کاربر ناشناس
محمدابراهیم آیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Dayyani (صفحه‌ای جدید حاوی «{{جا: ویرایش}} '''محمد ابراهیم آیتی''' روحانی شیعه و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویس...» ایجاد کرد) |
imported>Dayyani بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{subst:الگوی خالی|{{خطا|فراموش کردید الگو را جابنشانید. به جای {{ویرایش}} باید {{جا:ویرایش}} را تایپ کنید.}}}}{{در دست ویرایش ۲|ماه=اوت|روز=۲۷|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | {{subst:الگوی خالی|{{خطا|فراموش کردید الگو را جابنشانید. به جای {{ویرایش}} باید {{جا:ویرایش}} را تایپ کنید.}}}}{{در دست ویرایش ۲|ماه=اوت|روز=۲۷|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | ||
'''محمد ابراهیم آیتی''' روحانی شیعه و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور تاریخ آندلس و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. . آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر 1343 بر اثر سانحۀ تصادف درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیدۀ اولین دورۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد | '''محمد ابراهیم آیتی''' روحانی [[شیعه]] و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور [[تاریخ آندلس]] و کتاب تاریخ [[پیامبر]] اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. . آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر 1343 بر اثر سانحۀ تصادف درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیدۀ اولین دورۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد | ||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د 1342) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح قطر و الفیۀ این مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س 7 شماره 1، پاییز 1343 ص 207</ref> | محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د 1342) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح قطر و الفیۀ این مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، احوال آیتی به قلم خودش، راه نمای کتاب، س 7 شماره 1، پاییز 1343 ص 207</ref> | ||
آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصرۀ | آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصرۀ [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref> همان</ref> | ||
آیتی در هجده سالگی به مشهد رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح حوزه را نزد استادانی همچون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، ادیب نیشابوری و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | آیتی در هجده سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح حوزه را نزد استادانی همچون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، ادیب نیشابوری و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | ||
او به مدت دو سال نیز در درس خارج فقه و اصول آقا میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد و نیز از درس شرح منظومۀ آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره مند گردید. | او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد و نیز از درس شرح منظومۀ آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره مند گردید. | ||
آیتی از 1320 تا 1329 ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی تهران شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | آیتی از 1320 تا 1329 ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی تهران شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | ||
آیتی در مهر 1334 ش، دعوت بدیع الزمان فروزانفر، رییس دانشکدۀ معقول و منقول و مؤسسۀ وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، فقه و فقه الحدیث در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا، تهران، دانشگاه تهران، 1363 ش</ref> | آیتی در مهر 1334 ش، دعوت بدیع الزمان فروزانفر، رییس دانشکدۀ معقول و منقول و مؤسسۀ وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، [[فقه]] و [[فقه الحدیث]] در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، محمد ابراهیم، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا، تهران، دانشگاه تهران، 1363 ش</ref> | ||
آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامۀ تحصیل داد و در سال 1340 ش در رشتۀ فلسفۀ اسلامی از دانشکدۀ معقول و منقول دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامۀ او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامۀ تحصیل داد و در سال 1340 ش در رشتۀ فلسفۀ اسلامی از دانشکدۀ معقول و منقول دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامۀ او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | ||
آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، ایرج، وفات محمد ابراهیم آیتی، راهنمای کتاب، س 7، شماره 1، پاییز 1343، ص 206</ref> | آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، ایرج، وفات محمد ابراهیم آیتی، راهنمای کتاب، س 7، شماره 1، پاییز 1343، ص 206</ref> | ||
== وفات == | == وفات == | ||
آیتی در 17 مهر 1343 در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر قم حمل گردید و به دستور آیت الله مرعشی نجفی در قبرستان ابوحسین و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای شیعه است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1371 ش، ص 354</ref> | آیتی در 17 مهر 1343 در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر [[قم]] حمل گردید و به دستور آیت الله [[مرعشی نجفی]] در قبرستان ابوحسین و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای شیعه است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1371 ش، ص 354</ref> | ||
== روش پژوهشی == | == روش پژوهشی == | ||
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ | آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از غیر معتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوۀ جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیدۀ تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجۀ پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1371 ش، ص 187</ref> | ||
== | == نگاه دیگران == | ||
مرتضی مطهری دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | [[مرتضی مطهری]] دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | ||
«آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرئت می توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزییات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می داند.»<ref> مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، امت، 1356 ش، ص 222</ref> | «آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرئت می توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزییات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می داند.»<ref> مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، امت، 1356 ش، ص 222</ref> | ||
==آثار == | ==آثار == | ||
===تألیفات=== | ===تألیفات=== | ||
* اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا. | * اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا. | ||
این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و دربارۀ تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دورۀ نخستین فرماندۀ مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد صلح غرناطه را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است. | این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و دربارۀ تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دورۀ نخستین فرماندۀ مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد [[صلح غرناطه]] را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است. | ||
* بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، 1341 ش | * بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، 1341 ش | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (1362 ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، 1373- 1358 به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، 1377 ش، ص 352 | مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (1362 ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، 1373- 1358 به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، 1377 ش، ص 352 | ||
* سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، 1339 ش، | * سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، 1339 ش، | ||
کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | ||
* سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، 1977 م | * سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، 1977 م | ||
* فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، 1340 ش، منرج در یانامل ملاصدرا | * فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، 1340 ش، منرج در یانامل ملاصدرا | ||
* گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، 1341 ش، مجموعه بحث‌هایی دربارۀ قیام امام حسین (ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی | * گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، 1341 ش، مجموعه بحث‌هایی دربارۀ قیام امام حسین (ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
* موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، 1977 م. | * موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، 1977 م. | ||
===ترجمه‌ها=== | ===ترجمه‌ها=== | ||
* آیینۀ اسلام، طه حسین، تهران، شرکت انتشار، 1339 ش | * آیینۀ اسلام، طه حسین، تهران، شرکت انتشار، 1339 ش | ||
* افکار جاوید محمد، مولوی محمد عل لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، 1335 ش، این کتاب در سال 1335 ش برندۀ جایزۀ سلطنتی ترجمه در رشتۀ اجتماعی شد. | * افکار جاوید محمد، مولوی محمد عل لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، 1335 ش، این کتاب در سال 1335 ش برندۀ جایزۀ سلطنتی ترجمه در رشتۀ اجتماعی شد. | ||
* البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343 ش | * البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343 ش | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
* تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، 1337 ش | * تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، 1337 ش | ||
* تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج 3 و 4، تهران، ادارۀ کل اوقاف، 1340 ش. | * تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج 3 و 4، تهران، ادارۀ کل اوقاف، 1340 ش. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
[[رده:تاریخ اسلام]] | [[رده:تاریخ اسلام]] | ||