۱۶٬۹۸۱
ویرایش
مختار بن ابی‌عبید ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
افزایش مطلب و جایگزینی منابع ترجمه با منابع اصلی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب و جایگزینی منابع ترجمه با منابع اصلی) |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
*'''مسلم در خانه مختار'': مسلم هنگام ورود به کوفه به خانه مختار رفت.<ref> دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> پس از آنکه [[عبیدالله بن زیاد]] از مکان مسلم اطلاع پیدا کرد، مسلم به خانه [[هانی بن عروه]] نقل‌مکان کرد.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۳.</ref> | *'''مسلم در خانه مختار'': مسلم هنگام ورود به کوفه به خانه مختار رفت.<ref> دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۱.</ref> پس از آنکه [[عبیدالله بن زیاد]] از مکان مسلم اطلاع پیدا کرد، مسلم به خانه [[هانی بن عروه]] نقل‌مکان کرد.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۳.</ref> | ||
*'''همراهی با مسلم''': بنا به گزارش‌های تاریخی، مختار با مسلم بن عقیل بیعت کرد،<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۶۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۶.</ref> او روز [[شهادت]] مسلم در بیرون کوفه به سر می‌برد و خبر قیام مسلم را زودتر از موعد در آنجا شنید اما هنگامی به [[کوفه]] رسید مسلم و هانی شهید شده بودند.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۶۹.</ref> | *'''همراهی با مسلم''': بنا به گزارش‌های تاریخی، مختار با مسلم بن عقیل بیعت کرد،<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۶۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۶.</ref> او روز [[شهادت]] مسلم در بیرون کوفه به سر می‌برد و خبر قیام مسلم را زودتر از موعد در آنجا شنید اما هنگامی به [[کوفه]] رسید مسلم و هانی شهید شده بودند.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۶۹.</ref> | ||
*'''روز عاشورا در زندان''': پس از شهادت مسلم، [[ابن زیاد]] قصد کشتن مختار را داشت که با وساطت [[عمرو بن حریث]] به وی امان داد اما با تازیانه به چشم مختار کوبید و او را زندانی کرد. مختار تا | *'''روز عاشورا در زندان''': پس از شهادت مسلم، [[ابن زیاد]] قصد کشتن مختار را داشت که با وساطت [[عمرو بن حریث]] به وی امان داد اما با تازیانه به چشم مختار کوبید و او را زندانی کرد. مختار تا پس از واقعه کربلا در زندان بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۷۷؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۹.</ref> پس از [[واقعه کربلا]] با وساطت [[عبدالله بن عمر]] (شوهر صفیه خواهر مختار)<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۴۷.</ref> نزد [[یزید بن معاویه]] آزاد شد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۹.</ref> بنا بر گزارش عبدالرزاق مقرم هنگامی که اسیران کربلا را به مجلس ابن‌زیاد آوردند، ابن‌زیاد مختار را نیز که زندانی بود احضار کرد. در این جلسه میان مختار و ابن‌زیاد سخنان تندی ردوبدل شد از این رو ابن‌زیاد عصبانی شد و دستور داد مختار را به زندان برگردانند.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۷.</ref> همچنین مختار پس از شهادت عبدالله بن عفیف از زندان آزاد شد اما عبیدالله بن زیاد با وی شرط کرد که نباید بیشتر از سه روز در کوفه بماند. عبیدالله پس از شهادت عبدالله بن عفیف خطبه‌ای خواند و در آن به اهل‌بیت پیامبر(ص) ناسزا گفت مختار به وی اعتراض کرد، ابن‌زیاد دوباره او را زندانی کرد اما با شفاعت عبدالله بن عمر آزاد شد.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۷.</ref> | ||
پس از [[واقعه کربلا]] با وساطت [[عبدالله بن عمر]] (شوهر صفیه خواهر مختار)<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۴۷.</ref> نزد [[یزید بن معاویه]] آزاد شد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۹.</ref> | |||
