بصره: تفاوت میان نسخه‌ها

بصره (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۳۷

۶۹۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۰ مهٔ ۲۰۱۶

جز

ویرایش ناتمام بخش تاریخ

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Sama

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 گفته شده است در محل ایرانی‌نشینی به نام وَهِشتاباذ اردشیر بنا شده،<ref>نک: تاج... ذیل بصر؛ نیز «اسماء...»، ص۶۱۰-۶۱۱</ref> اما شهر اسلامی جدیدالتأسیس است. بصره پیش از تأسیس، پایگاه یا اردوگاه نظامی مرزداران ایران در زمان ساسانیان بوده است.<ref>دینوری، ص۱۱۷؛ ابن فقیه، ص ۱۷۳؛ یاقوت، ج۱، ص ۴۳۱؛ شرقی، ۱۹۹</ref>
 در ۱۲ق با تأیید ابوبکر به ایران حمله کردند<ref>یاقوت، ج۱، ص ۴۳۰-۴۳۱؛ حسنی، العراق...، ص ۱۷۳؛ قس: یعقوبی، تاریخ، ج۲،ص ۱۳۸ که سوید بن قطبه فرمانده عرب را عامل ابوبکر در بصره دانسته است.</ref> و تا ۱۴ق چندین بار به ناحیه بصره هجوم آوردند.
-پس از فتح حیره، عتبة بن غزوان، از صحابه [[پیامبر اکرم (ص)]] در [[سال چهاردهم هجری]]، بر ویرانه‌های قرارگاه قدیم ایرانیان - که اعراب آن را الخریبه می‌خواندند- اردو زد و سپس در [[سال هفدهم هجری قمری|سال هفدهم]] به دستور [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم، این محل را برای احداث اردوگاه نظامی برگزید که اساس شهر بصره شد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲،ص ۱۴۳؛ طبری، ج۳، ص ۵۹۰؛ خلیفه، ج۱، ص۱۱۵؛ اصطخری، ص ۸؛ علی، التنظیمات...، ص ۴۵</ref> نام این شهر احتمالاً از کیفیت خاک آن -سنگ سست- گرفته شده است.
+پس از فتح حیره، عتبة بن غزوان، از صحابه [[پیامبر اکرم (ص)]] در [[سال چهاردهم هجری]]، بر ویرانه‌های قرارگاه قدیم ایرانیان - که اعراب آن را الخریبه می‌خواندند- اردو زد و سپس در [[سال هفدهم هجری قمری|سال هفدهم]] به دستور [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم، این محل را برای احداث اردوگاه نظامی برگزید که اساس شهر بصره شد.<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲،ص ۱۴۳؛ طبری، ج۳، ص ۵۹۰؛ خلیفه، ج۱، ص۱۱۵؛ اصطخری، ص ۸؛ علی، التنظیمات...، ص ۴۵</ref> نام این شهر احتمالاً از کیفیت خاک آن -سنگ سست- گرفته شده است یا معرب «بس‌راه» فارسی است.<ref>ابن فقیه، ص ۱۷۳؛ مقدسی، ص ۱۰۶؛ یاقوت، ج۱، ۴۳۰</ref>
-این اردوگاه که در حدود پانزده کیلومتری [[شط العرب]] واقع بود، به سبب موقعیتش، می‌توانست بر راه [[خلیج فارس]] و عراق و ایران اشراف داشته باشد و برای لشکرکشی‌های بعدی به شرق فرات و دجله، نقطه عزیمتی به شمار آید و نیز در اسکان اعراب بدوی سهمی داشته باشد. ابتدا خانه‌ها، کلبه‌های ساده نیین بودند که بعدها آن‌ها را با دیوارهای کوتاه تقویت کردند و پس از آنکه حریقی روی داد، آنها را با خشت خام بازسازی کردند. در زمان زیاد بن ابیه، آجر پخته جایگزین خشت خام شد و شهر با بنای مسجد جامع و اقامتگاه حاکم، کم کم به صورت شهری واقعی درآمد. در [[سال ۱۵۵ هجری قمری|سال ۱۵۵ ه.ق]]، باروی شهر، با خندقی در اطراف آن، ساخته شد. تأمین آب آشامیدنی بصره پیوسته مشکلی عظیم بوده است و اهالی ناگزیر بودند برای تأمین آب، مسافتی دور طی کنند و تا [[دجله]] بروند.
+بصره نخستین تا سده ۸ق آباد بوده و پس از آن ویران می‌شود. آثار آن در ۱۴کیلومتری بصره جدید دیده می‌شود.<ref>عزام، ص۱۳۳۰؛ نقشبندی، ص ۲۸۰؛ حسنی، «لواء...»، ص ۲۵۲</ref>
+اردوگاه مسلمانان که در حدود پانزده کیلومتری [[شط العرب]] واقع بود، به سبب موقعیتش، می‌توانست بر راه [[خلیج فارس]] و عراق و ایران اشراف داشته باشد.
+خانه‌های نخستین از نی بود.<ref>ابن سعد، ج۱، ص ۴۳۱،۴۳۲؛ طبری، ج۳، ص ۵۹۱</ref> پس از آتش‌سوزی‌ در سال۱۷ق، به دستور عمر خانه‌ها را با خشت خام بازسازی کردند.<ref>ابن اثیر، ج۲، ص ۵۲۸</ref>
+در عهد زیاد بن ابیه، مسجد جامع و اقامتگاه حاکم، بنا شد. <ref>بلاذری،فتوح، ص ۳۵۵؛  پلا 7-8؛ ابن فقیه، ص ۱۷۴؛ یاقوت، ج۱، ص۴۳۳</ref> پس از فتح نواحی اطراف، جمعیت و وسعت بصره افزایش یافت.<ref>یاقوت، ج۱، ص۴۳۱</ref> در ۳۵ق جمعیت ۶۰هزار و در ۵۰ق به ۳۰۰هزار نفر رسید.<ref>علی، التنظیمات، ص ۳۱</ref> موقعیت تجاری بصره به آبادانی و حتی حاکم‌نشینی عراق انجامید.<ref>زیدان، ص ۵۶۸</ref>
+در [[سال ۱۵۵ هجری قمری|سال ۱۵۵ ه.ق]]، باروی شهر، با خندقی در اطراف آن، ساخته شد. تأمین آب آشامیدنی بصره پیوسته مشکلی عظیم بوده است و اهالی ناگزیر بودند برای تأمین آب، مسافتی دور طی کنند و تا [[دجله]] بروند.
 این مشکل و نیز شرایط اقلیمی نامساعد، از تبدیل اردوگاه نظامی به شهری بزرگ جلوگیری می‌کرد، اما عوامل سیاسی، اقتاصدی و روانی موجب ماندگای اهالی بصره در آنجا شد تا اینکه سرانجام عوامل دیگری چون بنای شهر [[بغداد]] و سپس انحطاط قدرت مرکزی و هرج و مرج سیاسی، موجبات زوال شهر را فراهم آورد.