کاربر ناشناس
قبیله بجیله: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جز (←تاریخچه) |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox | {{Infobox | ||
|name | |name =بجیله | ||
|title | |title =قبیله بجیله | ||
|image | |image ={{{تصویر|}}} | ||
|caption ={{{توضیح تصویر|{{{شرح تصویر|}}}}}} | |caption ={{{توضیح تصویر|{{{شرح تصویر|}}}}}} | ||
|headerstyle = background:#ccf; | |||
|headerstyle | |||
|header1 =شناسنامه خاندان | |header1 =شناسنامه خاندان | ||
|label2 | |label2 =زمانه | ||
|data2 | |data2 =پیش از اسلام و پس از آن | ||
|label3 | |label3 =بنیان‌گذار | ||
|data3 | |data3 ={{{بنیان‌گذار|}}} | ||
|label4 | |label4 =خاستگاه | ||
|data4 | |data4 =یمن | ||
|label5 | |label5 =وجه نام‌گذاری | ||
|data5 | |data5 =انتساب به بجیله بنت صعب بن سعد | ||
|header6 =مکان استقرار | |||
|header6 | |label7 =مکان استقرار | ||
|label7 | |data7 =[[یمن]]، [[حجاز]]، [[عراق]]، [[شام]] | ||
|data7 | |header12 =افراد سرشناس | ||
|header12 | |||
|label13 = عالمان دینی | |label13 = عالمان دینی | ||
|data13 | |data13 = [[صفوان بن یحیی بجلی]]، [[خالد بن جریر بجلی]] | ||
|label14 | |label14 = ادیبان | ||
|data14 | |data14 = {{{ادیبان|}}} | ||
|label15 | |label15 = حاکمان | ||
|data15 | |data15 = {{{حاکمان|}}} | ||
|label16 | |label16 = سایر | ||
|data16 | |data16 = [[جریر بن عبدالله بجلی]]، [[نافع بن هلال بجلی]]، [[زهیر بن قین بجلی]]، [[رفاعه بن شداد بجلی]]، [[عبدالرحمن بن ابی خشکاره بجلی]]، [[عبدالله بن ابی حصین ازدی بجلی]] | ||
|belowstyle = background:#ddf; | |belowstyle = background:#ddf; | ||
|below = | |below = | ||
}} | }} | ||
'''بَجیله''' از قبایل مشهور عرب [[قحطانی]] که با [[خثعم (قبیله)|قبیلهٔ خَثْعَم]] از منشعبات أَنمار به شمار می‌آید و صفت نَسبی آن بَجَلی است. در صدر اسلام نقش مهمی در حوادث [[عراق]] داشت. نام این قبیله - که [[فرزدق]] نیز در اشعار خود از آن یاد کرده.<ref>فرزدق، دیوان، ج۱، ص۳۷۱</ref> - مأخوذ از نام بجیله، دختر صعب بن سعد العشیره است.<ref>سمعانی، الانساب، ج۲، ص۹۱؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ج۱، ص۳۲۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹</ref> آنان پس از [[فتح مکه]] اسلام آوردند و در فتوحات زمان [[خلفای راشدین]] شرکت داشتند. در [[جنگ صفین]] نیز گروهی از این قبیله همراه [[امام علی(ع)]] بودند. | |||
==تبارنامه== | ==تبارنامه== | ||
سلسله نسب بجیله به درستی معلوم نیست، اما بیشتر منابع آن‌ها را مانند [[خثعم (قبیله)|قبیلهٔ خثعم]] منسوب به انمار بن اراش بن عمرو بن غوث دانسته‌اند که در یمن ساکن بودند <ref>ابن قتیبه، المعارف، ۶۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ۵۱۵؛ ابن حزم، جمهرة، ج۱۰، | سلسله نسب بجیله به درستی معلوم نیست، اما بیشتر منابع آن‌ها را مانند [[خثعم (قبیله)|قبیلهٔ خثعم]] منسوب به انمار بن اراش بن عمرو بن غوث دانسته‌اند که در یمن ساکن بودند<ref>ابن قتیبه، المعارف، ۶۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ۵۱۵؛ ابن حزم، جمهرة، ج۱۰، ص۴۸۴؛ قس: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹؛ برای محل زندگی آن‌ها، نک: همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۷۱، ۱۱۶، ۱۱۹، ۱۲۰-۱۲۲؛ کوسن دوپرسؤال، II/۴۸..I/۱۹۰</ref> قبیله، به سبب همین روشن نبودن نسب، گاهی در معرض طعن دیگران قرار می‌گرفت<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۶، ص۱۴۳</ref> به گفته یعقوبی در ۱۰ق قیس بن غربه پیشوایی بجیله را در دست داشت.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۷۹</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
