خط معلی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط معلی خطی گرافیکی است<ref>اخبار داخلی، پاییز ۱۳۸۳، ص۵۴.</ref> که در سال ۱۳۷۸ش توسط [[حمید عجمی]] ابداع شد و در کشور [[ایران]]<ref>[http://andishehgah.ir/showthread.php?tid=884 سایت اندیشگاه، خط معلی-حمید عجمی.]</ref> و سازمان جهانی یونسکو ثبت گردید<ref>[http://honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=541&newsview=4782 فرهنگستان هنر، دو تیر و یک نشان در موزه فلسطين.]</ref> و از آن در [[سال امام علی(ع)]] (۱۳۷۹ش)، رونمایی شد.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/128037 راسخون، گفتگو با حمید عجمی مبدع خط معلی.]</ref> همچنین نمایشگاه‌های داخلی و خارجی فراوانی در زمینه آثار خوشنویسی خط معلی برگزار شده است.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: [http://www.azizihonar.com/?do=cat&category=moalla-calligraphy سایت آثار هنرمندان.]</ref>  

بنا به گفته عجمی خط معلی برگرفته از نام و شأنیت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است؛<ref>مصاحبه با حمید عجمی، «خط معلی با الهام از مولا علی(ع)»، ص۱۸۲.</ref> همچنین این خط را از خطوط نوظهور عصر حاضر<ref>ارشی، «ویژگی‌های ممتاز واژه الله از منظر معناشناختی و خوش‌نویسی»، ص۹۴.</ref> و آخرین گونه از خطوط ابداعی دانسته‌اند.<ref>مصاحبه با حمید عجمی، «خط معلی با الهام از مولا علی(ع)»، ص۱۸۲.</ref> برخی معتقدند خط معلی بیشتر جنبه هنری و تزئینی دارد<ref>اخبار داخلی، پاییز ۱۳۸۳، ص۵۴.</ref> و تاکنون سیر صعودی خود را به لحاظ کمپوزسیون و طراحی حروف حفظ نموده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/309795 خبرگزاری مهر، خط معلی خطی قائم به ذات است.]</ref>

فیلم مستندی با عنوان «معلی» ساخته شده است که به چگونگی پیدایش رسم الخط «معلی» در عرصه هنرهای خوشنویسی با نگاهی به زندگی حمید عجمی می‌پردازد.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/451834 سایت تحلیلی خبری عصر ایران، زیارت عاشورا به خط معلی نوشته شد.]</ref>

قبل از خط معلی، خط نستعلیق در قرن هشتم [[هجری قمری]] و خط شکسته نستعلیق در قرن دهم و یازدهم هجری قمری توسط ایرانیان به وجود آمد و از آن زمان شیوه‌ای که مبتنی بر نظام هندسی متفاوت باشد، شکل نگرفت؛ تا اینکه خط معلی در سال ۱۳۷۸ش با بهره‌گیری از بنیان خط ثلث و با استفاده از ارسال‌های ظریف و ایجاد تضاد در عرض کامل زبانه قلم و حرکت‌های نازک و رونده، ترکیبی تازه را به وجود آورد.<ref>مصاحبه‌شنونده حمید عجمی، «پیدایش خط معلی»، ص۴-۱۷.</ref>  به گفته برخی درطی ۴۵۰ سال که از عمر نستعلیق در [[ایران]] می‌گذرد تا زمان ابداع خط معلی اتفاق خاصی درحوزه خوشنویسی ایران نیفتاده بود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/309795 خبرگزاری مهر، خط معلی خطی قائم به ذات است.]</ref>

برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ کل [[قرآن]] به خط معلی توسط محمد سعید نقاشیان خوشنویس و طراح ایرانی، به رشته تحریر در آمده است.<ref>اخبار داخلی، پاییز ۱۳۸۳، ص۵۴.</ref> وی در کاری دیگر [[زیارت عاشورا]] و نام [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را در قالب کتاب به خط معلی نوشت. وی در کتاب نقش محبوب، نام امام علی(ع) را در ۱۲۱ قالب مختلف از خط معلی نوشته است.<ref>[http://www.ibna.ir/fa/naghli/106674 خبرگزاری کتاب ایران، زیارت عاشورا به خط معلی نوشته شد.]</ref>

