ به جنگ با وی برخاستند. | | علت = گروهی از مسلمانان ـ که به دلیل شکستن [[بیعت]] با [[امام علی(ع)]]، [[ناکثین]] (یعنی پیمان‌شكنان) نامیده شدند ـ به جنگ با وی برخاستند. | ||
| قلمرو = | | قلمرو = | ||
| نتیجه = پیروزی امام علی(ع) | | نتیجه = پیروزی امام علی(ع) | ||
| جنگنده۱ = اصحاب امام علی(ع) | | جنگنده۱ = اصحاب امام علی(ع) | ||
| جنگنده۲ = اصحاب جمل(ناکثین/پیمان‌شكنان) | | جنگنده۲ = اصحاب جمل(ناکثین/پیمان‌شكنان) | ||
| فرمانده۱ = [[امام علی (ع)]] | | فرمانده۱ = [[امام علی(ع)]] | ||
| فرمانده۲ = [[عایشه]]، [[طلحه]] و [[زبیر]] | | فرمانده۲ = [[عایشه]]، [[طلحه]] و [[زبیر]] | ||
| قوای۱ = | | قوای۱ = | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
سپاه طلحه و زبیر در حالی آماده جنگ شد که [[عایشه]]، همسر پیامبر، بر شتری سوار شده و پیشاپیش صفوف سربازان پیش می‌رفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۵-۳۶؛ دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.</ref> این نبرد به همین دلیل جنگ جمل نامیده شد.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمومنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ص۳۹۰-۳۹۱.</ref> هزینه جنگ جمل از سوی [[یعلی بن منیة]] و [[عبدالله بن عامر]] تامین شد؛<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۰۷؛ </ref> یعلی بن منیة، حاکم صنعا در دوره [[عثمان بن عفان|عثمان]]، با ۶۰۰ شتر به همراه ۶۰۰ هزار درهم<ref>ابن كثیر، البداية والنهاية، ۱۳۹۸ق، ج۷، ص۲۳۰.</ref> و همچنین [[عبدالله بن عامر]]،<ref>ابن كثیر، البداية والنهاية، ۱۳۹۸ق، ج۷، ص۲۳۰.</ref> حاکم [[بصره]] در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]]، با اموالی که برخی منابع تاریخی آن را «فراوان» توصیف کرده<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> و برخی دیگر آن را ۴۰۰ هزار درهم دانسته‌اند، به ناکثین کمک کردند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۵۷.</ref> فرمانده اصلی لشکر اصحاب جمل، زبیر دانسته شده است.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۴.</ref> | سپاه طلحه و زبیر در حالی آماده جنگ شد که [[عایشه]]، همسر پیامبر، بر شتری سوار شده و پیشاپیش صفوف سربازان پیش می‌رفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۵-۳۶؛ دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.</ref> این نبرد به همین دلیل جنگ جمل نامیده شد.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمومنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ص۳۹۰-۳۹۱.</ref> هزینه جنگ جمل از سوی [[یعلی بن منیة]] و [[عبدالله بن عامر]] تامین شد؛<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۰۷؛ </ref> یعلی بن منیة، حاکم صنعا در دوره [[عثمان بن عفان|عثمان]]، با ۶۰۰ شتر به همراه ۶۰۰ هزار درهم<ref>ابن كثیر، البداية والنهاية، ۱۳۹۸ق، ج۷، ص۲۳۰.</ref> و همچنین [[عبدالله بن عامر]]،<ref>ابن كثیر، البداية والنهاية، ۱۳۹۸ق، ج۷، ص۲۳۰.</ref> حاکم [[بصره]] در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]]، با اموالی که برخی منابع تاریخی آن را «فراوان» توصیف کرده<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> و برخی دیگر آن را ۴۰۰ هزار درهم دانسته‌اند، به ناکثین کمک کردند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۵۷.</ref> فرمانده اصلی لشکر اصحاب جمل، زبیر دانسته شده است.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۴.</ref> | ||
برخی منابع، کشته‌شدگان اصحاب جمل از بصره را دو هزار و پانصد نفر دانسته‌اند که ۱۳۵۰ تن از قبیله ازد و ۸۰۰ نفر از قبیله بنی ضبه بوده‌اند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۵۸.</ref> در روایات دیگر، شمار کشته‌های اصحاب جمل از شش هزار تا ۲۵ هزار تن ذکر شده است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۷۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۳۹؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷-۴۸۸.</ref> و این تعداد در سپاه امام علی (ع)، در منابع مختلف از ۴۰۰ تا ۵ هزار نفر ذکر شده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۷۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۲؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷.</ref> | برخی منابع، کشته‌شدگان اصحاب جمل از بصره را دو هزار و پانصد نفر دانسته‌اند که ۱۳۵۰ تن از قبیله ازد و ۸۰۰ نفر از قبیله بنی ضبه بوده‌اند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۵۸.