کاربر ناشناس
برهان معجزه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←مفهوم‌شناسی: ویراستاری
imported>Bashiri جز (←منابع) |
imported>Baqer h جز (←مفهوم‌شناسی: ویراستاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''برهان معجزه''' از [[برهان‌های اثبات خدا|برهان‌های خداشناسی]] که با استناد به [[معجزه|معجزات]]، وجود [[خدا]] را اثبات می‌کند. این برهان ابتدا توسط اندیشمندان غربی مطرح شد. از نظر بیشتر دانشمندان [[اسلام|اسلامی]]، برهان معجزه برای اثبات وجود خدا کافی نیست و تنها [[نبوت|نبوت پیامبران(ع)]] را اثبات می‌کند؛ ولی [[محمدمهدی نراقی|ملامهدی نراقی]] | '''برهان معجزه''' از [[برهان‌های اثبات خدا|برهان‌های خداشناسی]] که با استناد به [[معجزه|معجزات]]، وجود [[خدا]] را اثبات می‌کند. این برهان ابتدا توسط اندیشمندان غربی مطرح شد. از نظر بیشتر دانشمندان [[اسلام|اسلامی]]، برهان معجزه برای اثبات وجود خدا کافی نیست و تنها [[نبوت|نبوت پیامبران(ع)]] را اثبات می‌کند؛ ولی [[محمدمهدی نراقی|ملامهدی نراقی]] آن را به عنوان برهانی برای اثبات وجود خدا پذیرفته است. | ||
این برهان | این برهان چندگونه مختلف تقریر شده که همگی آنها معجزه را نشانه‌ای بر وجود خداوند دانسته‌اند. | ||
انتقاداتی به برهان معجزه وارد شده که مهمترین آنها کافی نبودن تعداد گزارش‌های معجزه و احتمال جعلی بودن آنها و همچنین گزارش معجزه‌ها در میان اقوام جاهلی است. | انتقاداتی به برهان معجزه وارد شده که مهمترین آنها کافی نبودن تعداد گزارش‌های معجزه و احتمال جعلی بودن آنها و همچنین گزارش معجزه‌ها در میان اقوام جاهلی است. | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
برهان معجزه استناد به [[معجزه|معجزات]] و یا رخدادهای غیرعادی برای اثبات وجود [[خدا|خداوند]] است.<ref>جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ۱۳۸۶ش، ص۲۵۷.</ref> این برهان که مبتنی بر خرق عادت است، توسط اندیشمندان غربی مطرح شد و عالمانی نظیر [[محمدمهدی نراقی|محمد مهدی نراقی]] نیز | برهان معجزه استناد به [[معجزه|معجزات]] و یا رخدادهای غیرعادی برای اثبات وجود [[خدا|خداوند]] است.<ref>جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ۱۳۸۶ش، ص۲۵۷.</ref> این برهان که مبتنی بر خرق عادت است، توسط اندیشمندان غربی مطرح شد و عالمانی نظیر [[محمدمهدی نراقی|محمد مهدی نراقی]] نیز آن را تقریر کرد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۷۹.</ref> گفته شده برهان معجزه علاوه بر ادعای [[نبوت]] و اثبات وجود خداوند می‌تواند برای اثبات مدعای [[امامت]] نیز به کار رود.<ref>ربانی گلپایگانی، «بررسی و تحلیل برهان معجزه بر امامت امام عصر(عج)»، ص۱۱.</ref> | ||
=== معجزه === | === معجزه === | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
عمل خارق‌العاده‌ای که پشتوانه ادعای [[پیامبران]] است و دیگران از انجام یا هم‌آوردی با آن ناتوانند.<ref>سعیدی روشن، معجزه شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱؛ «معجزه»، تارنمای دانشنامه اسلامی، ذیل عنوان معجزه.</ref> [[معجزه]] به دو نوع عقلی و حسی تقسیم شده است. اگر با چشم دیده شود معجزه حسی و اگر با قدرت عقل درک شود، معجزه عقلی دانسته شده است.<ref>سعیدی روشن، «معجزه شناسی»، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۴.</ref> | عمل خارق‌العاده‌ای که پشتوانه ادعای [[پیامبران]] است و دیگران از انجام یا هم‌آوردی با آن ناتوانند.<ref>سعیدی روشن، معجزه شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۱؛ «معجزه»، تارنمای دانشنامه اسلامی، ذیل عنوان معجزه.</ref> [[معجزه]] به دو نوع عقلی و حسی تقسیم شده است. اگر با چشم دیده شود معجزه حسی و اگر با قدرت عقل درک شود، معجزه عقلی دانسته شده است.<ref>سعیدی روشن، «معجزه شناسی»، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۴.</ref> | ||
