حیدر کرار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حِیدَر کرّار''' از اسامی و القاب مشهور [[امام علی(ع)]] است. نام حیدر توسط مادرش [[فاطمه بنت اسد]] در هنگام تولد، برای امام انتخاب شد. امام نیز در [[غزوه خیبر]] در رجزخوانی مقابل مرحب یهودی، خود را حیدر معرفی کرده است.  

لقب کرار(حمله کننده بی‌گریز) توسط [[پیامبر اسلام(ص)]] در غزوه خیبر به امام علی(ع) اعطا شد که در منابع به [[حدیث رایت]] شهرت دارد. این لقب زمانی به امام داده شد که برخی از [[صحابه]] از جنگ فرار کرده بودند. پس از غزوه خیبر، امام به حیدر کرار شهرت یافت.

امام علی(ع) در اثبات فضیلت و برتری خود بر دیگران به ملقب شدن به کرار غیر فرار از جانب پیامبر(ص) اشاره کرده است؛ چنان‌که دیگر [[ائمه(ع)]] نیز در احتجاجات خود به این فضیلت امام استدالال کرده‌اند.

حیدر کرار از القاب امیرالمؤمنین [[علی بن ابی طالب(ع)]]<ref>گردیزی، زین الأخبار، ۱۳۶۳ش، ص۱۳۰.</ref> که از ناحیه [[پیامبر اسلام(ص)]] به وی داده شده<ref>ابن شعبه، تحف العقول، ترجمه جعفری، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۱.</ref> و به این نام شهرت پیدا کرد.<ref> جزائری، کشف الأسرار، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۹.</ref>

 

عنوان «حیدر کرار» برای امام علی(ع) بازتاب گسترده‌ای در نظم و شعر داشته و منابع متعددی به اشعار عربی<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ص۸۷؛ حر عاملی، إثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۴۲؛ ج۳، ص۳۲۸. </ref> و فارسی در این زمینه اشاره کرده‌اند.<ref> صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۸۴؛ قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۰۴؛ کشفی ترمذی، مناقب مرتضوی، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۵.</ref>

حیدر<ref>جزائری، کشف الأسرار، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۹</ref> یا حیدره<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۰۹؛ صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۶۳.</ref> از اسامی [[امام علی(ع)]] و به معنای شیر است<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۰۹.</ref> برخی از محققان احتمالاتی را در نامگذاری امام به این نام ذکر کرده‌اند.<ref>صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۶۳.</ref>  

ازجمله آنکه در کتب قدیمی، نام امام، اسد که همان حیدره است، بوده<ref>صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۶۳.</ref> و یا آنکه نام امام هنگام ولادت<ref> بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۰۹.</ref> و یا در جوانی<ref> صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۶۳.</ref> حیدر بوده است. برخی معتقدند که [[فاطمه بنت اسد]] مادر امام علی(ع) این نام را که نام پدر خود بود،<ref> صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۲۸۷.</ref> هنگام تولد امام در غیاب [[ابوطالب]] برای ایشان برگزید که پس از مدتی، ابوطالب نام علی را برای ایشان انتخاب نمود.<ref> اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۹؛ صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۲۸۷؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۹۰.</ref> امام علی(ع) در [[غزوه خیبر]] و در زمان رویارویی با مرحب یهودی به انتخاب نام حیدر توسط مادرش اشاره کرده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۵؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۸۷؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۰۹؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۲۰.</ref> عده‌ای از محققان با استناد به جمله امام در رویارویی با مرحب یهودی، این قول را صحیح دانسته‌اند؛<ref> اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۹.</ref> هرچند عده‌ای معتقدند که این نام توسط [[قبیله قریش]] به امام(ع) داده شده است.<ref> اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۹، نقل قول. </ref>

در [[غزوه خیبر]]، [[پیامبر اسلام(ص)]] پرچم را به دست چند تن از [[صحابه]] داد؛ اما آنها نتوانستند در جنگ پیروز شوند و از صحنه جنگ فرار کردند. پس از این ماجرا پیامبر(ص) فرمود: فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و رسول را دوست داشته و خدا و رسول نیز او را دوست دارند و او کرار غیر فرار(حمله کننده بی‌گریز) است و به دست او پیروزی حاصل خواهد شد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۵۶؛ ابن طاووس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۵۷. </ref> فردای آن روز پرچم را به دست [[امام علی(ع)]] داد و امام موفق شده قلعه خیبر را فتح نماید.<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۴؛ حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۱۷؛ ابن أبی جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۸۸.</ref>  