یکی از مهم‌ترین نبردهایی که این قبیله در آن شرکت داشت، واقعهٔ جبله میان ایرانیان و اعراب در [[ | یکی از مهم‌ترین نبردهایی که این قبیله در آن شرکت داشت، واقعهٔ جبله میان ایرانیان و اعراب در [[عام الفیل]] بود.<ref>ابوعبید، معجم مااستعجم، ج۱، ص۶۲؛ نولدکه، تاریخ ایرانیان و...، ۳۷۳</ref> | ||
در زمان شاپور دوم (ح . ۳۱۰- | در زمان شاپور دوم (ح. ۳۱۰-۳۷۹م) بجلیان همراه با قبایل خثعم و تَمیم و بَکر و عبدالقیس به خاک عراق حمله بردند، اما چون شاپور به حملهٔ متقابل دست زد، دچار تلفات بسیار سنگین شدند. در زمان پیغمبر، ایشان را در بخشی از سلسله کوههای سَراة که به اندک فاصله‌ای در جنوب [[مکه]] واقع است می‌یابیم. قبیله به سبب نزاع با قبایل همسایه و نیز میان طایفه‌های درونِ خود (مانند أَحْمَس، قَسْر، زیدبن الغَوث، عُرَینه) پراکنده شد و عدهٔ کثیری از افراد ناچار شدند که از قبایل قویتر طلب پشتیبانی (جِوار) کنند.<ref> رجوع کنید به مفضل ضبی، ج۱، ص۱۱۵ و بعد</ref> | ||
بجیله از جمله قبایلی به شمار می‌رفت که پس از [[فتح مکه]]، مسلمان شدند. گفته‌اند [[جریر بن عبدالله بجلی|جریر بن عبدالله]] به نمایندگی از بجیله و به همراه تنی چند از افراد قبیله نزد [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) آمد و اسلام آورد <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۴۷؛ سمعانی،الانساب، ج۲، ص۹۱</ref> و از طرف آن حضرت مأمور شد تا بت ذوالخلصه را که بت مشترک قبایل دوس، خثعم و بجیله بود، نابود کند <ref>طبری، | بجیله از جمله قبایلی به شمار می‌رفت که پس از [[فتح مکه]]، مسلمان شدند. گفته‌اند [[جریر بن عبدالله بجلی|جریر بن عبدالله]] به نمایندگی از بجیله و به همراه تنی چند از افراد قبیله نزد [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) آمد و اسلام آورد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۴۷؛ سمعانی،الانساب، ج۲، ص۹۱</ref> و از طرف آن حضرت مأمور شد تا بت ذوالخلصه را که بت مشترک قبایل دوس، خثعم و بجیله بود، نابود کند.<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۵۸؛ کلبی، الاصنام، ۳۵-۳۶؛ ابن هشام، السیرة ا لنبویة، ج۱، ص۸۸ -۸۹؛ علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۶، ص۲۷۰- ۲۷۱</ref> | ||
جریر در [[نبرد قادسیه]]، فرماندهی نیروی فرستاده شده از بجیله را برعهده داشت <ref>دینوری، ۱۲۲؛ ابن اثیر، | جریر در [[نبرد قادسیه]]، فرماندهی نیروی فرستاده شده از بجیله را برعهده داشت.<ref>دینوری، ۱۲۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹؛ نیز نک: طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۸۶</ref> به سبب شرکت بجیله در جنگ‌های فتوح، [[عمر بن خطاب]] آنان را که دوست داشتند در [[شام]] سکنی گزینند، در غنایم شریک کرد<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۶۲؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۳۵۳، ۳۷۳</ref> و آنگاه پیشوایی گروهی از بجیله را به عرفجة بن هرثمه داد و جریر را پیشوای تیرهٔ دیگری از آن قبیله کرد.<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۶۲، ۴۷۱؛ قس: یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۴۲-۱۴۳</ref> در زمان [[امام علی]]، افراد این قبیله در نبردهای [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] شرکت داشتند؛ هرچند در جنگ صفین گروهی از آنان با سپاه علی(ع) و گروهی دیگر با سپاه شام همراه بودند.<ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۵۰۰، ۵۶۱، ۵۶۲؛ دینوری، الاخبار الطوال،۱۴۴- ۱۴۶، ۱۷۲؛ کحاله، معجم القبایل العرب، ج۱، ص۶۵</ref> | ||
