سعد بن معاذ: تفاوت میان نسخه‌ها

{{subst:الگوی خالی|{{خطا|فراموش کردید الگو را جابنشانید. به جای {{ویرایش}} باید {{جا:ویرایش}} را تایپ کنید.}}}}{{در دست ویرایش ۲|ماه=سپتامبر|روز=۲|سال=۲۰۱۴|چند = 2}}

سعد بن مُعاذ بن نعمان بن امرئ القیس بن زید بن عبدالاشهل، صحابه رسول الله (ص)، کنیه‌اش ابوعمرو، مادرش کبشه دختر رافع بن معاویه بن عبید و<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج2، ص313؛ ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص420؛ مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص300؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج3، ص146؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص417-418؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج4، ص43؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، صص167-168؛ زرکلی، الاعلام، ج3، ص88؛ رکـ: طوسی، رجال، ص20؛ شوشتری، مجالس المؤمنین، ج1، 265.</ref> پسر خاله اسعد بن زراره بود.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص300.</ref>

سعد به دست مصعب بن عمیر در [[مدینه]] (بین دو [[پیمان عقبه]]) [[مسلمان]] شد و با اسلام آوردنش تمام افراد خاندان عبدالاشهل مسلمان شدند.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج2، ص313؛ ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص420؛ مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص300؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، ص168؛ طبری، تاریخ طبری، ج3، صص897-898.</ref> این خاندان نخستین خاندانی هستند که زن و مرد ایشان همگی اسلام آوردند. رسول الله (ص) میان سعد و [[ابوعبیده جراح]] پیمان برادی بست.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص421.</ref>

سعد پس از اسلام آوردن به همراه اسید بن حضیر، بت‌های بنی عبدالاشهل را شکستند. <ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، صص420-421.</ref> وی از بزرگان انصار و رئیس قبیله اوس، مردی شجاع، قاطع در بیان و تصمیم‌گیری، مقاوم در مبارزه و جهاد بود.<ref>رکـ: ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص418.</ref>

==حضور در جنگ‌ها==

روز [[جنگ بدر]] پرچم‌دار [[قبیله اوس]] بود و برای پیامبر (ص) سایه‌بانی ساخت تا پیامبر (ص) در آن بنشیند و نظاره‌گر جنگ باشد. خودش با دیگر سربازان اسلام به میدان جنگ شتافت، هرگاه حملۀ عمومی از سوی [[قریش]] شروع می‌گشت، از پیامبر (ص) به اتفاق [[حضرت علی]] (ع) و دیگر [[صحابه]] دفاع می‌کرد، در همان حال تبلیغ و سخنرانی می‌کرد.<ref>رکـ: ابن اثیر، اسد الغابه، ج2، ص313؛ ابن حجر، تقریب التهذیب، ص282؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص418؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج4، ص43؛ تستری، قاموس الرجال، ج5، ص69؛ زرکلی، الاعلام، ج3، ص88.</ref>

در این جنگ دوبار پیامبر (ص) بر سعد ثنا و دعا کرد و در برگشت از جنگ، سعد افسار مرکب پیامبر (ص) را گرفته بود و پیاده می‌رفت در حالی که برادرش در جنگ شهید شده بود.

در [[جنگ احد]] نیز مردانه شرکت کرد.<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص417-418.</ref>  

همچنین در بحبوحۀ [[غزوه خندق|غزوۀ خندق]]، پیامبر (ص) خبردار شد که بنی‌قریظه نقض عهد کرده‌اند و با قریش و قبیلۀ غطفان یکی شده‌اند. سعد بن معاذ و [[سعد بن عباده]] که حکم آنها در بنی‌قریظه نافذ بود، به سوی آنان رفتند و زمانی که سعد پیمان شکنی ایشان را مشاهده کرد، به پیامبر (ص) اطلاع داد و چون پیامبر (ص) دید که مسلمانان از هرطرف محاصره شده‌اند و در تنگنا قرار دارند، تصمیم گرفت با پرداخت مقداری از محصول خرمای مدینه با آنان صلح کند، در این میان سعد نظر داد که ما هرگز تن به ذلت و خواری نمی‌دهیم، سپس جنگ را ترجیح داد و صلح نامه را پاره کرد.