</ref> در روایات دیگر، شمار کشته‌های اصحاب جمل از شش هزار تا ۲۵ هزار تن ذکر شده است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۷۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۳۹؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷-۴۸۸.</ref> و این تعداد در سپاه امام علی(ع)، در منابع مختلف از ۴۰۰ تا ۵ هزار نفر ذکر شده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۷۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۲؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷.</ref> | ||
بر اساس گزارش‌های تاریخی، هشتاد تن از شرکت‌کنندگان در جنگ بدر، و ۱۵۰۰ نفر از اصحاب پیامبر (ص) در سپاه امام علی (ع) جنگیده‌اند.<ref>شیخ طوسی، الأمالي، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۰۱؛ التميمي المغربي، شرح الأخبار، ۱۴۳۱ق، ص۴۰۱.</ref> برخی از چهره‌های برجسته در سپاه امام علی(ع) عبارتند از [[ابو ایوب انصاری]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[خزیمة بن ثابت]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[عبیدالله بن عباس]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[محمد بن حنفیه]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۶۱.</ref> [[عبدالله بن جعفر طیار]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[عمار بن یاسر]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۳۵۹.</ref> [[عثمان بن حنیف]]،<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۲۶.</ref> عدیّ بن حاتم،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> [[عمرو بن حمق]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۰.</ref> جاریة بن قدامة، [[حجر بن عدی]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۰.</ref> [[زید بن صوحان]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۲و۳۲۰.</ref> [[صعصعة بن صوحان]]، [[مالک اشتر]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۵۹.</ref> [[شریح بن هانی]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۹.</ref> [[محمد بن ابی بکر]]<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۹.</ref> و [[محمد بن حنفیه]].<ref>دلشاد تهرانی، سودای پیمان‌شکنان، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۷.</ref> چهره‌های سرشناس در سپاه اصحاب جمل هم عبارتند از [[مروان بن حکم]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش ص۳۲۴.</ref> عبدالله بن عامر،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۴.</ref> یعلی بن منیة، کعب بن سور، عمیرة بن یثربی، و سعد بن سود.<ref>دلشاد تهرانی، سودای پیمان‌شکنان، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۸.</ref> | بر اساس گزارش‌های تاریخی، هشتاد تن از شرکت‌کنندگان در جنگ بدر، و ۱۵۰۰ نفر از اصحاب پیامبر(ص) در سپاه امام علی(ع) جنگیده‌اند.<ref>شیخ طوسی، الأمالي، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۰۱؛ التميمي المغربي، شرح الأخبار، ۱۴۳۱ق، ص۴۰۱.</ref> برخی از چهره‌های برجسته در سپاه امام علی(ع) عبارتند از [[ابو ایوب انصاری]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[خزیمة بن ثابت]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[عبیدالله بن عباس]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[محمد بن حنفیه]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۶۱.</ref> [[عبدالله بن جعفر طیار]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۶۱.</ref> [[عمار بن یاسر]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۳۵۹.</ref> [[عثمان بن حنیف]]،<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۲۲۶.</ref> عدیّ بن حاتم،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۲.</ref> [[عمرو بن حمق]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۰.</ref> جاریة بن قدامة، [[حجر بن عدی]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۰.</ref> [[زید بن صوحان]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۲و۳۲۰.</ref> [[صعصعة بن صوحان]]، [[مالک اشتر]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۵۹.</ref> [[شریح بن هانی]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۹.</ref> [[محمد بن ابی بکر]]<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۹.</ref> و [[محمد بن حنفیه]].<ref>دلشاد تهرانی، سودای پیمان‌شکنان، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۷.</ref> چهره‌های سرشناس در سپاه اصحاب جمل هم عبارتند از [[مروان بن حکم]]،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش ص۳۲۴.</ref> عبدالله بن عامر،<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۴.</ref> یعلی بن منیة، کعب بن سور، عمیرة بن یثربی، و سعد بن سود.<ref>دلشاد تهرانی، سودای پیمان‌شکنان، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۸.</ref> | ||