===بیعت با عبدالله بن زبیر=== | ===بیعت با عبدالله بن زبیر=== | ||
مختار با [[عبدالله بن زبیر]] بیعت کرد به شرطی که در کارها با او مشورت کند،<ref> | مختار با [[عبدالله بن زبیر]] بیعت کرد به شرطی که در کارها با او مشورت کند،<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> در حمله سپاه [[یزید]] به [[مکه]] و محاصره عبدالله بن زبیر، مختار در کنار عبدالله با یزیدیان جنگید.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> پس از درگذشت یزید که عبدالله ادعای خلافت کرد مختار به کوفه رفت و مقدمات قیام را فراهم کرد.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۸.</ref> ابن‌زبیر، [[عبدالله بن مطیع]] را به ولایت کوفه گماشت، مختار با وی جنگید و بر وی غلبه کرد.<ref>مقدسی، البداء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۲۰.</ref> | ||
در حمله سپاه [[یزید]] به [[مکه]] و محاصره عبدالله بن زبیر، مختار در کنار عبدالله با یزیدیان جنگید. | |||
==شرکت نکردن در قیام توابین== | ==شرکت نکردن در قیام توابین== | ||
{{اصلی|قیام توابین}} | {{اصلی|قیام توابین}} | ||
| خط ۸۰: | خط ۷۵: | ||
===نجات محمد بن حنفیه=== | ===نجات محمد بن حنفیه=== | ||
[[عبدالله بن زبیر]] پس از آنکه از قیام مختار باخبر شد، محمد بن حنفیه و نزدیکان وی را تحت‌فشار قرار داد تا با وی [[بیعت]] کنند و آنان را تهدید به سوزاندن کرد، ابن‌حنفیه نامه‌ای به مختار نوشت و از وی یاری خواست | [[عبدالله بن زبیر]] پس از آنکه از قیام مختار باخبر شد، محمد بن حنفیه و نزدیکان وی را تحت‌فشار قرار داد تا با وی [[بیعت]] کنند و آنان را تهدید به سوزاندن کرد، ابن‌حنفیه نامه‌ای به مختار نوشت و از وی یاری خواست مختار گروهی به [[مکه]] فرستاد و آنان را نجات داد.<ref> اخبار الدولة العباسیة، ۱۳۹۱ق، ص۱۰۰-۱۰۴؛ مقدسی، البداء و التاریخ، مکتبة الثقافیة الدینیة، ج۶، ص۲۱.</ref> | ||
==روایات مختلف درباره مختار == | ==روایات مختلف درباره مختار == | ||
دو دسته [[حدیث|احادیث]] درباره مختار وارد شده است. در دسته‌ای وی مدح و دسته دیگر مذمت شده است. | دو دسته [[حدیث|احادیث]] درباره مختار وارد شده است. در دسته‌ای وی مدح و دسته دیگر مذمت شده است. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۱۵: | ||
در زمان حکومت مختار در کوفه، آل مروان بر [[شام]] و آل زبیر بر [[حجاز]] حکومت می‌کردند. هر دو گروه مختار را جداکننده قسمتی از خلافت خود به شمار می‌آوردند. بدین جهت این دو گروه علیه مختار حدیث جعل کردند.{{مدرک}} | در زمان حکومت مختار در کوفه، آل مروان بر [[شام]] و آل زبیر بر [[حجاز]] حکومت می‌کردند. هر دو گروه مختار را جداکننده قسمتی از خلافت خود به شمار می‌آوردند. بدین جهت این دو گروه علیه مختار حدیث جعل کردند.{{مدرک}} | ||
===ادعای نبوت=== | ===ادعای نبوت=== | ||
بنا به برخی گزارشها مختار ادعای [[نبوت]] داشته است.{{مدرک}} این مطلب از آنجا قوت گرفته که مختار عباراتی سجع‌گونه داشت،<ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۴۰۳.</ref> ولی با توجه به استقرار وی در کوفه و تشکیل حکومت و حمایت مسلمانان و احادیث [[اهل‌بیت]] این مطلب درست نیست. عامل بعدی این اتهام نامه وی به [[احنف بن قیس]] است،<ref> انساب الاشراف، ج۶، ص۴۱۸.</ref> احنف طرفدار زبیریان بود این نامه را دست‌مایه ادعای نبوت مختار قرار داده و پس از مرگ مختار نیز به آن دامن می‌زد.<ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۴۱۸.</ref> اکراه [[محمد بن حنفیه]] از کذاب دانستن مختار آنهم نزد عبدالله بن زبیر پس از قتل مختار<ref> انساب الاشراف، ج۳، ص۲۸۷</ref> خود دلیلی بر واهی بودن این تهمت نسبت به مختار است.{{مدرک}} | |||
===مؤسس کیسانیه=== | ===مؤسس کیسانیه=== | ||
