پرش به محتوا

مجوس: تفاوت میان نسخه‌ها

۸۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۹ نوامبر ۲۰۱۹
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:


==مفهوم شناسی==
==مفهوم شناسی==
مجوس به کسانی گفته می‌شود که دارای پیامبر و کتاب آسمانی بودند که بنا بر یک نظر، پیامبرشان «[[زرتشت]]» است و بنا بر نظر دیگر، پیامبرشان «داماست» می باشد که مقدم بر [[زرتشت]] بوده است.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۹-۱۲.</ref><br />
مجوس به کسانی گفته می‌شود که دارای پیامبر و کتاب آسمانی بودند که بنا بر یک نظر، پیامبرشان «[[زرتشت]]» است و بنا بر نظر دیگر، پیامبرشان «داماست» می‌باشد که مقدم بر [[زرتشت]] بوده است.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۹-۱۲.</ref><br />


درباره خاستگاه این واژه اختلاف نظر است: گروهی مجوس را واژه ای عربی از ماده «مجس» <ref>فراهیدی، کتاب العین، دار و مكتبة الهلال، ج۶، ص۶۰ ؛ صاحب، المحیط فی اللغۀ، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۹.</ref> و گروهی از ماده «جوس» می‌دانند<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۲.</ref>. اما برخی نیز این واژه را دارای ریشه فارسی «میخ گوش» یا «مگوش» و یا «موغو» دانسته که به زبان عربی وارد شده است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغۀ، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۹۸؛ فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ۱۴۱۴ق، ص۵۶۴؛ازهری، تهذیب اللغۀ، ۱۴۲۱ق، ج۱۰، ص۳۱۷؛ فیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۹۰؛ تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۲، ص۱۴۷۹؛ خاتمی، فرهنگ نامه موضوعی قرآن کریم، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه «مجوس»؛ معين، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۱۹۰۶.</ref>.<br />  
درباره خاستگاه این واژه اختلاف نظر است: گروهی مجوس را واژه‌ای عربی از ماده «مجس»<ref>فراهیدی، کتاب العین،‌ دار و مکتبة الهلال، ج۶، ص۶۰ ؛ صاحب، المحیط فی اللغۀ، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۹.</ref> و گروهی از ماده «جوس» می‌دانند<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۲.</ref>. اما برخی نیز این واژه را دارای ریشه فارسی «میخ گوش» یا «مگوش» و یا «موغو» دانسته که به زبان عربی وارد شده است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغۀ، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۹۸؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۴۱۴ق، ص۵۶۴؛ازهری، تهذیب اللغۀ، ۱۴۲۱ق، ج۱۰، ص۳۱۷؛ فیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۹۰؛ تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۲، ص۱۴۷۹؛ خاتمی، فرهنگ‌نامه موضوعی قرآن کریم، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه «مجوس»؛ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۱۹۰۶.</ref>.<br />  
   
   
واژه «مجوس» یکبار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>سوره حج، آیه ۱۷.</ref> اما چون مجوس در تعامل با مسلمانان بودند؛ به مناسبت مسائل فقهی، احادیث زیادی از [[امامان(ع)]] و [[صحابه]] درباره آنها به جا مانده است.<ref> علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۸.</ref>
واژه «مجوس» یکبار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>سوره حج، آیه ۱۷.</ref> اما چون مجوس در تعامل با مسلمانان بودند؛ به مناسبت مسائل فقهی، احادیث زیادی از [[امامان(ع)]] و [[صحابه]] درباره آنها به جا مانده است.<ref> علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۸.</ref>


==مناطق مجوسی==
==مناطق مجوسی==
بنا به گزارش‌های تاریخی در صدر اسلام، گروهی از مجوسیان در قبیله تمیم در [[حجاز]] <ref>دينوري،المعارف، ۱۳۷۳ش، ص۶۲۱.</ref> و گروهی نیز در [[یمن]] می‌زیستند که به حکم [[پیامبر(ص)]] از آنها [[جزیه]] گرفته می‌شد.<ref>بلاذري، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۸۶.</ref> برخی از منابع مسیحی نیز از نفوذ قابل‌توجه مجوسیان در [[فلسطین]]، و [[ایمان]] گروهی از آنها به [[عیسی(ع)]] خبر می‌دهند.<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، واژه «مجوس»</ref> در عصر حاضر، گزارشی از وجود مجوسیان در دست نیست؛ مگر این که مجوسیان را همان زرتشتیان بدانیم که عمدتاً در مناطق مختلف [[ایران]] و [[هند]] حضور دارند.{{مدرک}}
بنا به گزارش‌های تاریخی در صدر اسلام، گروهی از مجوسیان در قبیله تمیم در [[حجاز]]<ref>دینوری،المعارف، ۱۳۷۳ش، ص۶۲۱.</ref> و گروهی نیز در [[یمن]] می‌زیستند که به حکم [[پیامبر(ص)]] از آنها [[جزیه]] گرفته می‌شد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۸۶.</ref> برخی از منابع مسیحی نیز از نفوذ قابل‌توجه مجوسیان در [[فلسطین]]، و [[ایمان]] گروهی از آنها به [[عیسی(ع)]] خبر می‌دهند.<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، واژه «مجوس»</ref> در عصر حاضر، گزارشی از وجود مجوسیان در دست نیست؛ مگر این که مجوسیان را همان زرتشتیان بدانیم که عمدتاً در مناطق مختلف [[ایران]] و [[هند]] حضور دارند.{{مدرک}}


