۱۶٬۹۸۱
ویرایش
مختار بن ابی‌عبید ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
عالمان شیعه درباره شخصیت مختار اختلاف‌نظر دارند: | عالمان شیعه درباره شخصیت مختار اختلاف‌نظر دارند: | ||
=== مختار خونخواه اهل‌بیت بود=== | === مختار خونخواه اهل‌بیت بود=== | ||
[[باقر شریف قرشی]] معتقد است که قیام مختار برای جاه‌طلبی و ریاست نبوده بلکه برای خونخواهی اهل‌بیت پیامبر(ص) و انتقام از قاتلان آنها بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین [[نجم‌الدین طبسی]] معتقد است که اتهامات به مختار نتیجه جو ضد مختاری بوده که [[بنی‌امیه]] آن را ساختند. وی روایتی که در آن امام باقر(ع) طلب رحمت برای او نموده را به نوعی تأیید کارهای مختار در قبال قتل قاتلان امام حسین(ع) میداند.<ref>[http://velaseddighah.com/fa/?p=2977#more-2977| پایگاه اطلاع‌رسانی شیخ نجم‌الدین طبسی]</ref> | |||
[[ابن نما حلی]] | به گفته [[ابن نما حلی]] سخنان [[امامان شیعه|امامان(ع)]] در مدح و ستایش مختار است. وی بر این عقیده است دعای خیر امام سجاد(ع) برای مختار دلیلی است بر اینکه او نزد امام سجاد(ع) از پاکان و خوبان به شمار می‌آمده است.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۴۶.</ref> همچنین [[عبدالله مامقانی]] مختار را شیعه امامی دانسته گرچه وثاقتش ثابت نیست.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
به گفته عبدالله مامقانی، [[علامه حلی]] نیز | به گفته عبدالله مامقانی، [[علامه حلی]] نیز در قسمت اول کتاب خود از مختار یاد کرده است او کسی که غیرامامی باشد حتی اگر از نظر [[وثاقت]] به حد اعلی و در مدح به سرحد کمال رسیده باشد را در کتابش نیاورده است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> علامه امینی نیز مختار را از پیشگامان دینداری، هدایت و [[اخلاص]] بر شمرده و معتقد است امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) بر مختار رحمت فرستاده‌اند.<ref>امینی، الغدیر، ج۲، ص۳۴۳.</ref> | ||
=== | |||
===مختار قدرت‌طلب بود=== | |||
برخی معتقدند از مجموعه قرائن و سوابق مختار به دست می‌آید که او شخصیت مثبتی نیست و قیام او برای کسب قدرت و حکومت بوده است.<ref> نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار؛ دیدگاه محسن الویری، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> همچنین همکاری او با مسلم بن عقیل را به خاطر اشتراک در هدف قلمداد کرده‌اند نه اشتراک در عقیده. بر اساس این دیدگاه، مختار معیارهای شیعه عقیدتی را ندارد و قیام او قیام شیعی به شمار نمیآید.<ref> نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار؛ دیدگاه محمدرضا بارانی، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> برخی از پژوهشگران تاریخ نیز معتقدند مختار فردی جاه‌طلب بوده اما به اهل‌بیت(ع) محبت داشت. بر اساس این دیدگاه مختار امام سجاد(ع) را به عنوان امام قبول نداشته و محمد بن حنفیه را نیز به عنوان انسانی نجات‌بخش و امام سیاسی مطرح کرده بود. به تعبیری دیگر مختار از اهل‌بیت(ع) استفاده ابزاری نموده و قصد داشته از طریق اهل‌بیت(ع) به اهداف خود دست یابد.<ref>نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار؛ دیدگاه نعمت‌الله صفری فروشانی، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> | |||
=== مختار شیعه بود اما زیاده‌روی کرد=== | |||
[[مهدی پیشوایی]] اعتقاد مختار به ائمه را بیشتر از اعتقاد شیعه سیاسی دانسته و قیام مختار را قیامی شیعی قلمداد کرده که به جهت اعتقادات خود دست به قیام زده اما در عین حال شخصیت مختار را خالی از جاه‌طلبی ندانسته و در برخی موارد افراط‌کاریی‌هایی هم داشته است.<ref> نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> [[یعقوب جعفری]] نیز مختار را [[شیعه]] واقعی دانسته که اصل هدف و عقیده او خوب بوده است اما در انتقام زیاده‌روی کرده و منشأ این زیاده‌روی را روحیه تندروی او دانسته است.<ref>نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> [[محمدهادی یوسفی غروی]] نیز مختار را مسلمانی قدرت‌طلب و سیاسی معرفی کرده و اقدامات او را مورد تأیید ندانسته است با این حال معتقد است به سبب آنکه ائمه(ع) بر مختار ترحم کرده‌اند نمی‌توان او را اهل عذاب دانست.<ref>نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> | [[مهدی پیشوایی]] اعتقاد مختار به ائمه را بیشتر از اعتقاد شیعه سیاسی دانسته و قیام مختار را قیامی شیعی قلمداد کرده که به جهت اعتقادات خود دست به قیام زده اما در عین حال شخصیت مختار را خالی از جاه‌طلبی ندانسته و در برخی موارد افراط‌کاریی‌هایی هم داشته است.<ref> نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> [[یعقوب جعفری]] نیز مختار را [[شیعه]] واقعی دانسته که اصل هدف و عقیده او خوب بوده است اما در انتقام زیاده‌روی کرده و منشأ این زیاده‌روی را روحیه تندروی او دانسته است.<ref>نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> [[محمدهادی یوسفی غروی]] نیز مختار را مسلمانی قدرت‌طلب و سیاسی معرفی کرده و اقدامات او را مورد تأیید ندانسته است با این حال معتقد است به سبب آنکه ائمه(ع) بر مختار ترحم کرده‌اند نمی‌توان او را اهل عذاب دانست.<ref>نصرتی، دیدگاه مورخین معاصر شیعی درباره مختار، دانشگاه ادیان و مذاهب.</ref> | ||
