اسرار الشهادة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''اكسير العبادات فى اسرار الشهادات''' مشهور به اسرار الشهاده کتابی است در موضوع [[امام حسین (ع)]] و [[عاشورا]] که توسط

[[فاضل دربندی|فاضل دربندى]] (م ۱۲۸۵ يا ۱۲۸۶ ق) نوشته شده است.

نویسنده در این اثر به تفصيل، حادثه عاشورا را شرح داده است. وی آفرینش جهان را برای عزای حسین (ع) دانسته است. بر اساس مبنای وی در زمینه سیره نگاری، می توان از کتاب‌هایی که مشتمل بر اخبار مظنون الکذب هستند نقل کرد. در این کتاب مدعی شده است آمار لشکر [[عمر سعد]] مبنى بر ۱۶۰۰۰۰۰ نفر، ساعات روز عاشورا ۷۲ ساعت، و گرمای هوای آن روز را ۷۰ درجه بالا‌تر از حالت طبیعی بوده است. وی را از موسسان [[قمه زنی]] در عزاداری عاشورا نامیده اند. این کتاب به زبان عربی نوشته شده، اما نویسنده قسمت‌های پایانی آن را در دوره ناصرالدین شاه به فارسی ترجمه کرده، که به آن «سعادات ناصری» گفته می‌‏شد. در سال های اخیر این کتاب از سوی انتشارات طوبای محبت به فارسی منتشر شده است. برخی از علما از جمله [[محدث نوری|محدث نورى]]، [[آقا بزرگ تهرانی|شيخ آقا بزرگ تهرانى]]، [[محسن امین|سيدمحسن امين]] و [[مرتضی مطهری]] این کتاب را دارای ایرادات فراوان می دانند.<ref>محسن رنجبر، مجله تاریخ در آیینه پژوهش، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۶.</ref>

آخوند ملا آقا بن‎ عابد بن رمضان علی ‎بن زاهد شروانی، معروف به آقا دربندی و نیز فاضل دربندی حایری (متوفی۱۲۸۶ق) واعظ [[شیعی]] [[امامی]] است. وی در [[حوزه علمیه نجف]]، [[فقه]] را نزد شیخ‎ علی فرزند شیخ‎ [[جعفر کاشف ‎الغطاء]] و [[اصول فقه]] را در [[کربلا]] نزد [[شریف ‎العلمای مازندرانی]] خوانده سپس در [[تهران]] اقامت گزید. اسرارالشهادات یکی از آثار اوست. درباره او می گویند: در اخلاص و دوستی نسبت به [[اهل بیت(ع)]] و به ‎ویژه نسبت به [[امام‎ حسین(ع)]] شهرت بسیاری داشت، چنانکه در ایام عاشورای حسینی بر بالای [[منبر]]، [[عمامه]] بر زمین می ‎زد و گریبان می‎ درید و از شدت اندوه از هوش می‎رفت. او در روز دهم محرم، لباس خود را می‎کند و لُنگی بر خود می‎بست و خاک بر سر می‎ریخت و گِل بر بدن می‎مالید و بدین هیأت بر منبر می‎رفت. وی را از موسسین [[قمه زنی]] شمرده اند. مهدى بامداد در اين باره نگاشته است: «او است كه [[تيغ زدن]] را بر سر جائز دانست و خود نيز عمل مى ‏كرده است و از اين تاريخ است كه برخی مردم به تبعيت وى در ايام [[عاشورا]] به اين عمل دست زده‏ اند».<ref>محسن رنجبر، مجله تاریخ در آیینه پژوهش، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۶.</ref>