===آغاز جنگ=== | ===آغاز جنگ=== | ||
جنگ جمل پس از آن آغاز شد که امام علی (ع) [[مسلم بن عبدالله مجاشعی]]، یکی از سپاهیان خود را مأمور کرد تا نسخه‌ای از [[قرآن کریم]] را در بین دو لشکر بلند کند و همه را به آنچه در قرآن است و به پرهیز از تفرقه دعوت کند. وی پس از آنکه دستور امام علی (ع) را انجام داد، توسط سپاه اصحاب جمل کشته شد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۶-۳۷.</ref> پس از این رخ‌دادها امام علی (ع) جنگ را روا دانست.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۸۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۹.</ref> | جنگ جمل پس از آن آغاز شد که امام علی (ع) [[مسلم بن عبدالله مجاشعی]]، یکی از سپاهیان خود را مأمور کرد تا نسخه‌ای از [[قرآن کریم]] را در بین دو لشکر بلند کند و همه را به آنچه در قرآن است و به پرهیز از تفرقه دعوت کند. وی پس از آنکه دستور امام علی(ع) را انجام داد، توسط سپاه اصحاب جمل کشته شد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۶-۳۷.</ref> پس از این رخ‌دادها امام علی(ع) جنگ را روا دانست.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۸۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۹.</ref> | ||
امام علی(ع) یاران خود را از آغاز کردن جنگ پرهیز داده بود. او همچنین سفارش کرد که مجروحی را نکشند، کسی را [[مثله]] نکنند، بی‌اجازه وارد خانه‌ای نشوند، به کسی ناسزا نگویند، زنی را هجو نکنند و جز آنچه در اردوگاه اصحاب جمل است، برندارند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۶؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۹.</ref> | امام علی(ع) یاران خود را از آغاز کردن جنگ پرهیز داده بود. او همچنین سفارش کرد که مجروحی را نکشند، کسی را [[مثله]] نکنند، بی‌اجازه وارد خانه‌ای نشوند، به کسی ناسزا نگویند، زنی را هجو نکنند و جز آنچه در اردوگاه اصحاب جمل است، برندارند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۶؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۹.</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
===تعداد و آماده‌سازی دو سپاه=== | ===تعداد و آماده‌سازی دو سپاه=== | ||
طلحه و زبیر پس از آنکه از امام علی(ع) برای ادای [[عمره مفرده]] اجازه خواستند،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> از مدینه به [[مکه]] رفتند،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۱.</ref> و با [[عایشه]]، [[عبدالله بن عامر]] و یعلی بن منیة دیدار کردند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۱.</ref> بنابر برخی روایات، [[طلحه]] و [[زبیر]] در [[مکه]] با [[عایشه]] دیدار و او را دعوت به خروج علیه امام علی (ع) کردند و در پاسخ به عایشه که پرسید آیا از وی می‌خواهند که بجنگد، او را به خون‌خواهی قتل عثمان و همچنین تشکیل شورای مسلمین برای تعیین خلیفه تشویق کردند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۳.</ref> | طلحه و زبیر پس از آنکه از امام علی(ع) برای ادای [[عمره مفرده]] اجازه خواستند،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> از مدینه به [[مکه]] رفتند،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۱.</ref> و با [[عایشه]]، [[عبدالله بن عامر]] و یعلی بن منیة دیدار کردند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۱.</ref> بنابر برخی روایات، [[طلحه]] و [[زبیر]] در [[مکه]] با [[عایشه]] دیدار و او را دعوت به خروج علیه امام علی(ع) کردند و در پاسخ به عایشه که پرسید آیا از وی می‌خواهند که بجنگد، او را به خون‌خواهی قتل عثمان و همچنین تشکیل شورای مسلمین برای تعیین خلیفه تشویق کردند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۳.</ref> | ||