برای معجزه شرط‌هایی نظیر خارق‌العاده بودن، همراهی با ادعای پیامبری و مطابقت با ادعا در نظر گرفته شده و از جهت انگیزه،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۵۸.</ref> خصوصیات<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص۶۴ و۶۵.</ref> و منشا صدور با جادو و سحر متفاوت است. اندیشمندان غربی نظیر آکوئیناس و لاک تعریفی همانند اندیشمندان مسلمان ارائه داده‌اند اما برخی دیگر نظیر کلارک، هیوم و سوئینبرن معجزه را به عاملی غیرخدایی نیز نسبت می‌دهند و | برای معجزه شرط‌هایی نظیر خارق‌العاده بودن، همراهی با ادعای پیامبری و مطابقت با ادعا در نظر گرفته شده و از جهت انگیزه،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۵۸.</ref> خصوصیات<ref>رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص۶۴ و۶۵.</ref> و منشا صدور با جادو و سحر متفاوت است. اندیشمندان غربی نظیر آکوئیناس و لاک تعریفی همانند اندیشمندان مسلمان ارائه داده‌اند اما برخی دیگر نظیر کلارک، هیوم و سوئینبرن معجزه را به عاملی غیرخدایی نیز نسبت می‌دهند و آن را منحصر در ادعای [[نبوت]] نمی‌دانند.<ref>میرباقری و یزدانی، «نقد و بررسی برهان معجزه بر اثبات وجود خدا از دیدگاه فیلسوفان دین مغرب زمین»، ص۱۱-۱۵.</ref> | ||
== تقریر برهان == | == تقریر برهان == | ||
بیشتر عالمان مسلمان از [[معجزه]] برای اثبات نبوت خاصه استفاده کرده‌اند؛<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۱.</ref> اما برخی دیگر نظیر [[محمدمهدی نراقی]]<ref name=":03">شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۳.</ref> [[مجتهد|فقیه]] و [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] [[شیعه]] و احمد بن مصطفی مراغی<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۲۱و۱۲۳.</ref> [[تفسیر قرآن|مفسر]] و از | بیشتر عالمان مسلمان از [[معجزه]] برای اثبات نبوت خاصه استفاده کرده‌اند؛<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۱.</ref> اما برخی دیگر نظیر [[محمدمهدی نراقی]]<ref name=":03">شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۳.</ref> [[مجتهد|فقیه]] و [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] [[شیعه]] و احمد بن مصطفی مراغی<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۲۱و۱۲۳.</ref> [[تفسیر قرآن|مفسر]] و از رؤسای [[الازهر]] برهان معجزه را پذیرفته‌اند. برهان معجزات به چند روش تقریر(بیان) شده که به سه روش آن اشاره می‌شود: | ||
=== تقریر اول === | === تقریر اول === | ||
انجام امور خارق‌العاده‌ای مانند تبدیل عصا به اژدها، زنده کردن مردگان، [[معجزات پیامبر(ص)|دونیم‌شدن ماه]] و سرد شدن آتش توسط [[پیامبران]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] را به حکم عقل خارج از اراده انسانی دانسته‌اند و معتقدند باید قدرتی کامل و تدبیری دقیق و جزئی‌نگر پشتوانه آن باشد. بر اساس این تقریر | انجام امور خارق‌العاده‌ای مانند تبدیل عصا به اژدها، زنده کردن مردگان، [[معجزات پیامبر(ص)|دونیم‌شدن ماه]] و سرد شدن آتش توسط [[پیامبران]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] را به حکم عقل خارج از اراده انسانی دانسته‌اند و معتقدند باید قدرتی کامل و تدبیری دقیق و جزئی‌نگر پشتوانه آن باشد. بر اساس این تقریر زمانی که انسان در رویدادهای پیرامونی خود تفکر کند، به این نتیجه می‌رسد، اموری خارج از تصمیم و توان او وجود دارد و اینکه ما فقط به آن عادت نموده‌ایم مانند چگونگی خلق انسان و سبز شدن درختان. پس تمامی این رویدادها از جانب خداوند صادر می‌شود.<ref>نراقی، انیس الموحدین، ۱۴۰۳ق، ص۵۳-۵۴.</ref> این تقریر، دلیل چهارم [[محمدمهدی نراقی|ملا محمدمهدی نراقی]] در برهان‌های اثبات خداوند است که اگر دلالت [[معجزه|معجزات]] بر صدق ادعای پیامبری کامل باشد، با واسطه توان اثبات وجود خداوند نیز خواهد داشت.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۲.</ref> | ||
=== تقریر دوم === | === تقریر دوم === | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
=== تقریر سوم === | === تقریر سوم === | ||
هرچند در تعداد [[معجزه|معجزه‌ها]] و مصداق‌های معجزه میان دانشمندان اختلاف نظر وجود دارد، ولی همگان اتفاق نظر دارند که در طول تاریخ معجزات زیادی اتفاق افتاده است. بر همین اساس نمی‌توان علت معجزه را به غیر از مداخله [[خدا|خداوند]] در امور طبیعی توضیح داد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۴.</ref> این تقریر به هاسپرز تعلق دارد و پیش از آن آگوستین نیز | هرچند در تعداد [[معجزه|معجزه‌ها]] و مصداق‌های معجزه میان دانشمندان اختلاف نظر وجود دارد، ولی همگان اتفاق نظر دارند که در طول تاریخ معجزات زیادی اتفاق افتاده است. بر همین اساس نمی‌توان علت معجزه را به غیر از مداخله [[خدا|خداوند]] در امور طبیعی توضیح داد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۴.</ref> این تقریر به هاسپرز تعلق دارد و پیش از آن آگوستین نیز آن را با این تفاوت که [[حدوث و قدم|حدوث عالم]] را هم به آن اضافه می‌کند، همین‌گونه تقریر کرده است.<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۸.</ref> این تقریر، این‌گونه خلاصه شده که وقوع معجزه نیازمند خداست، اما راهی برای اثبات وقوع آن وجود ندارد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۵.</ref> | ||