زمانی که بنی قریظه در محاصره سربازان اسلام قرار گرفتند و دیگر قادر به جنگ نبودند، عاقبت داوری سعد معاذ را پذیرفتند. سعد در حالتی که مجروح و بیمار بود، از چادر خود به طرف محل بنی قریظه رفت و برخلاف انتظار طایفه‌اش که هم‌پیمان بنی‌قریظه بودند، حکم کرد که سزای تمام مردان جنگجوی بنی قریظه قتل است و اموالشان باید تقسیم گردد، کودکانشان اسیر گردند و پیامبر (ص) فرمود: «به درستی حکم [[خدا]] و رسولش را در مورد ایشان صادر کردی و مطابق حکم الهی رأی دادی!»<ref>تاریخ یعقوبی، ج1، ص412؛ رکـ: ابن اثیر، اسد الغابه، ج2، ص315؛ ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، صص422-423؛ مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص302؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، ص169؛ ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج3، ص327؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج2، ص52؛ طبری، تاریخ طبری، ج3، صص1073-1074 و 1084و 1088.</ref>

در سال پنجم [[هجرت]] در غزوۀ خندق پنج نفر از مسلمین شهید شدند، سعد هم زخمی شد و یکی از رگ‌های او قطع شد، سپس او را به شهر آوردند و آن طوری که ابن سعد می‌گوید، همین که رسول خدا (ص) سعد را دید، فرمودند: «برخیزید و سرور خود را پیاده کنید، سپس در کنار مسجد خیمه‌ای برپاکردند و او را تحت معالجه قرار دادند. اما مؤثر واقع نشد و بعد از مدتی وفات کرد. وی به هنگام 37سال داشت.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص433؛ ابن حجر، تقریب التهذیب، ص282؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج3، صص146-147؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص418؛ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج4، ص43؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، ص168؛ زرکلی، الاعلام، ج3، ص88.</ref>

در منابع [[اهل سنت]] آمده که پیامبر (ص) در مورد مقام و منزلت سعد در درگاه الهی فرمود: «عرش از مرگ سعد بن معاذ به لرزه درآمد.»<ref>اسد الغابة، ج2، صص315-316؛ ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص434؛ مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص302؛ ابوحاتم، کتاب الثقات، ج3، ص146؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج3، صص418؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، صص168-169؛ ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج3، ص285، 327.</ref> اما [[شیخ صدوق]] در کتاب [[معانی الاخبار]] در این باره چنین نقل کرده است: «به [[امام صادق|حضرت صادق]] (ع) عرض کردند که عامه معتقدند که عرش رحمان از مرگ سعد بن معاذ به لرزه درآمده است. حضرت (ع) فرمود: پیامبر (ص) فرمود که عرشی [تختی] که سعد بر آن بود به لرزه افتاد اما ایشان توهم کردند که منظور پیامبر (ص) عرش الهی بوده است.<ref>ابن بابویه، معانی الاخبار، ج1، ص388، نوادر الاخبار، ح25؛ تستری، قاموس الرجال، ج5، ص68.</ref>

زمانی که به پیامبر (ص) گفتند سعد بن معاذ وفات کرد، پیامبر (ص) و اصحابش بلند شدند و حضرت (ص) به غسل دادن سعد امر کرد و به دنبال جنازه بدون کفش و ردا حرکت می‌کرد و سمت چپ و سمت راست تابوت را می‌گرفت.<ref>رکـ: ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص429-433؛ تستری، قاموس الرجال، ج5، ص66.</ref>

روایت کرده‌اند زمانی که جنازۀ سعد را بیرون آوردند، گروهی از منافقین گفتند که جنازه‌اش چقدر سبک است! پیامبر (ص) فرمود: «هفتاد هزار فرشته برای تشییع جنازه و تابوت سعد به زمین آمده‌اند که تاکنون نیامده بودند.» <ref>طبقات، ابن سعد، ج3، ص328؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج2، ص316؛ ابن سعد، طبقات الکبری، ج3، ص428 و 429؛ مزی، تهذیب الکمال، ج10، ص302؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج2، ص168.</ref>

علاوه بر این امام صادق (ع) فرمود: «پیامبر (ص) بر سعد بن معاذ نماز خواند و [[جبرئیل|جبرائیل]] را دید که با فرشتگان زیادی بر جنازه نماز می‌خوانند. سپس فرمود: ای جبرئیل برای چه حقی بر او نماز می‌خوانید؟ جبرئیل گفت: به خاطر خواندن [[سوره اخلاص|قل هو الله احد]] در حال نشسته، ایستاده، سواره و ...»<ref>دایرة المعارف الشیعة العامة، ج10، ص365.</ref>

سرانجام بعد از دفن سعد، وقتی پیامبر (ص) و اصحابش از قبر سعد دور می‌شدند، مادر سعد گفت: ای سعد، [[بهشت]] بر تو گوارا باد! پیامبر (ص) در جواب وی فرمود: ای مادر سعد، سعد در آخرت با مشکل برخورد خواهد کرد، زیرا که اخلاقش با خانواده‌اش چنانکه باید و شاید نبود.<ref>تستری، قاموس الرجال، ج5، ص66.</ref> قبرش در [[قبرستان بقیع]] کنار قبر [[فاطمه بنت اسد]] قرار دارد.

{{پانویس|اندازه=ریز|3}}

{{ستون-شروع|2}}

* ابن بابویه، محمد بن علی، معاني الأخبار، تصحیح علی اکبر غفاری، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم، قم،  ١٣۶1ش.

* ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفید محمد قمیحه، دار الکتب العلمیه، بيروت.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، اساطیر، تهران،  ١٣۶2ش.