Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۲۰
ویرایش
برهان علیت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Maytham بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''برهان عِلّیّت''' از [[ | '''برهان عِلّیّت''' از [[برهان‌های جهان‌شناختی]] اثبات وجود [[خدا]] است. براساس مفاد این برهان، جهان معلول و نیازمند علت است و از آنجا که تسلسل در علت‌ها محال است، باید در رأس مجموعه علت‌ها، علت العلل یا علت اولی باشد که خود معلول هیچ علتی نیست. تقریرهای گوناگونی از این برهان از سوی برخی همچون [[علامه طباطبایی]] و آکوئیناس ارائه شده است. این برهان مبتنی بر [[اصل علیت]] است. | ||
[[آیت الله مکارم شیرازی]]، آیات ۳۵ و ۳۶ [[سوره طور]] و [[حدیث من عرف نفسه]] را دال بر این برهان دانسته است. | [[آیت الله مکارم شیرازی]]، آیات ۳۵ و ۳۶ [[سوره طور]] و [[حدیث من عرف نفسه]] را دال بر این برهان دانسته است. | ||
[[آیت الله جوادی آملی]] برهان علیت را برهان مستقلی در کنار دیگران [[براهین اثبات خدا]] نمی‌داند؛ اما گروهی آن را برهان مستقل شمرده‌اند. از دیدگاه جوادی آملی، این برهان بر فرض استقلال، برهان کاملی نیست و برای اثبات [[واجب الوجود]] و [[صفات الهی|صفات او]] نیازمند براهین دیگر است. | [[آیت الله جوادی آملی]] برهان علیت را برهان مستقلی در کنار دیگران [[براهین اثبات خدا]] نمی‌داند؛ اما گروهی آن را برهان مستقل شمرده‌اند. از دیدگاه جوادی آملی، این برهان بر فرض استقلال، برهان کاملی نیست و برای اثبات [[واجب الوجود]] و [[صفات الهی|صفات او]] نیازمند براهین دیگر است. | ||
| خط ۷: | خط ۸: | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
برهان علیت (The Causal Argument) از جمله [[ | برهان علیت (The Causal Argument) از جمله [[برهان‌های جهان‌شناختی]]{{یادداشت| براهین جهان‌شناختی (Cosmological Arguments)، برهان‌هایی هستند که از راه واقعیت‌های مربوط به جهان مانند امکان، حدوث و حرکت به اثبات خدا می‌پردازند.(ادواردز، خدا در فلسفه، ترجمه خرمشاهی، ۱۳۸۴ش، ص۵۷.)}} در اثبات وجود [[خدا]] است.<ref>ادواردز، خدا در فلسفه، ترجمه خرمشاهی، ۱۳۸۴ش، ص۵۷.</ref> این برهان را از قدیمی‌ترین و مشهورترین [[براهین اثبات خدا]] دانسته‌اند<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۷۵و۷۶.</ref> که توسط ارسطو<ref>نگاه کنید به: فیروزجائی، «براهین اثبات خدا نزد ارسطو»، ص۶۱و۶۱.</ref> و پس از آن تا به امروز برای اثبات وجود خدا به کار گرفته شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۷۵و۷۶.</ref> | ||
برخی از محققان به همه براهینی که با به کار گرفتن [[اصل علیت]] در آنها، می‌توان به اثبات وجود خدا پرداخت، برهان علیت گفته‌اند.<ref>حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۶۶.</ref> از این رو، همه براهینی که برای [[استحاله تسلسل]] اقامه شده‌اند مانند برهان اسد اخصر، برهان وسط و طرف، برهان ترتب و برهان تضایف، برای اثبات وجود خدا کارآمد هستند و جزو براهین علیت به شمار می‌روند.<ref>حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۶۶و۳۶۹، ۳۷۰، ۳۷۸، ۳۹۰، ۳۹۶، ۴۲۰ و۴۲۵؛ شاکرین، براهین اثبات وجود خدا در نقدی بر شبهات جان هاسپرز، ۱۳۸۶ش، ص۱۸۱.</ref> | برخی از محققان به همه براهینی که با به کار گرفتن [[اصل علیت]] در آنها، می‌توان به اثبات وجود خدا پرداخت، برهان علیت گفته‌اند.<ref>حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۶۶.</ref> از این رو، همه براهینی که برای [[استحاله تسلسل]] اقامه شده‌اند مانند برهان اسد اخصر، برهان وسط و طرف، برهان ترتب و برهان تضایف، برای اثبات وجود خدا کارآمد هستند و جزو براهین علیت به شمار می‌روند.<ref>حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۶۶و۳۶۹، ۳۷۰، ۳۷۸، ۳۹۰، ۳۹۶، ۴۲۰ و۴۲۵؛ شاکرین، براهین اثبات وجود خدا در نقدی بر شبهات جان هاسپرز، ۱۳۸۶ش، ص۱۸۱.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۱: | ||
گفته شده برهان علت و معلول درصدد اثبات علت فاعلی تامه هست.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۸۰.</ref> | گفته شده برهان علت و معلول درصدد اثبات علت فاعلی تامه هست.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۸۰.</ref> | ||
===اصل علیت: مبنای برهان=== | ===اصل علیت: مبنای برهان=== | ||
اصل علیت، که از مبانی و پایه‌های اساسی برهان علیت به شمار می‌رود،<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۷۶؛ حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۶۷.</ref> عبارت است از اینکه هر معلولی نیازمند علتی است و لازمه آن این است که هیچ معلولی بدون علت به وجود نمی‌آید.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۴۵.</ref> موضوع این اصل، موجود معلول است نه موجود به طور مطلق.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۴۶.</ref> | |||
==تقریرهای برهان== | ==تقریرهای برهان== | ||
تقریرهای گوناگونی از برهان علیت ارائه شده است<ref>نگاه کنید به: حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۷۰-۴۳۰.</ref> که دو نمونه از آنها از این قرار است: | تقریرهای گوناگونی از برهان علیت ارائه شده است<ref>نگاه کنید به: حسین‌زاده، فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۳۷۰-۴۳۰.</ref> که دو نمونه از آنها از این قرار است: | ||