سفیان ثوری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سُفیان بن سعید بن مَسْروق الثّوری ''' ([[سال ۹۷ هجری قمری|۹۷]]-[[سال ۱۶۱ هجری قمری|۱۶۱]]ق) [[صوفی]]، [[فقیه]]، [[اهل حدیث|محدث]] و از شاگردان [[امام صادق]] است. برخی از علمای [[اهل سنت]] از او با عنوان «امیرالمؤمنین در [[حدیث]]» یاد کرده و او را در ردیف شخصیت‌هایی همچون [[ابوحنیفه]] معرفی می‌کنند. سفیان را طرفدار [[قیام محمد بن عبدالله بن حسن]] ([[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]]) و از مخالفین حاکمان زمان خود دانسته‌اند.

در میان اهل سنت برخی او را [[شیعه]] و حتی [[زیدی]] دانسته‌اند؛ [[ابن ندیم]] با استناد به یک نقل، سفیان را [[زیدی]]‌مذهب دانسته است.<ref>ابن ندیم، الفهرست، بیروت، ص۲۵۳.</ref> همچنین [[طبری]] نقل کرده است که سفیان ثوری شیعه بود؛ اما بعد از آن که به [[بصره]] رفت از تشیع برگشت.<ref>محمد بن جریر طبری، المنتخب من ذیل المذیل، ۱۳۵۸ق، ص۱۴۲.</ref> [[محسن امین]] نیز در [[اعیان الشیعه]] به نقل از حسن السندوبی نویسنده مصری نقل کرده است که او دارای دیدگاه‌های شیعی بوده است و سلطان به خاطر تشیع قصد داشت تا او را دستگیر کند اما او فرار کرد؛<ref>محسن امین، اعیان الشیعه، بیروت، ج۷ ص۲۷۴.</ref> هرچند که [[ابن ابی الحدید]] به نقل از [[ابن هیصم]] انتساب سفیان را به زیدیه، نه به معنای زیدی بودن آن، بلکه به معنای محبت به [[اهل بیت]] و مخالفت با بعضی از اعمال [[بنی‌امیه]] می‌داند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۷۱.</ref> او همچنین نقل می‌کند که برخی سفیان ثوری و حتی [[ابوحنیفه]] را نیز زیدی دانسته‌اند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵ق ج۱۵، ص۲۷۴.</ref>

در منابع حدیثی شیعی به دوشکل از سفیان ثوری نام برده شده است؛ بعضی احادیث درباره شخصیت سفیان ثوری است؛ مانند حدیثی که در آن سفیان ثوری [[امام صادق]] را به به خاطر پوشیدن لباسی خاص مورد طعن قرار داد و امام صادق نیز به او پاسخ می‌دهد.<ref>حرانی، تحف العقول، حسن زاده، ۱۳۸۲ش، ج۱ ص۶۲۷.</ref>{{یادداشت|سفیان ثوری نزد امام صادق علیه‌السلام آمد و بر تن آن حضرت جامه‌هایی سپید دید که [در لطافت و تمییزی] گویا پرده روی سپیده تخم مرغ هستند، به عنوان اعتراض به آن حضرت، گفت: این جامه سزاوار تو نیست [و نباید خود را به زیورهای دنیا آلوده سازی.] امام صادق فرمود: می‌خواهم سخنی به تو بگویم، خوب گوش کن و به دل بسپار که از برای دنیا و آخرت تو مفید است به شرط آن که بر سنّت و حقّ بمیری نه بر بدعت.

[اگر زندگی و خوراک و پوشاک پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله را ملاک قرار می‌دهی و بر اساس آن بر من اعتراض می‌کنی باید] تو را از مطلبی آگاه سازم و آن این است که پیامبر خدا صلّی اللَّه علیه و آله در روزگاری به سر می‌برد که فقر و سختی و تنگدستی همه را فرا گرفته بود، ولی اگر در عصری وسائل زندگی فراهم شد [و شرائط بهره‌برداری از موهبت‌های الهی موجود گشت]، سزاوارترین مردم برای بهره بردن از آن نعمت‌ها، نیکانند نه بدکاران، مؤمنان‌ند نه منافقان، مسلمانان‌ند نه کافران.‌ای ثوری! تو چه چیز را در من عیب شمردی؟! به خدا سوگند! اینک که می‌بینی من از نعمت‌های الهی استفاده می‌کنم، [باید این را نیز بدانی] از زمانی که به حدّ رشد و بلوغ رسیده‌ام، شب و روزی بر من نمی‌گذرد مگر آن که مراقب هستم که اگر حقّی در مالم پیدا شود که خدایم مورد مصرفش را معلوم کرده به همان مورد مصرف نمایم.(حرانی، تحف العقول، حسن‌زاده، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۶۲۷.)}} و همچنین روایتی که در آن امام صادق خطاب به [[سدیر]]، سفیان و [[ابوحنیفه]] را اشخاصی خبیث معرفی می‌کند که مسیر [[خدا]] و [[رسول]] را سد کرده‌اند.<ref>کلینی، اصول الکافی، مصطفوی، ج۲، ص۲۴۰.</ref>{{یادداشت|سدیر گوید: زمانی که امام باقر علیه‌السلام وارد مسجد الحرام می‌شد و من خارج می‌شدم، دست مرا گرفت و رو بکعبه ایستاد و فرمود:‌ای سدیر! همانا مردم مأمور شدند که نزد این سنگ‌ها (کعبه) آیند و گرد آن طواف کنند. سپس نزد ما آیند و ولایت خود را نسبت بما اعلام دارند، و همین‌ست گفته خدا «همانا من آمرزنده‌ام آنکه را ایمان آورد و کار شایسته کند و سپس رهبری شود- ۸۲ سوره ۲۰-» آنگاه با دست به سینه‌اش اشاره کرد و فرمود: بسوی ولایت ما (رهبری شود).

از سفیان به طور کامل هیچ کتابی به جا نمانده است؛ آنچه از او باقی مانده بخش‌هایی از تفسیر او است که با عنوان «تفسیر سفیان الثوری» در بیروت توسط نشر دارالکتب العلمیة در سال ۱۴۰۳ق منتشر شده است.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1913079 سازمان اسناد و کتابخانه ملی].</ref> بخش‌هایی از تفسیر سفیان ثوری را [[ابوالفتوح رازی]] در تفسیر [[روض الجنان]] و میبدی در کشف الاسرار نقل کرده‌اند و از این طریق برخی از مطالب تفسیری او به این دوره رسیده است.<ref>مریم کرلمو، «سیمای سفیان ثوری در عرفان» ص۱۶۸.</ref>

بخش‌هایی از کتاب الفرائض او نیز موجود است که احتمال دارد در واقع همان بخش‌هایی از کتاب جامع سفیان باشد.<ref>صبری عامر حسن، من حدیث الامام سفیان بن سعید الثوری، ۱۴۲۵ق، ص۱۳.</ref>

[[احادیث]] و [[مواعظ]] پراکنده سفیان ثوری را چندیدن نفر جمع‌آوری و تحقیق کرده‌اند؛ از جمله دکتر عامر حسن صبری در کتابی با عنوان «من حدیث الامام سفیان بن سعید الثوری» که در سال ۱۴۲۵ق توسط نشر دارالبشایر الاسلامیة در [[بیروت]] منتشر شده است.