Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۷۳
ویرایش
جز (←شأن نزول) |
جز (←محتوا) |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
آیه زکات مستحقّین هشتگانه زکات را بیان و معرفی میکند<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۴.</ref> که عبارتند از: | آیه زکات مستحقّین هشتگانه زکات را بیان و معرفی میکند<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۴.</ref> که عبارتند از: | ||
* ۱. [[فقرا]] | * ۱. [[فقرا]] | ||
* ۲. [[مساکین]] | * ۲. [[مساکین]] | ||
درباره تفاوت [[فقیر]] و [[مسکین]] اختلاف نظرهایی گزارش شده است.<ref>نگاه کنید به: طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۰۹-۱۱۱.</ref> برخی آن دو را یکی دانستهاند.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۵، ص۲۴۳و۲۴۴؛ فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۴.</ref> اما بیشتر [[مفسران]] معتقدند که آن دو مفهوم متفاوتی دارند و یکی نیستند<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ۳۱۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۶؛ طبری،جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰،ص۱۱۱.</ref> از دیدگاه برخی، فقیر کسی است که درخواست کمک نمیکند؛ ولی مسکین شخصی است که از شدت تنگدستی از دیگران درخواست کمک میکند.<ref name=":0">طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۱۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۶.</ref> برخی هم گفتهاند فقیر کسی است که نقص عضو دارد؛ اما مسکین شخص سالم را میگویند.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۱۰.</ref> گروهی حال فقیر را بدتر از مسکین<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۲-۸۴.</ref> و عدهای وضعیت مسکین را وخیمتر از فقیر دانستهاند.<ref>فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۱؛ | درباره تفاوت [[فقیر]] و [[مسکین]] اختلاف نظرهایی گزارش شده است.<ref>نگاه کنید به: طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۰۹-۱۱۱.</ref> برخی آن دو را یکی دانستهاند.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۵، ص۲۴۳و۲۴۴؛ فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۴.</ref> اما بیشتر [[مفسران]] معتقدند که آن دو مفهوم متفاوتی دارند و یکی نیستند<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ۳۱۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۶؛ طبری،جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰،ص۱۱۱.</ref> از دیدگاه برخی، فقیر کسی است که درخواست کمک نمیکند؛ ولی مسکین شخصی است که از شدت تنگدستی از دیگران درخواست کمک میکند.<ref name=":0">طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۱۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۶.</ref> برخی هم گفتهاند فقیر کسی است که نقص عضو دارد؛ اما مسکین شخص سالم را میگویند.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاءالتراث العربی، ج۵، ص۲۴۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۱۰.</ref> گروهی حال فقیر را بدتر از مسکین<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۲-۸۴.</ref> و عدهای وضعیت مسکین را وخیمتر از فقیر دانستهاند.<ref>فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۳۰۰.</ref> روایت [[ابوبصیر]] از [[امام صادق(ع)]] نیز وضعیت مسکین را بدتر از فقیر توصیف کرده است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۹۰.</ref> | ||
برخی معتقدند هر جا که این دو واژه باهم ذکر شوند، معنای آن دو باهم فرق دارد؛ اما اگر یکی به تنهایی ذکر شود، دیگری را نیز شامل میشود.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۲۸۸ و ۲۸۹.</ref> | برخی معتقدند هر جا که این دو واژه باهم ذکر شوند، معنای آن دو باهم فرق دارد؛ اما اگر یکی به تنهایی ذکر شود، دیگری را نیز شامل میشود.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۲۸۸ و ۲۸۹.</ref> | ||
خط ۷۰: | خط ۶۲: | ||
فقها از آیه زکات در بیان مصارف [[زکات]] بهره برده و براساس آن مصارف زکات را در هشت مورد مذکور منحصر کردهاند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۴ و ۱۸۵؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۶۴-۵۷۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۲۹۶-۳۷۲.</ref> | فقها از آیه زکات در بیان مصارف [[زکات]] بهره برده و براساس آن مصارف زکات را در هشت مورد مذکور منحصر کردهاند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۴ و ۱۸۵؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۶۴-۵۷۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۲۹۶-۳۷۲.</ref> | ||
==نکات تفسیری== | |||
[[مفسران]] صدقات را به [[زکات]] تفسیر کردهاند؛<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید: طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۵، ص۲۴۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ۳۱۰: طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۱۰۹، ۱۱۵ و ۱۱۶.</ref> زیرا زکات، صدقه نیز نامیده میشود.<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۷.</ref> گفته شده مراد از صدقات، [[صدقات واجب]] مانند زکات مال، [[زکات فطره]]، [[خراج]] و [[کفارات]] است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۲۸۱ و ۲۸۷.</ref> | |||
واژه «إِنَّمَا» دلالت بر انحصار مصرف زکات در موارد هشتگانه دارد.<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۴.</ref> عبارت «فَریضَةً مِنَ اللَّه» از دیدگاه برخی، دلالت بر وجوب زکات<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۳؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۹۲.</ref> و از نظر بعضی دلالت بر [[وجوب]] مصرف زکات در موارد هشتگانه دارد.<ref>ابن ابیحاتم، تفسر قرآن العظیم، ج۶، ص۱۸۲۶؛ فخر رازی، تفسر کبیر، ج۱۶، ص۸۹؛ طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۳.</ref> | |||
سبک آیه شریفه در بیان موارد هشتگانه متفاوت است. چهار مورد نخست «لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُم» با «لام» و چهار مورد دوم «وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيل» با «فی» ذکر شده است. درباره سبب این تفاوت وجوهی ذکر شده است.<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۲ و۳۱۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۲ و ۱۳.</ref> از دیدگاه [[علامه طباطبایی]] بهترین وجه این است که چهار مورد نخست مالک سهم الزکات میشوند، از اینرو درباره آنها «لام» ملکیت به کار رفته است؛ اما چون چهار مورد دوم چیزی را مالک نمیشوند؛ بلکه زکات در مصالح مرتبط با آنها مصرف میشود، درباره آنها «فی» استعمال شده است. به عنوان مثال سهمی که از زکات برای آزادی برده صرف میشود، به ملکیت برده در نمیآید.<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۳.</ref> [[آیت الله مکارم]] معتقد است تنها دو مورد بردگان و در راه خدا که با «فی» ذکر شدهاند، مالک سهم زکات نمیشوند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۳.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== |