پرش به محتوا

فاطمه دختر امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

منبع یابی، اصلاح پاورقی و منابع بر اساس شیوه ارجاع
imported>M.r.seifi
(منبع یابی، اصلاح پاورقی و منابع بر اساس شیوه ارجاع)
خط ۲: خط ۲:


== نسب ==
== نسب ==
نسب او به [[بنی هاشم]] می‌رسد. پدرش [[علی بن ابی طالب]] [[امام اول]] شیعیان  و مادرش ام‌ولد بود. او از خواهرش [[زینب(س)]] کوچکتر بوده است.<ref> ابن جوزی، المنتظم، ج۵، ص۳۴۴.</ref>
نسب او به [[بنی هاشم]] می‌رسد. پدرش [[علی بن ابی طالب]] [[امام اول]] شیعیان  و مادرش ام‌ولد بود. او از خواهرش [[زینب(س)]] کوچکتر بوده است.<ref> ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۳۴۴.</ref>


وی با [[محمد بن ابی‌سعید بن عقیل]] [[ازدواج]] کرد و حمیده را برای او به دنیا آورد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۹۴.</ref> سپس به ازدواج سعید بن اسود بن ابی البحتری در آمد و سعید از وی برزه و خالد را صاحب شد. پس از او به عقد منذر بن عبیدة بن زبیر درآمد و از او عثمان و کَبره متولد شدند.<ref> ابن سعد، الطبقات، ج۸، ص۳۴۰؛ هاشمی بغدادی، المحبر، ص۵۶-۵۷؛ نک: ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۲۵.</ref> فاطمه پس از منذر نیز زنده بود و سرانجام در سال ۱۱۷ق درگذشت.<ref>طبری، تاریخ، ج۷، ص۱۰۷؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۷، ص۳۱۳.</ref><ref>کحاله، اعلام النساء، ج۴، ص۸۱.</ref>
وی با [[محمد بن ابی‌سعید بن عقیل]] [[ازدواج]] کرد و حمیده را برای او به دنیا آورد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۲، ص۹۴.</ref> سپس به ازدواج سعید بن اسود بن ابی البحتری در آمد و سعید از وی برزه و خالد را صاحب شد. پس از او به عقد منذر بن عبیدة بن زبیر درآمد و از او عثمان و کَبره متولد شدند.<ref> ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۳۴۰؛ ابن حبیب بغدادی، المحبر، دار لآفاق، ص۵۶-۵۷؛ نک: ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۲۵.</ref> فاطمه پس از منذر نیز زنده بود و سرانجام در سال ۱۱۷ق درگذشت.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۰۷؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۳۱۳.</ref>


== روایات ==
== روایات ==
فاطمه، از [[امام علی(ع)|پدرش]]<ref>طبری، تاریخ، ج۱۱، ص۶۶۷؛ ابن سعد، الطبقات، ج۸، ص۳۴۰؛ عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۳، ص۱۱.</ref>، [[اسماء بنت عمیس]]<ref> ابن عبدالبر، استیعاب، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳۷، ص۲۶۳، ۲۶۸؛ مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۲۹.</ref> ، [[امامه بنت ابی العاص|امامه بنت ابی العاص بن ربیع]]<ref> کلینی، کافی، ج۶، ص۳۷۰، عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۲۰۱؛ مجلسی، ج۴۱، ص۱۵۹.</ref>،‌ام الحسن دختر علی<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۲۹.</ref>، [[امام حسن(ع)]]<ref>برقی، رجال، ص۶۱.</ref> و دیگران [[روایت]] کرده است. حارث بن کعب کوفی، عبدالرحمن بن ابی نعیم بجلی، عبیدالله بن بشیر جعفی<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۲۰۷؛ کلینی، ص۲۰۷، ج۱۴، ص۲۴۹.</ref>، موسی جهنی<ref> ابن عبدالبر، استیعاب، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳۷، ص۲۶۳.</ref>، عیسی بن عثمان<ref>ابن سعد، الطبقات، ص۳۴۱</ref>، [[ابوبصیر]]<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۴۱، ص۱۵۹؛ عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۲۰۱.</ref> و... از او روایت کرده‌اند. روایات منقول از وی بیشتر در زمینه‌های اعتقادی<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۲۹؛ عاملی، اثبات الهداة، ج۱، ص۴۱۴؛ مجلسی، بحارلانوار، ج۴۱، ص۱۷۷.</ref>، فقهی<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۲۰۷، ج۱۴، ص۲۴۹.</ref> و اخلاقی<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۴۱، ص۱۵۹.</ref> است.
فاطمه، از [[امام علی(ع)|پدرش]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۶۶۷؛ ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۳۴۰؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۳، ص۱۱.</ref>، [[اسماء بنت عمیس]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ۱۴۲۶ق، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۷، ص۲۶۳، ۲۶۸؛ مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۹.</ref> ، [[امامه بنت ابی العاص|امامه بنت ابی العاص بن ربیع]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۳۷۰؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۵، ص۲۰۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۵۹.</ref>،‌ام الحسن دختر علی<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۹.</ref>، [[امام حسن(ع)]]<ref>برقی، رجال، ۱۳۸۳ق، ص۶۱.</ref> و دیگران [[روایت]] کرده است. حارث بن کعب کوفی، عبدالرحمن بن ابی نعیم بجلی، عبیدالله بن بشیر جعفی<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۱۴، ص۲۰۷، ص۲۴۹.</ref>، موسی جهنی<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ۱۴۲۶ق، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۷، ص۲۶۳.</ref>، عیسی بن عثمان<ref>ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۴ق، ص۳۴۱</ref>، [[ابوبصیر]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۵۹؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۵، ص۲۰۱.</ref> و... از او روایت کرده‌اند. روایات منقول از وی بیشتر در زمینه‌های اعتقادی<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۹؛ عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۱۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۷۷.</ref>، فقهی<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۰۷، ج۱۴، ص۲۴۹.</ref> و اخلاقی<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۵۹.</ref> است.