این واقعه به [[حدیث رایت]] شهرت داشته<ref>برای نمونه نگاه کنید به: نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۹۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۵۱؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۱، ص۳۲.</ref> و از فضائل اختصاصی امام علی(ع) دانسته شده است<ref> طبری آملی کبیر، المسترشد، ۱۴۱۵ق، ص۳۰۰.</ref> و در استدلال به برتری ایشان نسبت به دیگر [[صحابه]]<ref> مفید، الإفصاح فی الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۳.</ref> و ثبوت [[امامت]] امام علی(ع) استفاده شده است.<ref> حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۱۴۰.</ref>

لقب «کرار غیر فرار»<ref> برای نمونه نگاه کنید به: ابن حیون، شرح الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۴۸؛ قطب الدین راوندی، قصص الأنبیاء(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۳۴۷؛ ابن شاذان قمی، الروضة، ۱۴۲۳ق، ص۱۳۹؛ ابن بطریق، عمدة عیون، ۱۴۰۷ق، ص۱۵۴.</ref> یا «کرار لیس بفرار»<ref> طبرسی، الإحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۸؛ بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۳۳۰؛ کشی، رجال الکشی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۹۸.</ref> که به معنای حمله کننده بی‌گریز<ref>ابن شعبه، تحف العقول، ترجمه جعفری، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۱.</ref> و یا کسی‌که به هنگام جنگ بسیار حمله می‌کند<ref>بستانی، فرهنگ ابجدی، ۱۳۷۵ش، ص۷۲۴.</ref> توسط پیامبر(ع) در [[غزوه خیبر]] به [[امام علی(ع)]] اعطا شد<ref> ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۸۴.</ref> عده‌ای از محققان معتقدند که این لقب در برابر کسانی به امام داده شده است که از جنگ فرار کرده‌اند<ref>مفید، الإختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۰.</ref> و انتخاب این لقب از جانب پیامبر(ص) برای امام علی(ع) صراحت در مدح ایشان دارد.<ref> حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۱۴۰.</ref>

در برخی از مصادر تنها لفظ غیر فرار یا لیس بفرار آمده<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۷۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۵۵؛ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۶.</ref> و به لفظ کرار اشاره نشده است.<ref> مظفر نجفی، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۸۲.</ref> [[قاضی نورالله شوشتری]] در کتاب [[احقاق الحق و ازهاق الباطل]]، [[روایات]] در این زمینه را جمع‌آوری کرده است که بخش قابل توجهی از روایات به «کرار غیر فرار» اشاره شده است.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۶۹-۴۶۴.</ref>

در پاره‌ای از کتب متقدم تاریخی چون [[تاریخ یعقوبی]] لقب «کرار غیر فرار» ذکر شده است و در منابع دیگر با اشاره به اصل ماجرا، به این لقب اشاره نکرده‌اند.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۸۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۵؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۹۶.</ref>

امام علی(ع) در [[شورای شش نفره]] در اثبات برتری خود، به لقب «کرار غیر فرار» که از جانب پیامبر(ص) در غزوه خیبر به وی اعطا شده بود، استناد کرده است<ref>ابن حیون، شرح الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۹۲.</ref> و [[ائمه(ع)]] نیز در احتجاجات خود با دیگران به این فضیلت امام اشاره کرده‌اند.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۹۱.</ref> چنان‌که [[امام حسن(ع)]] در برخورد با جماعتی که برتری او و پدرش را انکار می‌کردند، بدین موضوع اشاره کرده است.<ref> طبرسی، الإحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۲؛ مجلسی، زندگانی حضرت امام حسن مجتبی، ۱۳۶۲ش، ص۷۰.</ref>

این لقب توسط [[مختار بن ابوعبید ثقفی]] نیز برای خود<ref> بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> و یا پدرش به کار رفت است.<ref> طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۷۵.</ref>