== انتقادات == | == انتقادات == | ||
بیشتر اندیشمندان [[اسلام|مسلمان]] نظیر [[ابن سینا]]، [[ملاصدرا]]<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۷.</ref> و [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی]]<ref name=":02">شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۳.</ref> برهان معجزه را برای اثبات وجود [[خدا|خداوند]] کافی نمی‌دانند. ابن سینا معتقد است [[معجزه|معجزات]] پس از کشف علت، امری عادی تلقی می‌شوند.<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۶.</ref> [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]] نیز معتقد است که معجزه تنها بر ادعای نبوت دلالت می‌کند و آن هم متوقف بر حسن و قبح عقلی است.<ref>سبحانی، الاهیات علی هدی الکتاب و السنت و العقل، ۱۴۲۳ق، ص</ref> هاسپرز گفته است راهی وجود ندارد تا نشان دهیم معجزه‌ای رخ داده است.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۵.</ref> آیت‌الله جوادی آملی برهان معجزه را برای اثبات خداوند کافی نمی‌داند مگر اینکه به برهان وجوب و امکان بازگردد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۹۰.</ref> | بیشتر اندیشمندان [[اسلام|مسلمان]] نظیر [[ابن سینا]]، [[ملاصدرا]]<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۷.</ref> و [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی]]<ref name=":02">شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۳.</ref> برهان معجزه را برای اثبات وجود [[خدا|خداوند]] کافی نمی‌دانند. ابن سینا معتقد است [[معجزه|معجزات]] پس از کشف علت، امری عادی تلقی می‌شوند.<ref>شمس‌آبادی، «برهان معجزه در مسیر اثبات وجود خدا»، ص۱۱۶.</ref> [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]] نیز معتقد است که معجزه تنها بر ادعای نبوت دلالت می‌کند و آن هم متوقف بر حسن و قبح عقلی است.<ref>سبحانی، الاهیات علی هدی الکتاب و السنت و العقل، ۱۴۲۳ق، ص</ref> هاسپرز گفته است راهی وجود ندارد تا نشان دهیم معجزه‌ای رخ داده است.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۵.</ref> آیت‌الله جوادی آملی برهان معجزه را برای اثبات خداوند کافی نمی‌داند مگر اینکه به برهان وجوب و امکان بازگردد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۹۰.</ref> | ||
هیوم نیز گفته است معجزه یا اتفاق نیفتاده و یا قابل اثبات نیست، زیرا اولا معجزه‌ای نیست که به تعداد کافی آن را تایید کرده باشند تا اعتراف به آن اجتناب‌ناپذیر باشد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۸.</ref> دوما نمونه‌های بسیاری از معجزه‌های جعلی گزارش شده که به دلیل کشش بشر به امور خارق‌العاده است و اگر روح دین با این امور درآمیزد، عقل سلیم پایان می‌یابد و دست‌آخر اینکه این اخبار بیشتر میان اقوام جاهل و وحشی گزارش شده که احتمال نادرست بودن | هیوم نیز گفته است معجزه یا اتفاق نیفتاده و یا قابل اثبات نیست، زیرا اولا معجزه‌ای نیست که به تعداد کافی آن را تایید کرده باشند تا اعتراف به آن اجتناب‌ناپذیر باشد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۸.</ref> دوما نمونه‌های بسیاری از معجزه‌های جعلی گزارش شده که به دلیل کشش بشر به امور خارق‌العاده است و اگر روح دین با این امور درآمیزد، عقل سلیم پایان می‌یابد و دست‌آخر اینکه این اخبار بیشتر میان اقوام جاهل و وحشی گزارش شده که احتمال نادرست بودن آن را افزایش می‌دهد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۸-۸۹.</ref> عبدالحسین خسروپناه در پاسخ به اشکال هیوم گفته است؛ اشکالات هیوم با مبانی فلسفی خودش که انکار اصل علیت است کنار می‌رود، زیرا از نگاه هیوم قانون طبیعت تنها یک احتمال تأیید شده است و نمی‌توان آینده را پیش‌بینی یا گذشته را به قضاوت نشست و شواهد تاریخی را مقابل تجربه قرار داد.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۸۹.</ref>همچنین خسروپناه [[تواتر]] گزارش‌های معجزات را بسیار زیاد می‌داند.<ref>خسروپناه، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، ص۹۳.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||