سعد بن معاذ: تفاوت میان نسخه‌ها

سعد بن مُعاذ بن نعمان بن امرؤالقیس بن زید بن عبدالاشهل، کنیه‌اش ابوعمرو، مادرش کبشه دختر رافع بن معاویه بن عبید<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۳۱۳؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۲۰؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۳۰۰؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج۳، ص۱۴۶؛ ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، ص ۴۱۷-۴۱۸؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج۴، ص۴۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، صص۱۶۷-۱۶۸؛ زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۸۸؛ رک: طوسی، رجال، ص۲۰؛ شوشتری، مجالس المؤمنین، ج۱، ۲۶۵.</ref> و پسر خاله [[اسعد بن زراره]] بود.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۳۰۰.</ref>

سعد به دست [[مصعب بن عمیر]] در [[مدینه]] (بین دو [[پیمان عقبه]]) [[مسلمان]] شد و با اسلام آوردنش تمام افراد خاندان عبدالاشهل مسلمان شدند.<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۳۱۳؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۲۰؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۳۰۰؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۱۶۸؛ طبری، تاریخ طبری، ج۳، صص۸۹۷-۸۹۸.</ref> این خاندان نخستین خاندانی هستند که زن و مرد ایشان همگی اسلام آوردند.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۲۱.</ref>

سعد پس از اسلام آوردن به همراه [[اسید بن حضیر]]، بت‌های بنی عبدالاشهل را شکست.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، صص۴۲۰-۴۲۱.</ref> پس از [[هجرت]] پیامبر(ص) و مسلمانان به [[مدینه]]، رسول الله(ص) میان سعد و [[ابوعبیده جراح]] از [[مهاجران]] پیمان برادری بست.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۲۱.</ref> وی از بزرگان انصار و رئیس قبیله اوس، مردی شجاع، قاطع در بیان و تصمیم‌گیری، مقاوم در مبارزه و جهاد بود.<ref>رجوع کنید به: ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، صص۴۱۸.</ref>

روز [[جنگ بدر]] پرچم‌دار [[قبیله اوس]] بود و برای پیامبر(ص) سایبانی ساخت تا پیامبر(ص) در آن بنشیند و نظاره‌گر جنگ باشد. خودش با دیگر سربازان اسلام به میدان جنگ شتافت، هرگاه حملۀ عمومی از سوی [[قریش]] شروع می‌گشت، از پیامبر(ص) به اتفاق [[حضرت علی(ع)]] و دیگر [[صحابه]] دفاع می‌کرد، در همان حال تبلیغ و سخنرانی می‌کرد.<ref>رک: ابن‌اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۳۱۳؛ ابن‌حجر، تقریب التهذیب، ص۲۸۲؛ ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، صص۴۱۸؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج۴، ص۴۳؛ تستری، قاموس الرجال، ج۵، ص۶۹؛ زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۸۸.</ref>

در بحبوحۀ جنگ خندق، قبیلۀ [[غزوه بنی قریظه|بنی‌ قریظه]] در مدینه، پیمان خود با مسلمانان را زیر پاگذاشته و علیه مسلمانان اعلام خصومت کردند. با شروع درگیری، جنگجویان این قبیله شکست خورده و به محاصره سربازان اسلام درآمدند و چون توان مقابله را در خود نمی‌دیدند، عاقبت داوری سعد معاذ را پذیرفتند. سعد در حالتی که مجروح و بیمار بود، از چادر خود به طرف محل بنی قریظه رفت و برخلاف انتظار طایفه‌اش که هم پیمان بنی قریظه بودند، حکم کرد که سزای مردان جنگجوی بنی قریظه قتل است و اموالشان باید تقسیم گردد، کودکانشان اسیر گردند و پیامبر(ص) فرمود: «به درستی حکم [[خدا]] و رسولش را در مورد ایشان صادر کردی و مطابق حکم الهی رأی دادی»<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۴۱۲؛ رک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۳۱۵؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، صص۴۲۲-۴۲۳؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۳۰۲؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۱۶۹؛ ابن‌عبدربه، العقد الفرید، ج۳، ص۳۲۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲؛ طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص۱۰۷۳-۱۰۷۴ و ۱۰۸۴و ۱۰۸۸.</ref>

در [[سال ۵ قمری|سال پنجم هجرت]] در غزوۀ خندق پنج نفر از مسلمین شهید شدند، سعد هم زخمی شد و یکی از رگ‌های او قطع شد، سپس او را به شهر آوردند و آن طوری که ابن‌سعد می‌گوید، همین که رسول خدا(ص) سعد را دید، فرمودند: «برخیزید و سرور خود را پیاده کنید، سپس در کنار مسجد خیمه‌ای برپاکردند و او را تحت معالجه قرار دادند. اما مؤثر واقع نشد و بعد از مدتی وفات کرد. وی به هنگام مرگ ۳۷ سال داشت.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۳؛ ابن‌حجر، تقریب التهذیب، ص۲۸۲؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج۳، صص۱۴۶-۱۴۷؛ ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، صص۴۱۸؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج۴، ص۴۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۱۶۸؛ زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۸۸.</ref>

در منابع [[اهل سنت]] آمده که پیامبر(ص) در مورد مقام و منزلت سعد در درگاه الهی فرمود: «[[عرش]] از مرگ سعد بن معاذ به لرزه درآمد.»<ref>اسد الغابة، ج۲، صص۳۱۵-۳۱۶؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۳۰۲؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج۳، ص۱۴۶؛ ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، صص۴۱۸؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، صص۱۶۸-۱۶۹؛ ابن‌عبدربه، العقد الفرید، ج۳، ص۲۸۵، ۳۲۷.</ref> اما [[شیخ صدوق]] در کتاب [[معانی الاخبار]] در این باره چنین نقل کرده است: «به [[امام صادق|حضرت صادق]](ع) عرض کردند که عامه معتقدند که [[عرش]] رحمان از مرگ سعد بن معاذ به لرزه درآمده است. حضرت(ع) فرمود: پیامبر(ص) فرمود که عرشی [تختی] که سعد بر آن بود به لرزه افتاد اما ایشان توهم کردند که منظور پیامبر(ص) [[عرش الهی]] بوده است.<ref>ابن‌بابویه، معانی الاخبار، ج۱، ص۳۸۸، نوادر الاخبار، ح۲۵؛ تستری، قاموس الرجال، ج۵، ص۶۸.</ref>