Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۸۹۰
ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
==مفهوم شناسی== | ==مفهوم شناسی== | ||
مجوس به کسانی گفته میشود که دارای پیامبر و کتاب آسمانی بودند که بنا بر یک نظر، پیامبرشان «[[زرتشت]]» است و بنا بر نظر دیگر، پیامبرشان «داماست» | مجوس به کسانی گفته میشود که دارای پیامبر و کتاب آسمانی بودند که بنا بر یک نظر، پیامبرشان «[[زرتشت]]» است و بنا بر نظر دیگر، پیامبرشان «داماست» میباشد که مقدم بر [[زرتشت]] بوده است.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۹-۱۲.</ref><br /> | ||
درباره خاستگاه این واژه اختلاف نظر است: گروهی مجوس را | درباره خاستگاه این واژه اختلاف نظر است: گروهی مجوس را واژهای عربی از ماده «مجس»<ref>فراهیدی، کتاب العین، دار و مکتبة الهلال، ج۶، ص۶۰ ؛ صاحب، المحیط فی اللغۀ، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۹.</ref> و گروهی از ماده «جوس» میدانند<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۲.</ref>. اما برخی نیز این واژه را دارای ریشه فارسی «میخ گوش» یا «مگوش» و یا «موغو» دانسته که به زبان عربی وارد شده است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغۀ، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۹۸؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۴۱۴ق، ص۵۶۴؛ازهری، تهذیب اللغۀ، ۱۴۲۱ق، ج۱۰، ص۳۱۷؛ فیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۹۰؛ تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۲، ص۱۴۷۹؛ خاتمی، فرهنگنامه موضوعی قرآن کریم، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه «مجوس»؛ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۱۹۰۶.</ref>.<br /> | ||
واژه «مجوس» یکبار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>سوره حج، آیه ۱۷.</ref> اما چون مجوس در تعامل با مسلمانان بودند؛ به مناسبت مسائل فقهی، احادیث زیادی از [[امامان(ع)]] و [[صحابه]] درباره آنها به جا مانده است.<ref> علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۸.</ref> | واژه «مجوس» یکبار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>سوره حج، آیه ۱۷.</ref> اما چون مجوس در تعامل با مسلمانان بودند؛ به مناسبت مسائل فقهی، احادیث زیادی از [[امامان(ع)]] و [[صحابه]] درباره آنها به جا مانده است.<ref> علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۸.</ref> | ||
==مناطق مجوسی== | ==مناطق مجوسی== | ||
بنا به گزارشهای تاریخی در صدر اسلام، گروهی از مجوسیان در قبیله تمیم در [[حجاز]] <ref> | بنا به گزارشهای تاریخی در صدر اسلام، گروهی از مجوسیان در قبیله تمیم در [[حجاز]]<ref>دینوری،المعارف، ۱۳۷۳ش، ص۶۲۱.</ref> و گروهی نیز در [[یمن]] میزیستند که به حکم [[پیامبر(ص)]] از آنها [[جزیه]] گرفته میشد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۸۶.</ref> برخی از منابع مسیحی نیز از نفوذ قابلتوجه مجوسیان در [[فلسطین]]، و [[ایمان]] گروهی از آنها به [[عیسی(ع)]] خبر میدهند.<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، واژه «مجوس»</ref> در عصر حاضر، گزارشی از وجود مجوسیان در دست نیست؛ مگر این که مجوسیان را همان زرتشتیان بدانیم که عمدتاً در مناطق مختلف [[ایران]] و [[هند]] حضور دارند.{{مدرک}} | ||
==پیامبر مجوس== | ==پیامبر مجوس== | ||
دینوری<ref> | دینوری<ref>الدینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۵.</ref> و بیهقی<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۸۵و۴۹۸.</ref>- از تاریخنگاران قرن سوم و چهارم هجری قمری، [[زرتشت]] را پیامبر مجوس میدانند. اما گروهی دیگر از تاریخنگاران-از جمله [[شهرستانی]] و برخی از نویسندگان معاصر- با این دیدگاه مخالفند<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref> و برخی از آنها، با استناد به روایات نقل شده از [[امامان شیعه(ع)]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref>، مجوس را دارای پیامبری با نام «داماست» و کتابی با نام «جاماست» میدانند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref> | ||
==مجوس در فرق اسلامی== | ==مجوس در فرق اسلامی== | ||
در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، گاهی به «[[قدریه]]» و «[[معتزله]]» -که معتقد به تفویض هستند و فاعلیت خدا در افعال اختیاری انسان را منکرند- مجوس امت اسلامی گفته شده است که ظاهرا دلیلش، شباهت قدریه به مجوس در دوگانهباوری بوده است؛ یعنی همانطور که تصور میشد مجوس به دو فاعل خیر و شرّ معتقدند، [[قدریه]] نیز با قبول تفویض و انکار فاعلیت خدا در حوزه افعال اختیاری انسان، به این دو گانهباوری مبتلا شدهاند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۸؛ طباطبائی، | در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، گاهی به «[[قدریه]]» و «[[معتزله]]» -که معتقد به تفویض هستند و فاعلیت خدا در افعال اختیاری انسان را منکرند- مجوس امت اسلامی گفته شده است که ظاهرا دلیلش، شباهت قدریه به مجوس در دوگانهباوری بوده است؛ یعنی همانطور که تصور میشد مجوس به دو فاعل خیر و شرّ معتقدند، [[قدریه]] نیز با قبول تفویض و انکار فاعلیت خدا در حوزه افعال اختیاری انسان، به این دو گانهباوری مبتلا شدهاند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۸؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۸۹.</ref> [[قدریه]] و [[معتزله]] نیز به [[اشاعره]] و طرفداران [[جبرگرایی|جبر]]، مجوس امت میگویند چرا که آنها نیز همانند مجوس، ازدواج با محارم را مشمول [[قضا و قدر]] و خواست خدا میدانند.<ref>جهانگیری، «قدریان نخستین»، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref><br />{{منبع بهتر}} | ||