برخی مختار را مؤسس [[کیسانیه]] و پیروانش را کیسانیه می‌نامند.<ref>اخبار الدولة العباسیه، ۱۳۹۱ق، ص۱۶۵.</ref> مامقانی با بیان دلایلی این مطلب را نمی‌پذیرد و کیسانی بودن مختار را رد می‌کند.<ref>تنقیح المقال، ج۳، ص ۲۰۵و۲۰۶.</ref> آیت‌الله خویی این اتهام را ساخته علمای ملل و نحل غیرشیعه دانسته که به روایات مجعول و مردود استناد کرده‌اند. از نطر وی مذهب کیسانیه پس از قتل مختار و درگذشت محمد بن حنفیه تأسیس شده است.<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۱۰۲و ۱۰۳.</ref> [[علامه امینی]] نیز انتساب مختار به کیسانیه را نمی‌پذیرند.<ref> امینی، الغدیر، ج۱، ص۳۴۳.</ref> | برخی مختار را مؤسس [[کیسانیه]] و پیروانش را کیسانیه می‌نامند.<ref>اخبار الدولة العباسیه، ۱۳۹۱ق، ص۱۶۵.</ref> مامقانی با بیان دلایلی این مطلب را نمی‌پذیرد و کیسانی بودن مختار را رد می‌کند.<ref>تنقیح المقال، ج۳، ص ۲۰۵و۲۰۶.</ref> آیت‌الله خویی این اتهام را ساخته علمای ملل و نحل غیرشیعه دانسته که به روایات مجعول و مردود استناد کرده‌اند. از نطر وی مذهب کیسانیه پس از قتل مختار و درگذشت محمد بن حنفیه تأسیس شده است.<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۱۰۲و ۱۰۳.</ref> [[علامه امینی]] نیز انتساب مختار به کیسانیه را نمی‌پذیرند.<ref> امینی، الغدیر، ج۱، ص۳۴۳.</ref> | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۸۷: | ||
*ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | *ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | ||
*ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | *ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | ||
*ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | *ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
*ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، مشهد، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۳۹۰ش. | *ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، مشهد، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۳۹۰ش. | ||
| خط ۲۱۴: | خط ۲۰۸: | ||
*طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، قم، مؤسسه نشر اسلامی متعلق به جامعه مدرسین، ۱۳۷۳ش. | *طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، قم، مؤسسه نشر اسلامی متعلق به جامعه مدرسین، ۱۳۷۳ش. | ||
*غلامعلی و غریب، مهدی و مجتبی، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، مجله حدیث اندیشه، سال پنجم و ششم، شماره ۱۰-۱۱. | *غلامعلی و غریب، مهدی و مجتبی، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، مجله حدیث اندیشه، سال پنجم و ششم، شماره ۱۰-۱۱. | ||
*کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی- اختیار معرفة الرجال، تلخیص محمد بن حسن طوسی، تصحیح حسن مصطفوی، ۱۴۰۹ق. | *کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی- اختیار معرفة الرجال، تلخیص محمد بن حسن طوسی، تصحیح حسن مصطفوی، ۱۴۰۹ق. | ||
*مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضویة، ۱۳۴۹ق. | *مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضویة، ۱۳۴۹ق. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی و عبدالزهراء علوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی و عبدالزهراء علوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
*مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | *مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
*مقدسی، مطهر بن طاهر، | *مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین(ع)، بیروت، مؤسسة الخراسان للمطبوعات، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۷م. | ||
*مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا. | |||
*مقریزی، احمد بن علی، اِمتاع الاَسماع بما للنبی من الاَحوال و الاَموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م. | *مقریزی، احمد بن علی، اِمتاع الاَسماع بما للنبی من الاَحوال و الاَموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م. | ||
*یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا. | *یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا. | ||