«انّ الله عزوجل خلق هذه الخیمة المرتفعة والسقف المحفوظ‌ای السموات المرفوعة والارضین المدحوة دارالأحزان وبیت الأشجان لأجل [سید] شباب الجنان وبعبارة اخری دارالتعزیة الحسینیة قبل أن یولد وبعد أن یولد الی یوم القیامة ثم إن کلّ ما تری من خلق الرحمن فقد خلقه أهلاً وأسباباً وأموراً متعلقة باقامة العزاء فی هذه الدار الحسینیة المبنیة من خیمة محفوظة وبسیطة مبسوطة ولعمری ای‌ها الموّالون انّ هذا المطلب الأنیق الدقیق کان من مرکوزات قلبی ولکن جرأتی وجسارتی کانت قاصرة فی اظهار‌ها.» <ref>فاضل دربندی، اسرار الشهاده، ص ۵. بنقل از محمد صحتی سرورودی، [http://www.iqna.ir/fa/News/1314029 خبرگزاری ایکنا].</ref>

نویسنده در این کتال به تفصیل، حادثه عاشورا را شرح داده است. او این اثر را در ۴۴ مجلس و دوازده مقدمه و یک خاتمه (که خاتمه نیز سه مجلس دارد) نگاشته است. مدت نگارش این اثر، هیجده ماه و تاریخ پایان نگارش آن، روز جمعه، پانزدهم ذى‏قعده سال ۱۲۷۲ق بوده است.<ref>محسن رنجبر، مجله تاریخ در آیینه پژوهش،سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۶.</ref> وی با جمع اخبار قوی و ضعیف، قصد حل اختلاف و تحلیل آن‌ها را داشت. بر اساس مبنای وی از کتاب‌هایی که مشتمل بر اخبار مظنون الکذب بودند نیز می‌توان نقل کرد. مبنای او این بود که نشانه‌های کذب هر چند به درجه ظنّ برسد، مانع نقل نیست و نقل چنین اخباری در بیان سیره و تاریخ، بی‌اشکال است.<ref>محمّد محمّدى رى شهرى، فرهنگ نامه مرثيه سرايى و عزادارى سيد الشهداء (ع)، بنقل از [http://ketaab.iec-md.org/IMAM_HOSSEIN/farhangnaameh_marsieh_aza_reyshahri_04.html سایت مرکز تعلیمات واشنگتن].</ref>

*تحلیلى بودن: نویسنده تنها به تدوین اخبار و توصیف وقایع نپرداخته است، بلکه به سبب آشنایى وى با حکمت و معقولات و داشتن ذهنى خلاق و نقاد، به تحلیل گزارش‏‌ها و کیفیت جمع بین اخبار معارض، پرداخته است.

*مفصل بودن: این کتاب تا عصر خود، مفصل‏‌ترین کتاب در تاریخ عاشوراست و تا آن تاریخ، نگاشته‏اى به این تفصیل، فراهم نشده بود.<ref>محسن رنجبر، مجله تاریخ در آیینه پژوهش، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۶.</ref>

==برخى از ادعاها==

*گزارش آمار لشکر [[عمر سعد]] مبنى بر ۱۶۰۰۰۰۰ نفر و در جاى دیگر، ۴۶۰ هزار نفر و کشته شدن ۳۳۰ هزار از آنان به دست امام ‏حسین (ع) و ۲۵هزار نفر به دست [[حضرت عباس]] (به جز مجروحان) و ۲۵ هزار نفر به دست دیگر [[بنى ‏هاشم]] و جان سالم بدر بردن تنها ۸۰ هزار نفر از آنان وى در جاى دیگر، تعداد کشته‏ هاى دشمن را به دست امام حسین (ع)، به چهارصد هزار نفر و تعداد سپاه را به پانصد هزار نفر رسانده است.