همچنین، [[ابن تیمیه]] -بدون آن که دلیلی ارائه کند- مجوس امت اسلامی را کسانی میداند که با تظاهر به [[تشیع]]، از [[ | همچنین، [[ابن تیمیه]] -بدون آن که دلیلی ارائه کند- مجوس امت اسلامی را کسانی میداند که با تظاهر به [[تشیع]]، از [[شریعت]] فاصله گرفته و آکنده از جهل و تصدیق به مجهولات است. به باور او، خطر این گروه، از خطر یهودیان و مسیحیان بیشتر است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۵۳.</ref> | ||
==احکام مجوس== | ==احکام مجوس== | ||
در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس از زمره [[اهل کتاب]] هستند؛ یعنی پیامبر و کتاب آسمانی دارند و به همین جهت، [[پیامبر(ص)]] از آنها -همانند سایر اهل کتاب- [[جزیه]] | در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس از زمره [[اهل کتاب]] هستند؛ یعنی پیامبر و کتاب آسمانی دارند و به همین جهت، [[پیامبر(ص)]] از آنها -همانند سایر اهل کتاب- [[جزیه]] میگرفت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، موسسه آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref> در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس در دو حکم از سایر اهل کتاب متمایز است: یکی، جایز نبودنِ ازدواج با زنان مجوس، به خاطر بدعتی که کردند و ازدواج با محارم را برای توجیه عملکرد زشت پادشاهانشان در دین وارد نمودند<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۴۶۱.</ref>؛ و دوم، جایز نبودنِ خوردن ذبیحه مجوس به خاطر روش غلطی که آنها در کشتار حیوانات داشتند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۱۳-۱۵.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*قرآن | *قرآن | ||
*ابن تیمیه، منهاج السنة | *ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، انتشارات جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق. | ||
*ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغۀ، مکتب الاعلام السلامی، ۱۴۰۴ق. | *ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغۀ، مکتب الاعلام السلامی، ۱۴۰۴ق. | ||
*از هری، محمد بن احمد، تهذیب | *از هری، محمد بن احمد، تهذیب اللغۀ، دار احیاءالتراث العربی، ۱۴۲۱ق. | ||
* | *الدینوری، ابن قتیبة،الأخبار الطوال، منشورات الشریف الرضی، ۱۳۷۳ش. | ||
*بیهقی، ابوالحسن، | *بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق، دار اقرأ، ۱۴۲۵ق. | ||
*تهانوی، محمد علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، مکتبۀ لبنان ناشرون، ۱۹۹۶م. | *تهانوی، محمد علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، مکتبۀ لبنان ناشرون، ۱۹۹۶م. | ||
*جهانگیری، محسن، «قدریان نخستین»، مجله معارف، ۱۳۶۷ش، شماره۱۳. | *جهانگیری، محسن، «قدریان نخستین»، مجله معارف، ۱۳۶۷ش، شماره۱۳. | ||
*حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل | *حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیتا. | ||
*خاتمی، احمد، فرهنگ نامه موضوعی قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش. | *خاتمی، احمد، فرهنگ نامه موضوعی قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش. | ||
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، نشر دارالقلم، ۱۴۱۲ق. | *راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، نشر دارالقلم، ۱۴۱۲ق. | ||
*صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغۀ، نشر عالم الکتب، ۱۴۱۴ق. | *صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغۀ، نشر عالم الکتب، ۱۴۱۴ق. | ||
*طباطبائی، محمدحسین، | *طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارت اسلامی، ۱۴۱۷ق. | ||
*مجلسی، محمدتقی، بحار الانوار، انتشارات موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق. | *مجلسی، محمدتقی، بحار الانوار، انتشارات موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق. | ||
*علیمردی، محمد مهدی و خیبری، حسن، «مجوس در روایات اسلامی»، مجله هفت آسمان، شماره۶۷، پاییز، ۱۳۹۴ش. | *علیمردی، محمد مهدی و خیبری، حسن، «مجوس در روایات اسلامی»، مجله هفت آسمان، شماره۶۷، پاییز، ۱۳۹۴ش. | ||
*فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب | *فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، دار و مکتبة الهلال، بیتا. | ||
*فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دارالکتب | *فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دارالکتب العلمیۀ، ۱۴۱۵ق. | ||
*فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ۱۴۱۴ق. | *فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ۱۴۱۴ق. | ||
*معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، چاپ خانه سپهر، ۱۳۷۱ش. | *معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، چاپ خانه سپهر، ۱۳۷۱ش. |