اصحاب جمل با سپاهی ۹۰۰ نفری از مردم مدینه و مکه، به سوی بصره حرکت کردند<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۴۵۴.</ref> و سپاه آنها به تدریج به سه هزار نفر رسید.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۵۳.</ref> سپاه [[طلحه]] و [[زبیر]] و [[عایشه]] را کسانی از جمله [[سعید بن عاص]]، [[مروان بن حکم]] و عبدالرحمن بن عتاب همراهی می‌کردند.{{مدرک}} همچنین [[مغیرة بن شعبة]] در ابتدا مردم را به همراهی با سپاه جمل تشویق می‌کرد، اما چندی بعد به [[طائف]] رفت و از جنگ کناره گرفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۳.</ref> | اصحاب جمل با سپاهی ۹۰۰ نفری از مردم مدینه و مکه، به سوی بصره حرکت کردند<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۴۵۴.</ref> و سپاه آنها به تدریج به سه هزار نفر رسید.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۵۳.</ref> سپاه [[طلحه]] و [[زبیر]] و [[عایشه]] را کسانی از جمله [[سعید بن عاص]]، [[مروان بن حکم]] و عبدالرحمن بن عتاب همراهی می‌کردند.{{مدرک}} همچنین [[مغیرة بن شعبة]] در ابتدا مردم را به همراهی با سپاه جمل تشویق می‌کرد، اما چندی بعد به [[طائف]] رفت و از جنگ کناره گرفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۳.</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
[[امام علی(ع)]] پس از آنکه از رفتن [[طلحه]]، [[زبیر]] و [[عایشه]] به سوی [[بصره]] آگاهی یافت، [[سهل بن حنیف انصاری]] را به‌جای خود امیر [[مدینه]] ساخت و به [[ذی‌قار]] در نزدیکی بصره رفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> علی بن ابیطالب، سپس عثمان بن حنیف انصاری را والی بصره قرار داد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> امام علی(ع) سپس با سپاه ۷۰۰ نفری، متشکل از ۴۰۰ تن از [[مهاجر|مهاجران]] و [[انصار]] که آماده حرکت به [[شام]] بودند، از شهر بیرون رفت تا شاید شورشیان را بازگرداند، اما چون به [[ربذه]]، در سه میلی مدینه رسید، معلوم شد که شورشیان دور شده‌اند.<ref>حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل کلمه ربَذَة.</ref> امام(ع) چند روز در ربذه ماند. در اینجا ششصد نیروی سواره از قبیله طَی به وی پیوستند<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref> و از مدینه برای او مرکب و سلاح رسید.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۲، ص۱۵۸؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۴۷۷-۴۷۹؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۰.</ref> | [[امام علی(ع)]] پس از آنکه از رفتن [[طلحه]]، [[زبیر]] و [[عایشه]] به سوی [[بصره]] آگاهی یافت، [[سهل بن حنیف انصاری]] را به‌جای خود امیر [[مدینه]] ساخت و به [[ذی‌قار]] در نزدیکی بصره رفت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> علی بن ابیطالب، سپس عثمان بن حنیف انصاری را والی بصره قرار داد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۲.</ref> امام علی(ع) سپس با سپاه ۷۰۰ نفری، متشکل از ۴۰۰ تن از [[مهاجر|مهاجران]] و [[انصار]] که آماده حرکت به [[شام]] بودند، از شهر بیرون رفت تا شاید شورشیان را بازگرداند، اما چون به [[ربذه]]، در سه میلی مدینه رسید، معلوم شد که شورشیان دور شده‌اند.<ref>حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل کلمه ربَذَة.</ref> امام(ع) چند روز در ربذه ماند. در اینجا ششصد نیروی سواره از قبیله طَی به وی پیوستند<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref> و از مدینه برای او مرکب و سلاح رسید.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۲، ص۱۵۸؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۴۷۷-۴۷۹؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۱۱۰.</ref> | ||
سپاهیان امام علی(ع)، هفت گروه از قبایل گوناگون بودند. فرماندهی میمنه (سمت راست) لشکر امام علی(ع) با [[مالک اشتر]] و فرماندهی میسره (سمت چپ) با [[عمار بن یاسر]] بود. همچنین نعمان بن ربعی انصاری، فرمانده پیاده‌نظام بوده و پرچم لشکر را [[محمد بن حنفیه]] حمل می‌کرده است.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۵؛ شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۶.</ref> در این جنگ، [[امام حسن(ع)]] در میمنه و [[امام حسین(ع)]] در میسره بود.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۴۸.</ref> تعداد سپاهیان امام علی (ع)، ۱۹ یا ۲۰ هزار تن ذکر شده است.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۵-۵۰۶؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۱.