خط معلی با گرافیک پیوند خورده است. کاربرد امروزه آن در طراحی نشانه‌های نوشتاری، طراحی با موضوعات دینی و مذهبی، کتیبه‌نویسی و سطرنویسی است؛<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: مهرپویا، بررسی سطر نویسی در خط معلی، ۱۳۹۴ش.</ref> و در برخی تبلیغات و طراحی‌های دینی و مذهبی به‌صورت عنوان و قطعه استفاده شده است؛ از جمله در تبلیغات [[سال امام علی(ع)]]، نشان سال امام علی(ع)، تیتراژ فیلم [[مریم دختر عمران|مریم مقدس]]، لوگوی [[مختارنامه (مجموعه تلویزیونی)|سریال مختارنامه]].<ref>[http://andishehgah.ir/showthread.php?tid=884 سایت اندیشگاه، خط معلی-حمید عجمی.]</ref>

عده‌ای معتقدند که معلی در [[معماری اسلامی]] و تزئین مکان‌های مذهبی نیز قابل استفاده است.<ref>[http://www.deabelnews.ir/news/13271 پایگاه خبری تحلیلی دعبل نیوز، خط معلی در معماری اسلامی و تزیین مکان‌های مذهبی کاربرد دارد.]</ref>

محمدسعید نقاشیان عضو انجمن خوشنویسان، خط معلی را یک خط قائم به ذات دانسته و معتقد است که در خط معلی، رگه‌هایی از کرشمه و زیبایی‌های خط ثلث و نستعلیق قابل مشاهده است؛ اما درعین حال عناصر نوتری نیز در این نوع خط به چشم می‌خورد؛ چنان‌که انرژی [[خط کوفی]] نیز در خط معلی مشاهده می‌شود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/309795 خبرگزاری مهر، خط معلی خطی قائم به ذات است.]</ref>

شیب قلم در این خط از سایر خطوط بیشتر است و شش‌دانگ قلم بر روی کاغذ رانده می‌شود و در عین لطافت خطاطی، خشونت خاص خود را دارد.<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/406608 سایت جوان آنلاین، معلی خطی که مخاطب را راضی می‌کند.]</ref> عده‌ای معتقدند که خط معلی با فراز و فرودها و الف‌های بلندی که دارد، اثر را زیبا می‌کند و این ویژگی سبب کاهش استفاده از تذهیب در این نوع خط شده است.<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/406608 سایت جوان آنلاین، معلی خطی که مخاطب را راضی می‌کند.]</ref>

خط معلی از معدود خطوطی دانسته شده که با چرخش کلمات مختلف، هندسه‌ آن به‌هم نمی‌ریزد و این موضوع سبب زیبایی اثر می‌شود و به دلیل صعود و نزول‌هایی که دارد برای نگاشتن [[آیه|آیات قرآنی]] و [[روایات]] مناسب‌تر است؛ همانطور که نستعلیق برای نوشتن اشعار مناسب است.<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/406608 سایت جوان آنلاین، معلی خطی که مخاطب را راضی می‌کند.]</ref>

برخی معتقدند که این خط دارای ویژگی‌های خاص بصری است و گرایش فراوانی به [[عرفان]] و معنویت دارد. این خط براساس فراز و فرود رفتاری حضرت علی(ع) شکل گرفته و در حقیقت همسو با جاذبه و دافعه امیرالمؤمنین(ع) است<ref>[http://andishehgah.ir/showthread.php?tid=884 سایت اندیشگاه، خط معلی-حمید عجمی.]</ref> و ساده بودن این خط از زندگی ساده ایشان الهام گرفته است.<ref>مصاحبه با حمید عجمی، «خط معلی با الهام از مولا علی(ع)»، ص۱۸۲.</ref> {{یادداشت| حمید عجمی گفته است: