کاربر ناشناس
ارث: تفاوت میان نسخهها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Shadiba (صفحهای تازه حاوی «{{در دست ویرایش ۲|ماه=اسفند|روز=۲۸|سال=۱۳۹۷|کاربر=Shadiba }} {{احکام}} {{مقاله...» ایجاد کرد) |
imported>Shadiba جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''اِرث''' در [[فقه]] به معنای استحقاق مال یا حقی است که با مرگ یا موت | '''اِرث''' در [[فقه]] به معنای استحقاق مال یا حقی است که با مرگ یا حکم به موت دیگری حاصل میشود. وارثان پس از ادای حقوق و دیون متوفّی، طبق [[طبقات ارث]] سهم الارث خود را مالک میشوند. [[موجبات ارث]] دو عامل نسب (رابطه از طریق ولادت) و سبب (رابطه بر اساس [[ازدواج]] و ولاء) است. [[کفر]]، قتل، [[رقیت|بردگی]]، [[لعان]]، حمل، غایب بودن و [[زنا]] طبق شرایطی از [[موانع ارث]] هستند. زوج و زوجه از یکدیگر ارث میبرند، با دیگر وارثان شریکند و طبق موارد مختلف، سهم الارث متفاوتی دارند. | ||
[[قرآن]] در [[آیات ارث]] با رویکردهای مختلف اعتقادی، اخلاقی و [[آیات الاحکام]] به موضوع ارث پرداخته و بخشی از قوانین مهم ارث در [[اسلام]] را (مانند طبقات وراث و سهم الارث آنها و [[کلاله]]) بیان کرده است. جزئیات بیشتر قانون ارث در [[حدیث|روایات]] فقهی آمده است. یکی از ویژگیهای احکام ارث در [[اسلام]]، دوبرابری سهم ارث پسر نسبت به ارث دختر است. | [[قرآن]] در [[آیات ارث]] با رویکردهای مختلف اعتقادی، اخلاقی و [[آیات الاحکام]] به موضوع ارث پرداخته و بخشی از قوانین مهم ارث در [[اسلام]] را (مانند طبقات وراث و سهم الارث آنها و [[کلاله]]) بیان کرده است. جزئیات بیشتر قانون ارث در [[حدیث|روایات]] فقهی آمده است. یکی از ویژگیهای احکام ارث در [[اسلام]]، دوبرابری سهم ارث پسر نسبت به ارث دختر است. | ||
خط ۹: | خط ۸: | ||
«ارث» در تعریف [[فقه|فقهی]] به معنای استحقاق مال (دارایی) یا حقی (مانند حق [[خیار]] و [[شفعه]]) است که با مرگ دیگری یا آنچه در حکم مرگ است (موت فرضی) حاصل میشود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> شخصی را که مستحق ارث است «وارث» و کسی را که از او ارث باقی مانده است «مورِّث» مینامند و به مال و حقی که از [[میت|میّت]] باقی مانده است «تَرَکِه» یا «میراث» میگویند.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> در فقه به پیروی از [[قرآن کریم]] از ارث به «فرض» و «فریضه» تعبیر شده است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> | «ارث» در تعریف [[فقه|فقهی]] به معنای استحقاق مال (دارایی) یا حقی (مانند حق [[خیار]] و [[شفعه]]) است که با مرگ دیگری یا آنچه در حکم مرگ است (موت فرضی) حاصل میشود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> شخصی را که مستحق ارث است «وارث» و کسی را که از او ارث باقی مانده است «مورِّث» مینامند و به مال و حقی که از [[میت|میّت]] باقی مانده است «تَرَکِه» یا «میراث» میگویند.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> در فقه به پیروی از [[قرآن کریم]] از ارث به «فرض» و «فریضه» تعبیر شده است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> | ||
*'''تحقق ارث:''' مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفّی پس از ادای حقوق و دیونی که به میراث تعلق گرفته است مستقر میشود؛ مانند تجهیز و تکفین، دیون و واجبات مالی، وصایای [[میت]] در یکسوم (ثلث) مالش بدون اجازه ورثه و زیادتر از | *'''تحقق ارث:''' مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفّی پس از ادای حقوق و دیونی که به میراث تعلق گرفته است مستقر میشود؛ مانند تجهیز و تکفین، دیون و واجبات مالی، وصایای [[میت]] در یکسوم (ثلث) مالش بدون اجازه ورثه و زیادتر از ثلث مال با اجازه آنها، آنچه به فرزند بزرگ تر میرسد ([[حبوه]]). <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۷و۳۴۸.</ref> | ||
==ارث در قرآن== | ==ارث در قرآن== | ||
خط ۱۹: | خط ۱۸: | ||
دو عامل، موجب ارث بردن هستند: | دو عامل، موجب ارث بردن هستند: | ||
*'''نسب (وارثان نَسَبی):''' ارتباط و اتصال دو طرف ارث از طریق ولادت؛ مانند پدری و فرزندی و خواهر و برادری.<ref>سبحانی، نظام الإرث في الشريعة الإسلامية الغراء، 1415ق، ص۱۵و۱۶.</ref> | *'''نسب (وارثان نَسَبی):''' ارتباط و اتصال دو طرف ارث از طریق ولادت؛ مانند پدری و فرزندی و خواهر و برادری.<ref>سبحانی، نظام الإرث في الشريعة الإسلامية الغراء، 1415ق، ص۱۵و۱۶.</ref> | ||
*'''سبب (وارثان سَبَبی):''' پیوند و قرابت میان دو طرف ارث از طریق غیر نسبی: | *'''سبب (وارثان سَبَبی):''' پیوند و قرابت میان دو طرف ارث از طریق غیر نسبی که به دو گونه است: | ||
::الف. [[ازدواج]]: ازدواج دائم یا ازدواج موقت با شرط ارث بردن (بنا بر نظر مشهور). | ::الف. [[ازدواج]]: ازدواج دائم یا ازدواج موقت با شرط ارث بردن (بنا بر نظر مشهور). | ||
::ب. وِلاء: | ::ب. وِلاء: پیوندی غیر از تولد و ازدواج که سه نوع است و ارث بردنشان شرایط خاصی دارد: ۱. [[ولاء عتق]] (مربوط به احکام بردگی و کنیزی)، ۲. ولاء [[ضمان جریره]] (قرارداد ضمان با شرط ارث)، ۳. [[ولاء امامت]] (ارث بردن امام معصوم در صورت نبود هیچ وارثی).<ref>سبحانی، نظام الإرث في الشريعة الإسلامية الغراء، 1415ق، ص۱۸و۱۹؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۴۹.</ref> | ||
==طبقات ارث== | ==طبقات ارث== | ||
خط ۳۸: | خط ۳۷: | ||
*'''سهم ارث در فقه شیعه و اهل سنت:''' | *'''سهم ارث در فقه شیعه و اهل سنت:''' | ||
در فقه [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در بعضی از احکام [[فقه|فقهی]] ارث اختلاف است؛ مانند تفاوت ارث [[کلاله]] در آیات ۱۲ و ۱۷۶ [[سوره نساء]] | در فقه [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در بعضی از احکام [[فقه|فقهی]] ارث اختلاف است؛ مانند تفاوت ارث [[کلاله]] در آیات ۱۲ و ۱۷۶ [[سوره نساء]] و راهحلهای [[عول|عَول]] و [[تعصیب|تَعصیب]] در میان اهل سنت. | ||
*'''جدول ارث طبقات مختلف و کلاله را در نوشتارهای اصلی ببینید.''' | *'''جدول ارث طبقات مختلف و کلاله را در نوشتارهای اصلی ببینید.''' | ||
خط ۴۵: | خط ۴۴: | ||
{{نوشتار اصلی|موانع ارث}} | {{نوشتار اصلی|موانع ارث}} | ||
موانع ارث بردن عبارتاند از: | موانع ارث بردن عبارتاند از: | ||
*'''کفر:''' [[کفر|کافر]] از [[مسلمان]] ارث نمیبرد اما مسلمان از کافر ارث میبرد. | *'''کفر:''' [[کفر|کافر]] از [[مسلمان]] ارث نمیبرد اما مسلمان از کافر ارث میبرد. همچنین از مانعیت [[ارتداد]] در کتابهای فقهی بحث شده است. | ||
*'''قتل:''' اگر وارث، قاتل عمدی و ظالمانه مورِّث (مقتول) باشد از ارث او | *'''قتل:''' اگر وارث، قاتل عمدی و ظالمانه مورِّث (مقتول) باشد از ارث او محروم است و اگر قتل خطایی باشد فقط از [[دیه]] ارث نمیبرد. اولاد و اقوام قاتل از ارث محروم نمیشوند. برای مثال، فرزند قاتل از جد خود ارث میبرد (اگر مانع دیگری نباشد). | ||
*'''بردگی:''' [[رقیت|برده]] از کسی ارث نمیبرد و اگر بمیرد اموالش برای مولا و صاحبش | *'''بردگی:''' [[رقیت|برده]] از کسی ارث نمیبرد و اگر بمیرد اموالش برای مولا و صاحبش است. | ||
*'''لِعان:''' اگر درباره فرزندی میان مرد و زنی [[لعان]] واقع شود، آن مرد و فرزند از یکدیگر ارث نمیبرند. | *'''لِعان:''' اگر درباره فرزندی میان مرد و زنی [[لعان]] واقع شود، آن مرد و فرزند از یکدیگر ارث نمیبرند. | ||
*'''حَمل:''' فرزندی که در شکم مادر است وقتی ارث میبرد که در زمان فوت مورث منعقد شده باشد و زنده به دنیا بیاید هرچند فوراً بمیرد. | *'''حَمل:''' فرزندی که در شکم مادر است وقتی ارث میبرد که در زمان فوت مورث منعقد شده باشد و زنده به دنیا بیاید هرچند پس از تولد فوراً بمیرد. | ||
* '''مفقود الاثر:''' کسی که غایب و مفقودالاثر است، از دیگران ارث میبرد و به اموالش اضافه میشود و با معلوم شدن فوتش یا حکم دادن به مرگش، اموالش به ورثهاش میرسد. و اگر معلوم شود قبل از | * '''مفقود الاثر:''' کسی که غایب و مفقودالاثر است، از دیگران ارث میبرد و به اموالش اضافه میشود و با معلوم شدن فوتش یا حکم دادن به مرگش، اموالش به ورثهاش میرسد. و اگر معلوم شود قبل از مورّث مرده بوده است، اموالی که از این بابت ارث بردد به سایر ورثه برمیگردد. | ||
*'''ولد الزنا:''' فرزند حاصل از [[زنا]] از پدر و مادرش و اقوام آنان ارث نمیبرد. این مانعیت بر اساس اثبات زنا نسبت به هر دو یا هر کدام از والدین اعمال میشود. | *'''ولد الزنا:''' فرزند حاصل از [[زنا]] از پدر و مادرش و اقوام آنان ارث نمیبرد. این مانعیت بر اساس اثبات زنا نسبت به هر دو یا هر کدام از والدین اعمال میشود. | ||