</ref> | سپاهیان امام علی(ع)، هفت گروه از قبایل گوناگون بودند. فرماندهی میمنه (سمت راست) لشکر امام علی(ع) با [[مالک اشتر]] و فرماندهی میسره (سمت چپ) با [[عمار بن یاسر]] بود. همچنین نعمان بن ربعی انصاری، فرمانده پیاده‌نظام بوده و پرچم لشکر را [[محمد بن حنفیه]] حمل می‌کرده است.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۵؛ شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۶.</ref> در این جنگ، [[امام حسن(ع)]] در میمنه و [[امام حسین(ع)]] در میسره بود.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۴۸.</ref> تعداد سپاهیان امام علی(ع)، ۱۹ یا ۲۰ هزار تن ذکر شده است.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۵-۵۰۶؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۱.</ref> | ||
عده‌ای، از هر دو طرف کناره گرفتند؛ از جمله [[احنف بن قیس|اَحْنَف بن قیس]] که به امام(ع) گفت اگر بخواهی با دویست نفر از خانواده‌ام به تو می‌پیوندم و اگر نه، با قبیله خود، بنی سعد، کناره می‌گیرم و چهار هزار شمشیر را از تو بازمی‌دارم. امام ترجیح داد که وی کناره گیرد.<ref>شیخ مفید، الجمل والنصرة، ۱۳۸۵ق، ص۲۹۵؛ بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۴؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۰-۵۰۵؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۳.</ref> | عده‌ای، از هر دو طرف کناره گرفتند؛ از جمله [[احنف بن قیس|اَحْنَف بن قیس]] که به امام(ع) گفت اگر بخواهی با دویست نفر از خانواده‌ام به تو می‌پیوندم و اگر نه، با قبیله خود، بنی سعد، کناره می‌گیرم و چهار هزار شمشیر را از تو بازمی‌دارم. امام ترجیح داد که وی کناره گیرد.<ref>شیخ مفید، الجمل والنصرة، ۱۳۸۵ق، ص۲۹۵؛ بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۳۴؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۰-۵۰۵؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۳.</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
امام علی (ع) تمایلی به جنگ نداشت و تا سه روز پس از ورود به بصره، با ارسال پیغام‌هایی، می‌کوشید تا شورشیان را باز دارد و آنان را به همراهی با خویش بخواند.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۱؛ شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۴.</ref> روز جنگ نیز، از صبح تا ظهر، اصحاب جمل را دعوت می‌کرد تا بازگردند.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.</ref> | امام علی (ع) تمایلی به جنگ نداشت و تا سه روز پس از ورود به بصره، با ارسال پیغام‌هایی، می‌کوشید تا شورشیان را باز دارد و آنان را به همراهی با خویش بخواند.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۷۰م، ج۴، ص۵۰۱؛ شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۳۴.</ref> روز جنگ نیز، از صبح تا ظهر، اصحاب جمل را دعوت می‌کرد تا بازگردند.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.</ref> | ||
امام (ع) در نامه‌ای به طلحه و زبیر، از مشروعیت خلافت خویش، بیعت آزادانه مردم، بی‌گناهی خویش در [[قتل عثمان]]، حقانیت نداشتن طلحه و زبیر در خون‌خواهی عثمان، و اقدام نادرست طلحه و زبیر در نقض دستور [[قرآن]] (بیرون آوردن همسر پیامبر (ص)از خانه و قرارگاه خود) سخن گفت. | امام (ع) در نامه‌ای به طلحه و زبیر، از مشروعیت خلافت خویش، بیعت آزادانه مردم، بی‌گناهی خویش در [[قتل عثمان]]، حقانیت نداشتن طلحه و زبیر در خون‌خواهی عثمان، و اقدام نادرست طلحه و زبیر در نقض دستور [[قرآن]] (بیرون آوردن همسر پیامبر(ص)از خانه و قرارگاه خود) سخن گفت. | ||
امام (ع) در نامه‌ای به عایشه نیز هشدار داد که برخلاف دستور [[قرآن]] از خانه‌اش بیرون آمده و به بهانه اصلاح بین مردم و خون‌خواهی عثمان، لشکرکشی کرده و خود را گرفتار گناهی بزرگ ساخته است. | امام (ع) در نامه‌ای به عایشه نیز هشدار داد که برخلاف دستور [[قرآن]] از خانه‌اش بیرون آمده و به بهانه اصلاح بین مردم و خون‌خواهی عثمان، لشکرکشی کرده و خود را گرفتار گناهی بزرگ ساخته است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
به دنبال آن، [[عبدالله بن زبیر]] مردم را بر ضد امام (ع) شوراند، که [[امام حسن(ع)]] با سخنانی پاسخش را داد.<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۷۰-۷۱؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷.</ref> | به دنبال آن، [[عبدالله بن زبیر]] مردم را بر ضد امام (ع) شوراند، که [[امام حسن(ع)]] با سخنانی پاسخش را داد.<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۷۰-۷۱؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷.</ref> | ||