==افراد سرشناس== | ==افراد سرشناس== | ||
| خط ۵۳: | خط ۴۶: | ||
* [[نافع بن هلال بجلی]] از یاران امام علی و [[امام حسین]] و از [[شهدای کربلا]] | * [[نافع بن هلال بجلی]] از یاران امام علی و [[امام حسین]] و از [[شهدای کربلا]] | ||
* [[زهیر بن قین بجلی]] از یاران و بزرگان [[یاران امام حسین|سپاه امام حسین]](ع) بود که در واقعه عاشورا در کربلا به شهادت رسید. | * [[زهیر بن قین بجلی]] از یاران و بزرگان [[یاران امام حسین|سپاه امام حسین]](ع) بود که در واقعه عاشورا در کربلا به شهادت رسید. | ||
* [[خالد بن جریر بجلی]] (قرن دوم ق) راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق (ع) | * [[خالد بن جریر بجلی]] (قرن دوم ق) راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق(ع) | ||
* [[صفوان بن یحیی بجلی کوفی]] (درگذشت ۲۱۰ق) از یاران امام کاظم، وکلای امام رضا و امام جواد (ع) و [[اصحاب اجماع]]. | * [[صفوان بن یحیی بجلی کوفی]] (درگذشت ۲۱۰ق) از یاران امام کاظم، وکلای امام رضا و امام جواد(ع) و [[اصحاب اجماع]]. | ||
* [[رفاعه بن شداد بجلی]] (درگذشته ۶۶ق) از یاران حضرت علی(ع)، [[مختار]] و از رهبران [[توابین]]. | * [[رفاعه بن شداد بجلی]] (درگذشته ۶۶ق) از یاران حضرت علی(ع)، [[مختار]] و از رهبران [[توابین]]. | ||
* [[عبدالرحمن بن ابی خشکاره بجلی]] (کشته شده در ۶۶ ق)، از لشکریان [[عمر بن سعد]] در واقعه کربلا. به دستور مختار کشته شد. | * [[عبدالرحمن بن ابی خشکاره بجلی]] (کشته شده در ۶۶ ق)، از لشکریان [[عمر بن سعد]] در واقعه کربلا. به دستور مختار کشته شد. | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۳: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس2}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
* '''برگرفته از مدخل بجیله در دایرة المعارف بزرگ اسلام و دانشنامه جهان اسلام''' | * '''برگرفته از مدخل بجیله در دایرة المعارف بزرگ اسلام و دانشنامه جهان اسلام''' | ||
* ابن اثیر، علی، اسدالغابة، قاهره، ۱۲۸۶ق | * ابن اثیر، علی، اسدالغابة، قاهره، ۱۲۸۶ق | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۳: | ||
* کحاله، عمر رضا، معجم قبائل العرب، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م | * کحاله، عمر رضا، معجم قبائل العرب، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م | ||
* کلبی، هشام، الاصنام، به کوشش احمد زکی پاشا، قاهره، ۲۰۰۰م | * کلبی، هشام، الاصنام، به کوشش احمد زکی پاشا، قاهره، ۲۰۰۰م | ||
*علی بن حسین | *علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، چاپ باربیه دمینار و پاوه دکورتل، پاریس ۱۸۶۱۱۸۷۷؛ | ||
* مُفَضَّل بن محمد مُفَضَّل | * مُفَضَّل بن محمد مُفَضَّل ضبی، مفضّلیات، چاپ لیال | ||
* نولدکه، تئودور، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمة عباس زریاب، تهران، ۱۳۵۸ش | * نولدکه، تئودور، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمة عباس زریاب، تهران، ۱۳۵۸ش | ||
* همدانی، حسن، صفة جزیرة العرب، به کوشش هاینریش مولر، لیدن، ۱۸۸۴م | * همدانی، حسن، صفة جزیرة العرب، به کوشش هاینریش مولر، لیدن، ۱۸۸۴م | ||
* یعقوبی، تاریخ، بیروت، دارصادر؛ نیز: | * یعقوبی، تاریخ، بیروت، دارصادر؛ نیز: | ||
* de Perceval, A. P., Essai sur l'histoire des Arabes, Paris, 1847. | * de Perceval, A. P., Essai sur l'histoire des Arabes, Paris, 1847. | ||
{{پایان}} | |||
[[رده:قبایل عرب]] | [[رده:قبایل عرب]] | ||