عثمان بن عفان: تفاوت میان نسخهها
جز
←علتیابی شورش
جز (←نامه اعتراضی صحابه) |
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جز (←علتیابی شورش) |
||
خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
بنا بر منابع اسلامی، علت شورش علیه عثمان، تغییر نامتعارف شیوه خلفای پیشین در به کار گیری و انتصاب کارگزاران حکومتی و بیعدالتی در توزیع ثروت عمومی و منابع مالی جامعه اسلامی بود. توجه عثمان به خویشاوندان و برخودار کردن آنها از بیت المال و مناصب و امتیازات حکومتی، از همان آغاز خلافت وی آشکار شد و رفته رفته، اعتراضاتی را برانگیخت و این امر از انگیزههای اصلی قیام علیه او بود.<ref>برای نمونه نک: مقدسی، البدء و التاریخ، ۵، ۲۹۹.</ref> مشکلات و تنگناهای اقتصادی مسلمانان در برخی مناطق مانند عراق مخالفتهای بسیاری را با خلافت عثمان برانگیخت و تبعیضهای اقتصادی و سیاسی او بر مخالفتها افزود. شاید برکناری حاکمان پیشین بصره و کوفه و نصب خویشاوندان به جای آنها، نخستین نارضایتیها را علیه عثمان برانگیخت.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۱۰، ص۹۴۷، ذیل مدخل 'UTHMAN B. 'AFFAN</ref> تسلط کسانی از بنوامیه که سابقه چندانی نیز در اسلام نداشتند بر اموال و داراییهای عمومی برای صحابه و تابعین پیامبر(ص)بسیار ناگوار آمد. برای نمونه، عثمان جایی به نام مهرقه در شرق مدینه را به حارث بن حکم بخشید؛ جایی که گویند وقتی پیامبر(ص) به آنجا رسید، پایش را بر زمین زد و گفت: «اینجا نمازگاه ما و محل طلب باران و جای عید اضحی و عید فطر ما است. اینجا را خراب مکنید و از آن کرایه مگیرید. نفرین خدای بر کسی باد که از بازار ما چیزی بکاهد.» دیگر اینکه عثمان فدک را، به [[مروان بن حکم]] داد و [[خمس]] غنیمتهای افریقیه را به او بخشید. این ماجرا چنان بر برخی مسلمانان سخت آمد که عبد الرحمن بن حنبل جمحی شعری در ذم آن سرود.<ref>البدء و التاریخ، ۵، ۲۰۰.</ref> همچنین بنابر منابع، عثمان، چهار صد هزار درهم از این غنیمتها را به عبد الله بن خالد بن اسید بن رافع و صد هزار درهم را به حکم بن ابی العاص اختصاص داد.<ref>البدء و التاریخ، ۵، ۲۰۰.</ref> | بنا بر منابع اسلامی، علت شورش علیه عثمان، تغییر نامتعارف شیوه خلفای پیشین در به کار گیری و انتصاب کارگزاران حکومتی و بیعدالتی در توزیع ثروت عمومی و منابع مالی جامعه اسلامی بود. توجه عثمان به خویشاوندان و برخودار کردن آنها از بیت المال و مناصب و امتیازات حکومتی، از همان آغاز خلافت وی آشکار شد و رفته رفته، اعتراضاتی را برانگیخت و این امر از انگیزههای اصلی قیام علیه او بود.<ref>برای نمونه نک: مقدسی، البدء و التاریخ، ۵، ۲۹۹.</ref> مشکلات و تنگناهای اقتصادی مسلمانان در برخی مناطق مانند عراق مخالفتهای بسیاری را با خلافت عثمان برانگیخت و تبعیضهای اقتصادی و سیاسی او بر مخالفتها افزود. شاید برکناری حاکمان پیشین بصره و کوفه و نصب خویشاوندان به جای آنها، نخستین نارضایتیها را علیه عثمان برانگیخت.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۱۰، ص۹۴۷، ذیل مدخل 'UTHMAN B. 