آنگاه امام علی (ع)، [[صعصعة بن صوحان|صَعْصَعه بن صوحان]] و سپس [[عبدالله بن عباس]] را برای گفتگو با طلحه و زبیر و عایشه فرستاد، اما گفتگوها ثمری نداشت و از آن میان عایشه سرسخت‌تر بود.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۳-۳۱۷؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۷.</ref> | آنگاه امام علی(ع)، [[صعصعة بن صوحان|صَعْصَعه بن صوحان]] و سپس [[عبدالله بن عباس]] را برای گفتگو با طلحه و زبیر و عایشه فرستاد، اما گفتگوها ثمری نداشت و از آن میان عایشه سرسخت‌تر بود.<ref>شیخ مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۳۱۳-۳۱۷؛ ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۷.</ref> | ||
'''گفتگو با سران جمل'''{{سخ}} | '''گفتگو با سران جمل'''{{سخ}} | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
بعدها [[عایشه|عایشه]] هرگاه روز جمل را به یاد می‌آورد، آرزو می‌کرد که ای کاش قبل از آن مرده بود و در آن حادثه حضور نمی‌یافت. وی هنگامی که آیه «و قَرْنَ فی بُیوتِکُنَّ»<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> را می‌خواند، چندان می‌گریست که روبندش خیس می‌شد.<ref>ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷.</ref> | بعدها [[عایشه|عایشه]] هرگاه روز جمل را به یاد می‌آورد، آرزو می‌کرد که ای کاش قبل از آن مرده بود و در آن حادثه حضور نمی‌یافت. وی هنگامی که آیه «و قَرْنَ فی بُیوتِکُنَّ»<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> را می‌خواند، چندان می‌گریست که روبندش خیس می‌شد.<ref>ابن أعثم كوفي، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۸۷.</ref> | ||
در مسیر بصره، عایشه در بین راه به هرجا می‌رسید نام آنجا را می‌پرسید تا اینکه به آب‌های [[حوأب]] رسیدند و سگ‌های آنجا واق واق کردند. وقتی از نام آنجا اطلاع پیدا کرد قصد جدایی از سپاه و مراجعت به مکه را داشت<ref>أحمد بن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۶، ص۵۲.</ref> زیرا پیامبر (ص) گفته بود: «روزی را می‌بینم که سگ‌های حوأب به یکی از شما زنان واق واق می‌کنند، حمیرا (عایشه) مبادا تو باشی».<ref>ابن قتیبة، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۸۲.</ref> [[عبدالله بن زبیر]] پنجاه نفر را جمع کرده و [[سوگند|قسم]] خوردند که این جا حوأب نیست<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۴؛ بیهقی، المحاسن والمساوی، ۱۴۲۰ق، ص۴۳.</ref> و عایشه را از تصمیمش منصرف کردند. این گزارش در بسیاری از منابع اهل سنت آمده<ref>إبن أبی شیبة، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۵۳۶؛ حنظلی، مسند إسحاق بن راهویه، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۹۱؛ حاکم النیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹؛ مسند أبی یعلی، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۲۸۲.</ref> و برخی نیز آن را صحیح دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۳۹۸ق، ج۶، ص۲۱۲؛ هیثمی، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۳۴؛ ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، دار المعرفه، ج۱۳، ص۵۵.</ref> | در مسیر بصره، عایشه در بین راه به هرجا می‌رسید نام آنجا را می‌پرسید تا اینکه به آب‌های [[حوأب]] رسیدند و سگ‌های آنجا واق واق کردند. وقتی از نام آنجا اطلاع پیدا کرد قصد جدایی از سپاه و مراجعت به مکه را داشت<ref>أحمد بن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۶، ص۵۲.</ref> زیرا پیامبر(ص) گفته بود: «روزی را می‌بینم که سگ‌های حوأب به یکی از شما زنان واق واق می‌کنند، حمیرا (عایشه) مبادا تو باشی».<ref>ابن قتیبة، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۸۲.</ref> [[عبدالله بن زبیر]] پنجاه نفر را جمع کرده و [[سوگند|قسم]] خوردند که این جا حوأب نیست<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۴؛ بیهقی، المحاسن والمساوی، ۱۴۲۰ق، ص۴۳.</ref> و عایشه را از تصمیمش منصرف کردند. این گزارش در بسیاری از منابع اهل سنت آمده<ref>إبن أبی شیبة، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۵۳۶؛ حنظلی، مسند إسحاق بن راهویه، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۹۱؛ حاکم النیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹؛ مسند أبی یعلی، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۲۸۲.</ref> و برخی نیز آن را صحیح دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۳۹۸ق، ج۶، ص۲۱۲؛ هیثمی، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۳۴؛ ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، دار المعرفه، ج۱۳، ص۵۵.</ref> | ||