*افسانه قیام دخترى به نام «دُرَّة الصدف» در حلب به انگیزه خون‏خواهى امام حسین (َع) و بازپس‏ گیرى سرهاى شهدا و آزاد کردن اسرا از چنگال مأموران یزید هنگام بردن اسرا و سر‌ها به شام.<ref>محسن رنجبر، مجله تاریخ در آیینه پژوهش، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان ۱۳۸۶.</ref>

[[محدث نوری|محدث نورى]] (۱۲۵۴ـ۱۳۲۰ق) معاصر با نویسنده این کتاب بوده است، در این باره می‌گوید:

«به خاطر دارم در ایام مجاورت [[کربلای معلی|کربلاى معلى]] و استفاده از علامه عصر خود [[عبدالحسین تهرانی|شیخ عبدالحسین تهرانى]] که در تبحر و فضل و اتقان، عدیل نداشت، سید عرب روضه خوانى از [[حله]] آمد ـ و پدرش از معاریف این طایفه بود ـ و اجزاى کهنه اى از میراث پدر داشت، خدمت شیخ استاد آورد و غرضش استعلام اعتبار و عدم اعتبار آن بود. و آن اجزاء را اول و آخر نبود و در حاشیه آن نوشته بود که این از مؤلفات فلان است و یکى از علماى [[جبل عامل]] از تلامذه محقق [[صاحب معالم]] را اسم برده بود. چون در کتاب هاى تراجم حالش مذکور بود، مراجعه نمود اصلاً در مؤلفاتش اسمى از مقتل نبرده بودند. و چون در خود اجزاء، مطالعه کردند، معلوم شد که از کثرت اشتمال آن بر اکاذیب واضحه و اخبار واهیه، احتمال نمى رود که از مؤلفات عالمى باشد.»

«پس آن سید را که آن اجزاى کهنه را در دست داشت، از نشر آن و نقل از آن، نهى فرمود ولکن بعد از چند روزى به مناسبتى مرحوم فاضل دربندى آقاخوند ملاآقا مطلع شد و آن را از آن سید گرفت و چون مشغول تألیف کتاب (اسرارالشهاده) بود، روایات آن اجزا را به صورت پراکنده در جاى جاى کتابش درج کرد و بر عدد اخبار واهیه و مجعوله بى شمار آن افزود و براى مخالفین شیعه، ابواب طعن و سخریه و استهزا باز نمود، و همتش او را به آنجا کشانید که عدد لشکر کوفیان را به ششصد هزار سواره و دو کرور پیاده رسانید! و براى جماعت روضه خوانان می‌دانى وسیع مهیا نمود که هرچه کمیت نظر را در آن بتازند، به آخر نرسانند و در بالاى منابر با ‌‌نهایت قوت قلب، مستند ذکر کنند که فاضل دربندى چنین فرموده». «این کتاب در نزد علماى فن و نقادان احادیث و اخبار مربوط به سیره امامان معصوم (ع) بى وقع و بى اعتبار است و اعتماد بر آن کاشف از خرابى کار ناقل و قلت بصیرت او در امور است».<ref>حاجی نوری، لولو و مرجان، لنقل از محمد آلاندوزلی، آیینه پژوهش، ۱۳۸۱ ،شماره ۷۷ و ۷۸.</ref>

[[آقا بزرگ تهرانی]] در ذیل این کتاب می نویسد: «از شدت خلوص و صفاى نفسى که داشت، در این کتاب امورى را نقل کرده که در کتاب هاى معتبر یافت نمى شود و او آن‌ها را فقط از مجموعه هاى مجهول گرفته است با اتکا به قاعده تسامح در ادله سنن این کار را کرده است، غافل از اینکه به مجرد یافتن در ورق پاره اى یا به خط مجهولى، رسیدن روایت صدق نمى کند».<ref>آقابزرگ تهرانى, الذریعه الى تصانیف الشیعه، بنقل از محمد آلاندوزلی، آیینه پژوهش، ۱۳۸۱ ،شماره ۷۷ و ۷۸.</ref>

{{پانویس|3}}

*محمّد محمّدى رى شهرى، فرهنگ نامه مرثيه سرايى و عزادارى سيد الشهداء (ع)، بنقل از [http://ketaab.iec-md.org/IMAM_HOSSEIN/farhangnaameh_marsieh_aza_reyshahri_04.html سایت مرکز تعلیمات واشنگتن].