'AFFAN</ref> تسلط کسانی از بنوامیه که سابقه چندانی نیز در اسلام نداشتند بر اموال و داراییهای عمومی برای صحابه و تابعین پیامبر(ص)بسیار ناگوار آمد. برای نمونه، عثمان جایی به نام مهرقه در شرق مدینه را به حارث بن حکم بخشید؛ جایی که گویند وقتی پیامبر(ص) به آنجا رسید، پایش را بر زمین زد و گفت: «اینجا نمازگاه ما و محل طلب باران و جای عید اضحی و عید فطر ما است. اینجا را خراب مکنید و از آن کرایه مگیرید. نفرین خدای بر کسی باد که از بازار ما چیزی بکاهد.» دیگر اینکه عثمان فدک را، به [[مروان بن حکم]] داد و [[خمس]] غنیمتهای افریقیه را به او بخشید. این ماجرا چنان بر برخی مسلمانان سخت آمد که عبد الرحمن بن حنبل جمحی شعری در ذم آن سرود.<ref>البدء و التاریخ، ۵، ۲۰۰.</ref> همچنین بنابر منابع، عثمان، چهار صد هزار درهم از این غنیمتها را به عبد الله بن خالد بن اسید بن رافع و صد هزار درهم را به حکم بن ابی العاص اختصاص داد.<ref>البدء و التاریخ، ۵، ۲۰۰.</ref> | ||
از گزارشهای برخی منابع برمیآید که روش عثمان در زمان عمر یا پیش از آن آغاز شده ولی مردم به دلایلی از جمله ترس از سرکوب، نتوانستند اعتراض کنند. به تصریح این گزارشها، مردم بر کارهایی از عثمان خرده میگرفتند که اگر عمر بن خطاب انجام میداد، بر او خرده نمیگرفتند و این بدان سبب بود که مردم از عمر میترسیدند. او اعتراضات را سرکوب میکرد ولی عثمان نرمخو بود و این موجب گشت تا اعتراضات علیه او آشکار گردد و بالا بگیرد.<ref> نک: امامت وسیاست/ترجمه،ص۴۸.</ref> از [[عبدالله بن عمر]] نقل کردهاند که «بر عثمان کارهایی را عیب گرفتند که اگر عمر آنها را انجام میداد بر او عیب نمیگرفتند.»<ref> نک: امامت وسیاست/ترجمه،ص۴۸.</ref> از خود عثمان نیز نقل کردهاند که در اوایل آغاز اعتراضات به منبر رفت و گفت: «ای مردم مهاجر و انصار!... سوگند به خدا، شما کارهایی را بر من عیب میگیرید که در مورد فرزند خطاب نیز میگرفتید، لیکن وی شما را قلع و قمع میکرد و درهم میکوفت. هیچ کس جرئت نداشت | از گزارشهای برخی منابع برمیآید که روش عثمان در زمان عمر یا پیش از آن آغاز شده ولی مردم به دلایلی از جمله ترس از سرکوب، نتوانستند اعتراض کنند. به تصریح این گزارشها، مردم بر کارهایی از عثمان خرده میگرفتند که اگر عمر بن خطاب انجام میداد، بر او خرده نمیگرفتند و این بدان سبب بود که مردم از عمر میترسیدند. او اعتراضات را سرکوب میکرد ولی عثمان نرمخو بود و این موجب گشت تا اعتراضات علیه او آشکار گردد و بالا بگیرد.<ref> نک: امامت وسیاست/ترجمه،ص۴۸.</ref> از [[عبدالله بن عمر]] نقل کردهاند که «بر عثمان کارهایی را عیب گرفتند که اگر عمر آنها را انجام میداد بر او عیب نمیگرفتند.»<ref> نک: امامت وسیاست/ترجمه،ص۴۸.</ref> از خود عثمان نیز نقل کردهاند که در اوایل آغاز اعتراضات به منبر رفت و گفت: «ای مردم مهاجر و انصار!... سوگند به خدا، شما کارهایی را بر من عیب میگیرید که در مورد فرزند خطاب نیز میگرفتید، لیکن وی شما را قلع و قمع میکرد و درهم میکوفت. هیچ کس جرئت نداشت به او خیره نگاه کند.»<ref>امامت وسیاست/ترجمه،ص۴۹.</ref> | ||
====عزل و نصبهای سیاسی==== | ====عزل و نصبهای سیاسی==== |