==پیامبر مجوس==
==پیامبر مجوس==
دینوری<ref>الدينوری،الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۵.</ref> و بیهقی<ref>بیهقی، تاريخ بيهق، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۸۵و۴۹۸.</ref>- از تاریخ‏‌نگاران قرن سوم و چهارم هجری قمری، [[زرتشت]] را پیامبر مجوس می‌دانند. اما گروهی دیگر از تاریخ‌نگاران-از جمله [[شهرستانی]] و برخی از نویسندگان معاصر- با این دیدگاه مخالفند<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref> و برخی از آنها، با استناد به روایات نقل شده از [[امامان شیعه(ع)]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البيت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref>، مجوس را دارای پیامبری با نام «داماست» و کتابی با نام «جاماست» می‌دانند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref>
دینوری<ref>الدینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۵.</ref> و بیهقی<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۸۵و۴۹۸.</ref>- از تاریخ‌نگاران قرن سوم و چهارم هجری قمری، [[زرتشت]] را پیامبر مجوس می‌دانند. اما گروهی دیگر از تاریخ‌نگاران-از جمله [[شهرستانی]] و برخی از نویسندگان معاصر- با این دیدگاه مخالفند<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref> و برخی از آنها، با استناد به روایات نقل شده از [[امامان شیعه(ع)]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref>، مجوس را دارای پیامبری با نام «داماست» و کتابی با نام «جاماست» می‌دانند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref>


==مجوس در فرق اسلامی==
==مجوس در فرق اسلامی==
در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، گاهی به «[[قدریه]]» و «[[معتزله]]» -که معتقد به تفویض هستند و فاعلیت خدا در افعال اختیاری انسان را منکرند- مجوس امت اسلامی گفته شده است که ظاهرا دلیلش، شباهت قدریه به مجوس در دوگانه‌باوری بوده است؛ یعنی همانطور که تصور می‌شد مجوس به دو فاعل خیر و شرّ معتقدند، [[قدریه]] نیز با قبول تفویض و انکار فاعلیت خدا در حوزه افعال اختیاری انسان، به این دو گانه‌باوری مبتلا شده‌اند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۸؛ طباطبائی، الميزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۸۹.</ref> [[قدریه]] و [[معتزله]] نیز به [[اشاعره]] و طرفداران [[جبرگرایی|جبر]]، مجوس امت می‌گویند چرا که آنها نیز همانند مجوس، ازدواج با محارم را مشمول [[قضا و قدر]] و خواست خدا می‌دانند.<ref>جهانگیری، «قدریان نخستین»، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref><br />{{منبع بهتر}}
در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، گاهی به «[[قدریه]]» و «[[معتزله]]» -که معتقد به تفویض هستند و فاعلیت خدا در افعال اختیاری انسان را منکرند- مجوس امت اسلامی گفته شده است که ظاهرا دلیلش، شباهت قدریه به مجوس در دوگانه‌باوری بوده است؛ یعنی همانطور که تصور می‌شد مجوس به دو فاعل خیر و شرّ معتقدند، [[قدریه]] نیز با قبول تفویض و انکار فاعلیت خدا در حوزه افعال اختیاری انسان، به این دو گانه‌باوری مبتلا شده‌اند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۸؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۸۹.</ref> [[قدریه]] و [[معتزله]] نیز به [[اشاعره]] و طرفداران [[جبرگرایی|جبر]]، مجوس امت می‌گویند چرا که آنها نیز همانند مجوس، ازدواج با محارم را مشمول [[قضا و قدر]] و خواست خدا می‌دانند.<ref>جهانگیری، «قدریان نخستین»، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref><br />{{منبع بهتر}}
همچنین، [[ابن تیمیه]] -بدون آن که دلیلی ارائه کند- مجوس امت اسلامی را کسانی می‌داند که با تظاهر به [[تشیع]]، از [[شريعت]] فاصله گرفته و آکنده از جهل و تصديق به مجهولات است. به باور او، خطر این گروه، از خطر یهودیان و مسیحیان بیشتر است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبوية في نقض كلام الشيعة القدرية، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۵۳.</ref>
همچنین، [[ابن تیمیه]] -بدون آن که دلیلی ارائه کند- مجوس امت اسلامی را کسانی می‌داند که با تظاهر به [[تشیع]]، از [[شریعت]] فاصله گرفته و آکنده از جهل و تصدیق به مجهولات است. به باور او، خطر این گروه، از خطر یهودیان و مسیحیان بیشتر است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۵۳.</ref>