وی [[حدیث رد الشمس]]<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۲۹؛ عاملی، اثبات الهداة، ج۱، ص۴۱۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۱، ص۱۷۷.</ref> و [[حدیث منزلت|منزلت]]<ref> ابن عبدالبر، استیعاب، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳۷، ص۲۶۳، ۲۶۸.</ref> را از [[اسماء بنت عمیس]] نقل کرده است. گفته شده است که نسائی و ابن ماجه از وی روایت کرده‌اند.<ref> صالحی شامی، سبل الهدی، ج۹، ص۴۳۵.</ref>
وی [[حدیث رد الشمس]]<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۹؛ عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۱۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۱۷۷.</ref> و [[حدیث منزلت|منزلت]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷-۱۰۹۸؛ عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۳، ۲۳۹؛ جزری، اسنی المطالب، ۱۴۲۶ق، ص۱۶۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۷، ص۲۶۳، ۲۶۸.</ref> را از [[اسماء بنت عمیس]] نقل کرده است. گفته شده است که نسائی و ابن ماجه از وی روایت کرده‌اند.<ref> صالحی شامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۴۳۵.</ref>


== واقعه کربلا ==
== واقعه کربلا ==
فاطمه در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و به همراه [[زینب(س)]] و دیگر [[اسیران کربلا|اسیران]] به [[دمشق]] برده شد.<ref> ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۸۸؛ ابن جوزی، المنتظم، ج۵، ص۳۴۴؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۶، ص۱۳۳.</ref> در مجلس یزید، مردی از اهل [[شام]] از [[یزید بن معاویه]] درخواست کرد تا او را به کنیزی خود در آورد که با واکنش تند زینب(س) مواجه شد.<ref> ابن اثیر، اسدالغابه، ج۶، ص۱۳۳.</ref> [[ابومخنف]] این جریان را به واسطه [[حارث بن کعب]] از وی گزارش کرده است.<ref> ابومخنف، وقعة الطف، ص۴۸، ۲۷۱؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۶۲-۴۶۱.</ref>
فاطمه در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و به همراه [[زینب(س)]] و دیگر [[اسیران کربلا|اسیران]] به [[دمشق]] برده شد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۸؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۳۴۴؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۶، ص۱۳۳.</ref> در مجلس یزید، مردی از اهل [[شام]] از [[یزید بن معاویه]] درخواست کرد تا او را به کنیزی خود در آورد که با واکنش تند زینب(س) مواجه شد.<ref> ابن اثیر، اسدالغابه، ج۶، ص۱۳۳.</ref> [[ابومخنف]] این جریان را به واسطه [[حارث بن کعب]] از وی گزارش کرده است.<ref> ابومخنف، وقعة الطف، ص۴۸، ۲۷۱؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۲-۴۶۱.</ref>