==پیشینه و دلایل بروز جنگ== | ==پیشینه و دلایل بروز جنگ== | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
طلحه با تمجید فراوان از عثمان،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> او را خلیفه مظلوم خواند و سپس خود و یارانش را در پی خون‌خواهی عثمان معرفی کرد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> زبیر هم سخنانی مشابه بر زبان راند و سپس جمعی از مردم به موافقت با آنان برخاستند و برخی دیگر سخنان طلحه و زبیر را دروغ خواندند و یادآوری کردند که این دو بیشترین مخالفت را با عثمان داشته‌اند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> | طلحه با تمجید فراوان از عثمان،<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> او را خلیفه مظلوم خواند و سپس خود و یارانش را در پی خون‌خواهی عثمان معرفی کرد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> زبیر هم سخنانی مشابه بر زبان راند و سپس جمعی از مردم به موافقت با آنان برخاستند و برخی دیگر سخنان طلحه و زبیر را دروغ خواندند و یادآوری کردند که این دو بیشترین مخالفت را با عثمان داشته‌اند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> | ||
پس از طلحه و زبیر، عایشه در حالی که درون کجاوه، بر شتر خود سوار بود و با صدایی بلند سخن می‌گفت، عثمان را خلیفه مظلومی خواند که پس از آنکه از گناهانش توبه کرده، به ظلم کشته شده است.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> عایشه، خواسته خود را کشتن قاتلان عثمان دانست.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> پس از سخنان عایشه، برخی از مردم او را تصدیق کرده و برخی دیگر او را دروغگو خواندند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵-۲۶.</ref> این اختلاف باعث درگیری و زد و خورد شد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵-۲۶.</ref> این درگیری به جنگ بین دو گروه انجامید و کشته‌ها و زخمی‌هایی در پی داشت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۶.</ref> سپس دو طرف توافق کردند که دار الاماره، بیت‌المال و مسجد بصره، تا ورود امام علی (ع)، در اختیار عثمان بن حنیف باشد و طلحه و زبیر و یاران آن دو آزاد باشند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۶.</ref> | پس از طلحه و زبیر، عایشه در حالی که درون کجاوه، بر شتر خود سوار بود و با صدایی بلند سخن می‌گفت، عثمان را خلیفه مظلومی خواند که پس از آنکه از گناهانش توبه کرده، به ظلم کشته شده است.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> عایشه، خواسته خود را کشتن قاتلان عثمان دانست.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵.</ref> پس از سخنان عایشه، برخی از مردم او را تصدیق کرده و برخی دیگر او را دروغگو خواندند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵-۲۶.</ref> این اختلاف باعث درگیری و زد و خورد شد.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۵-۲۶.</ref> این درگیری به جنگ بین دو گروه انجامید و کشته‌ها و زخمی‌هایی در پی داشت.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۶.</ref> سپس دو طرف توافق کردند که دار الاماره، بیت‌المال و مسجد بصره، تا ورود امام علی(ع)، در اختیار عثمان بن حنیف باشد و طلحه و زبیر و یاران آن دو آزاد باشند.<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ش، ج۳، ص۲۶.</ref> | ||
===نظرات امام علی(ع) درباره آغازکنندگان جنگ=== | ===نظرات امام علی(ع) درباره آغازکنندگان جنگ=== | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
'''دلیل دوم:''' کینه‌توزی{{سخ}}این نکته قابل انکار نیست که کینه‌هایی نسبت به [[علی(ع)]] وجود داشته است؛ [[امیرالمؤمنین(ع)]] سابقه این امر را در مواردی برمی‌شمارد، از جمله اینکه: | '''دلیل دوم:''' کینه‌توزی{{سخ}}این نکته قابل انکار نیست که کینه‌هایی نسبت به [[علی(ع)]] وجود داشته است؛ [[امیرالمؤمنین(ع)]] سابقه این امر را در مواردی برمی‌شمارد، از جمله اینکه: | ||