==احکام مجوس==
==احکام مجوس==
در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس از زمره [[اهل کتاب]] هستند؛ یعنی پیامبر و کتاب آسمانی دارند و به همین جهت، [[پیامبر(ص)]] از آنها -همانند سایر اهل کتاب- [[جزیه]] می گرفت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، موسسه آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref> در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس در دو حکم از سایر اهل کتاب متمایز است: یکی، جایز نبودنِ ازدواج با زنان مجوس، به خاطر بدعتی که کردند و ازدواج با محارم را برای توجیه عملکرد زشت پادشاهانشان در دین وارد نمودند<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۴۶۱.</ref>؛ و دوم، جایز نبودنِ خوردن ذبیحه مجوس به خاطر روش غلطی که آنها در کشتار حیوانات داشتند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۱۳-۱۵.</ref>
در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس از زمره [[اهل کتاب]] هستند؛ یعنی پیامبر و کتاب آسمانی دارند و به همین جهت، [[پیامبر(ص)]] از آنها -همانند سایر اهل کتاب- [[جزیه]] می‌گرفت<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، موسسه آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref> در روایاتی که از [[امامان(ع)]] نقل شده، مجوس در دو حکم از سایر اهل کتاب متمایز است: یکی، جایز نبودنِ ازدواج با زنان مجوس، به خاطر بدعتی که کردند و ازدواج با محارم را برای توجیه عملکرد زشت پادشاهانشان در دین وارد نمودند<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۴۶۱.</ref>؛ و دوم، جایز نبودنِ خوردن ذبیحه مجوس به خاطر روش غلطی که آنها در کشتار حیوانات داشتند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، ص۱۳-۱۵.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۲۵: خط ۲۵:
==منابع==
==منابع==
*قرآن
*قرآن
*ابن تیمیه، منهاج السنة النبوية في نقض كلام الشيعة القدرية، انتشارات جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ۱۴۰۶ق.
*ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، انتشارات جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق.
*ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغۀ، مکتب الاعلام السلامی، ۱۴۰۴ق.
*ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغۀ، مکتب الاعلام السلامی، ۱۴۰۴ق.
*از هری، محمد بن احمد، تهذیب اللغۀ، دار احیاءالتراث العربی، ۱۴۲۱ق.  
*از هری، محمد بن احمد، تهذیب اللغۀ،‌ دار احیاءالتراث العربی، ۱۴۲۱ق.  
*الدينوري، ابن قتيبة،الأخبار الطوال، منشورات الشريف الرضي، ۱۳۷۳ش.
*الدینوری، ابن قتیبة،الأخبار الطوال، منشورات الشریف الرضی، ۱۳۷۳ش.
*بیهقی، ابوالحسن، تاريخ بيهق، دار اقرأ، ۱۴۲۵ق.
*بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق،‌ دار اقرأ، ۱۴۲۵ق.
*تهانوی، محمد علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، مکتبۀ لبنان ناشرون، ۱۹۹۶م.
*تهانوی، محمد علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، مکتبۀ لبنان ناشرون، ۱۹۹۶م.
*جهانگیری، محسن، «قدریان نخستین»، مجله معارف، ۱۳۶۷ش، شماره۱۳.
*جهانگیری، محسن، «قدریان نخستین»، مجله معارف، ۱۳۶۷ش، شماره۱۳.
*حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، بیتا.
*حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیتا.
*خاتمی، احمد، فرهنگ نامه موضوعی قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش.
*خاتمی، احمد، فرهنگ نامه موضوعی قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش.
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، نشر دارالقلم، ۱۴۱۲ق.
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، نشر دارالقلم، ۱۴۱۲ق.
*صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغۀ، نشر عالم الکتب، ۱۴۱۴ق.
*صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغۀ، نشر عالم الکتب، ۱۴۱۴ق.
*طباطبائی، محمدحسین، الميزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارت اسلامی، ۱۴۱۷ق.
*طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارت اسلامی، ۱۴۱۷ق.
*مجلسی، محمدتقی، بحار الانوار، انتشارات موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
*مجلسی، محمدتقی، بحار الانوار، انتشارات موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
*علیمردی، محمد مهدی و خیبری، حسن، «مجوس در روایات اسلامی»، مجله هفت آسمان، شماره۶۷، پاییز، ۱۳۹۴ش.
*علیمردی، محمد مهدی و خیبری، حسن، «مجوس در روایات اسلامی»، مجله هفت آسمان، شماره۶۷، پاییز، ۱۳۹۴ش.
*فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، دار و مكتبة الهلال، بیتا.  
*فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین،‌ دار و مکتبة الهلال، بیتا.  
*فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دارالکتب العلمیّۀ، ۱۴۱۵ق.
*فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دارالکتب العلمیۀ، ۱۴۱۵ق.
*فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ۱۴۱۴ق.
*فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ۱۴۱۴ق.
*معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، چاپ خانه سپهر، ۱۳۷۱ش.
*معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، چاپ خانه سپهر، ۱۳۷۱ش.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۸۹۰

ویرایش