وی از حُسن برخورد [[نعمان بن بشیر]] در طول مسیر [[دمشق]] به [[مدینه]] با [[اسیران کربلا]] سخن گفته است.
وی از حُسن برخورد [[نعمان بن بشیر]] در طول مسیر [[دمشق]] به [[مدینه]] با [[اسیران کربلا]] سخن گفته است.
هنگامی که کاروان اسیران کربلا به مدینه رسید. فاطمه دختر علی به خواهرش زینب گفت: این مرد شامی<small>(نعمان بن بشیر)</small> در همراهی ما نیک رفتار بود، می‌خواهی چیزی به او بدهیم؟ زینب گفت: «به خدا چیزی نداریم به او بدهیم مگر زیورهایمان.» سپس آن دو دستبند و ساق بند خویش را نزد نعمان فرستادند و از او عذرخواهی کردند. اما نعمان آنها را نپذیرفت و گفت:
هنگامی که کاروان اسیران کربلا به مدینه رسید. فاطمه دختر علی به خواهرش زینب گفت: این مرد شامی<small>(نعمان بن بشیر)</small> در همراهی ما نیک رفتار بود، می‌خواهی چیزی به او بدهیم؟ زینب گفت: «به خدا چیزی نداریم به او بدهیم مگر زیورهایمان.» سپس آن دو دستبند و ساق بند خویش را نزد نعمان فرستادند و از او عذرخواهی کردند. اما نعمان آنها را نپذیرفت و گفت:
::«اگر آنچه کردم برای دنیا بود، زیورهایتان و کمتر از آن نیز مرا خشنود می‌کرد ولی به خدا این کار را جز برای خدا و نزدیکی شما با پیمبر خدای نکردم.»<ref>طبری، تاریخ، ص۴۶۲-۴۶۳؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۸۸.</ref>
::«اگر آنچه کردم برای دنیا بود، زیورهایتان و کمتر از آن نیز مرا خشنود می‌کرد ولی به خدا این کار را جز برای خدا و نزدیکی شما با پیمبر خدای نکردم.»<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ص۴۶۲-۴۶۳؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۸۸.</ref>
[[ذبیح الله محلاتی|محلاتی]] در [[ریاحین الشریعه]] از عدم شهرت وی در کتب رجالی [[شیعه]] اظهار تعجب کرده است.<ref> محلاتی، ریاحین الشریعه، ج۳، ص۳۰۸.</ref>
[[ذبیح الله محلاتی|محلاتی]] در [[ریاحین الشریعه]] از عدم شهرت وی در کتب رجالی [[شیعه]] اظهار تعجب کرده است.<ref> محلاتی، ریاحین الشریعه، ج۳، ص۳۰۸.</ref>


خط ۲۵: خط ۲۵:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* ابن اثیر، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن اثیر، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
* ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
* ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
* ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
* ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
* ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، تحقیق: لجنة من العلماء، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
* ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، تحقیق: لجنة من العلماء، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
خط ۳۱: خط ۳۱:
* ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
* ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
* ابومخنف کوفی، وقعة الطف، جامعه مدرسین، چاپ سوم، قم، ۱۴۱۷ ق.
* ابومخنف کوفی، وقعة الطف، جامعه مدرسین، چاپ سوم، قم، ۱۴۱۷ ق.
* برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ ق.
* برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ق.
* جزری، محمد بن محمد، أسنی المطالب(مناقب الاسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب)، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۲۶ ق
* جزری، محمد بن محمد، أسنی المطالب(مناقب الاسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب)، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۶ق.
* ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
* ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
* صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
* صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
* عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، اعلمی، بیروت، ۱۴۲۵ ق.
* عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت، اعلمی، ۱۴۲۵ق.
* عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام قم، ۱۴۰۹ق.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق.
* کحاله، عمررضا، اعلام الرساله فی عالمی العرب و الاسلام، مؤسسه الرساله، بیروت، ۱۴۱۲ ق/۱۹۹۱م.
* کحاله، عمررضا، اعلام الرساله فی عالمی العرب و الاسلام، مؤسسه الرساله، بیروت، ۱۴۱۲ ق/۱۹۹۱م.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیة تهران، ۱۳۶۵ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۶۵ش.
* مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
* مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
* محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، دارالکتب الاسلامیه، طهران.
* محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، دارالکتب الاسلامیه، طهران.
* مقریزی، أحمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
* مقریزی، أحمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
* نوری، میزرا حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام قم، ۱۴۰۸ ق.
* محدث نوری، میزرا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.
* هاشمی بغدادی، محمد بن حبیب، کتاب المحبر، تحقیق ایلزة لیختن شتیتر، بیروت،‌دار لآفاق الجدیدة، بی‌تا.
* ابن حبیب بغدادی، کتاب المحبر، تحقیق ایلزة لیختن شتیتر، بیروت،‌دار لآفاق الجدیدة، بی‌تا.


{{پایان}}
{{پایان}}
کاربر ناشناس