=== خودداری از قضاوت درباره مختار=== | === خودداری از قضاوت درباره مختار=== | ||
[[میرزا محمد استرآبادی]] معتقد است نباید مختار | [[میرزا محمد استرآبادی]] معتقد است نباید از مختار به بدی یاد کرد. در عین حال روایات وی را قابل اعتماد نمیداند و در مورد او توقف کرده است.<ref>جامع الرواه، ج۲، ص۲۲۱.</ref> [[علامه مجلسی]] نیز ایمان مختار را کامل ندانسته و اقدامات وی را بدون اجازه امام معصوم دانسته است در عین حال معتقد است به دلیل آنکه مختار کارهای نیک زیادی انجام داده است عاقبت به‌خیر شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳۹.</ref> با این حال درباره او توقف کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳۹.</ref> | ||
===دیدگاه علمای اهل‌سنت=== | ===دیدگاه علمای اهل‌سنت=== | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۷: | ||
ابوالحکم،<ref> ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱۷، ص۱۰۵.</ref>جبر،<ref>جمهرة انساب العرب، ص۲۶۸.</ref>امیة،<ref> جمهرة انساب العرب، ص۲۶۸.</ref> بلال<ref>طوسی، رجال الطوسی، ص۵۶۸.</ref> و عمر (والی ری توسط [[ابومسلم خراسانی]])<ref> اخبار الدولة العباسیة، ص۲۶۲.</ref>دیگر فرزندان وی بودند. | ابوالحکم،<ref> ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱۷، ص۱۰۵.</ref>جبر،<ref>جمهرة انساب العرب، ص۲۶۸.</ref>امیة،<ref> جمهرة انساب العرب، ص۲۶۸.</ref> بلال<ref>طوسی، رجال الطوسی، ص۵۶۸.</ref> و عمر (والی ری توسط [[ابومسلم خراسانی]])<ref> اخبار الدولة العباسیة، ص۲۶۲.</ref>دیگر فرزندان وی بودند. | ||
==آثار درباره مختار== | ==آثار درباره مختار== | ||
درباره مختار آثار زیادی نوشته شده است برخی از آنها عبارتند از: | |||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
*اخذ الثار فی المختار نوشته [[ابی‌مخنف]] (درگذشته [[سال ۱۵۷ هجری قمری|۱۵۷ق]]) | *اخذ الثار فی المختار نوشته [[ابی‌مخنف]] (درگذشته [[سال ۱۵۷ هجری قمری|۱۵۷ق]]) | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۶: | ||
*کتاب فی المختار نوشته [[شیخ صدوق]] | *کتاب فی المختار نوشته [[شیخ صدوق]] | ||
*مختصر اخبار المختار نوشته [[شیخ طوسی]] | *مختصر اخبار المختار نوشته [[شیخ طوسی]] | ||
*اخبار المختار نوشته محمد بن حسن بن حمزه جعفری طالبی | *اخبار المختار نوشته محمد بن حسن بن حمزه جعفری طالبی | ||
*شرح الثار فی احوال المختار نوشته [[جعفر بن محمد بن نما حلی| ابن نما حلی]]<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۳۷۰.</ref> علامه مجلسی این کتاب را در جلد ۴۵ بحارالانوار آورده است.<ref>بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۴۶-۳۹۰.</ref> | *شرح الثار فی احوال المختار نوشته [[جعفر بن محمد بن نما حلی|ابن نما حلی]]<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۳۷۰.</ref> علامه مجلسی این کتاب را در جلد ۴۵ بحارالانوار آورده است.<ref>بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۴۶-۳۹۰.</ref> | ||
*کتاب المختار، ابوسعید عبید بن کثیر عامری<ref>غلامعلی و غریب، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، ص۷۷؛ ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۱۷.</ref> | *کتاب المختار، ابوسعید عبید بن کثیر عامری<ref>غلامعلی و غریب، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، ص۷۷؛ ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۱۷.</ref> | ||
*قرة العین فی شرح ثارات الحسین نوشته علی بن حسن عاملی مروزی | *قرة العین فی شرح ثارات الحسین نوشته علی بن حسن عاملی مروزی | ||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۸۹: | ||
*امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۶ق. | *امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۶ق. | ||
*بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | *بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | ||
*قرشی، باقرشریف، حیاة الامام الحسین علیه‌السلام، قم، مدرسه علمیه ایروانی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق. | |||
*جمعی از نویسندگان، پیامدهای عاشورا، قم، زمزم، ۱۳۸۷ش. | *جمعی از نویسندگان، پیامدهای عاشورا، قم، زمزم، ۱۳۸۷ش. | ||
*خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر الثقافه الاسلامیه، بی‌تا. | *خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر الثقافه الاسلامیه، بی‌تا. | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۵: | ||
*دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | *دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | ||
*ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | *ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | ||
*ذهبی، محمد بن احمد، | *ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، بیروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۱۰ق. | ||
*صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتاب‌فروشی داوری، ۱۳۸۵ش/۱۹۶۶م. | *صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتاب‌فروشی داوری، ۱۳۸۵ش/۱۹۶۶م. | ||
*طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||