# چون [[پیامبر(ص)]] مرا بر پدر [[عایشه]] برتری داده بود. | # چون [[پیامبر(ص)]] مرا بر پدر [[عایشه]] برتری داده بود. | ||
# چون پیامبر (ص) مرا برای [[عقد اخوت|اخوت]] با خویش اختصاص داد. | # چون پیامبر(ص) مرا برای [[عقد اخوت|اخوت]] با خویش اختصاص داد. | ||
# چون خداوند دستور داد که همه دربهای منتهی به مسجد بسته شود حتی درب خانه پدر [[عایشه]]، اما درب خانه من بسته نشد. (ماجرای [[سد الابواب]]) | # چون خداوند دستور داد که همه دربهای منتهی به مسجد بسته شود حتی درب خانه پدر [[عایشه]]، اما درب خانه من بسته نشد. (ماجرای [[سد الابواب]]) | ||
# چون در [[جنگ خیبر|روز خیبر]] پیامبر اکرم (ص) بعد از ناکامی دیگران، پرچم را به من دادند و من نیز پیروز شدم و این امر موجب غمگین شدن آنان گردید و….<ref>مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۳۷۴ش، ص۴۰۹.</ref> | # چون در [[جنگ خیبر|روز خیبر]] پیامبر اکرم (ص) بعد از ناکامی دیگران، پرچم را به من دادند و من نیز پیروز شدم و این امر موجب غمگین شدن آنان گردید و….<ref>مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ۱۳۷۴ش، ص۴۰۹.</ref> | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
از زبیر نیز چنین نقل شده است: «خون‌خواهی عثمان را رها نخواهم کرد. به خدا سوگند؛ با اجبار با علی (ع) بیعت کرده‌ام».<ref> مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۱.</ref> | از زبیر نیز چنین نقل شده است: «خون‌خواهی عثمان را رها نخواهم کرد. به خدا سوگند؛ با اجبار با علی (ع) بیعت کرده‌ام».<ref> مفید، الجمل و النصره، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۱.</ref> | ||
امام علی (ع) در واکنش به این ادعا، خود طلحه و زبیر را قاتلان اصلی عثمان معرفی کرد<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۱۲۱؛ شریف رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۳ق، خطبه ۱۳۷، ص۱۵۶.</ref> و فرمود: این خون‌خواهی برای آن است که کسی علیه خود آنان ادعایی نکند.<ref>شریف رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۳ق، خطبه ۱۷۳، ص۲۰۶.</ref> | امام علی(ع) در واکنش به این ادعا، خود طلحه و زبیر را قاتلان اصلی عثمان معرفی کرد<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۱۲۱؛ شریف رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۳ق، خطبه ۱۳۷، ص۱۵۶.</ref> و فرمود: این خون‌خواهی برای آن است که کسی علیه خود آنان ادعایی نکند.<ref>شریف رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۳ق، خطبه ۱۷۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
سران سپاه جمل؛ خون‌خواهی عثمان را تنها بهانه‌ای برای ابراز مخالفت خود با علی (ع) مطرح کرده بودند؛ چراکه عایشه با [[عثمان]] چندان رابطۀ حسنه‌ای نداشته است. نقل شده است که عایشه پیراهن [[رسول خدا(ص)]] را نزد عثمان می‌برد و به او می‌گوید: هنوز رطوبت [[کفن]] رسول خدا(ص) خشک نشده که تو چنین، احکام او را تحریف می‌کنی.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۱۵.</ref> | سران سپاه جمل؛ خون‌خواهی عثمان را تنها بهانه‌ای برای ابراز مخالفت خود با علی (ع) مطرح کرده بودند؛ چراکه عایشه با [[عثمان]] چندان رابطۀ حسنه‌ای نداشته است. نقل شده است که عایشه پیراهن [[رسول خدا(ص)]] را نزد عثمان می‌برد و به او می‌گوید: هنوز رطوبت [[کفن]] رسول خدا(ص) خشک نشده که تو چنین، احکام او را تحریف می‌کنی.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۱۵.</ref> | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۹۹: | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2133 مقاله جنگ جمل در دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | * [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2133 مقاله جنگ جمل در دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://rch.ac.ir/article/Details?id=9922 مقاله جنگ جمل در دانشنامه جهان اسلام] | * [http://rch.ac.ir/article/Details?id=9922 مقاله جنگ جمل در دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی(ع)}} | ||
{{رویدادهای مهم قرن اول هجری}} | {{رویدادهای مهم قرن اول هجری}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||
| خط ۲۲۶: | خط ۲۲۶: | ||
[[es:Batalla de Yamal]] | [[es:Batalla de Yamal]] | ||
[[id:Perang Jamal]] | [[id:Perang Jamal]] | ||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[Category:جنگ‌های امام علی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:جنگ جمل]] | |||
[[Category:حوادث سال ۳۶ قمری]] | |||
[[Category:رویدادهای ماه جمادی‌الاول]] | |||
[[رده:جنگ‌های امام علی]] | [[رده:جنگ‌های امام علی]] | ||