پرش به محتوا

مؤذن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۳۵۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۷ مهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
[[بلال حبشی]]، [[ابومحذوره]] و [[عمرو بن ام مکتوم]]<ref>{{پک|1=ابن سعد|2=۲۳۰|ک=الطبقات الکبری|ص=۲۳۴|ج=۳}}</ref><ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref> و [[سعد بن عائذ]] را از مؤذنان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام (ص)]] شمرده‌اند.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref> که اولین آنان بلال بود.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> بنابر روایات شیعه، وقتی پیامبر به [[معراج]] رفت، نخستین بار [[جبرئیل]] اذان گفت و چون پیامبر از معراج بازگشت، به [[امام علی علیه‌السلام|علی (ع)]] فرمان داد تا به [[بلال]] اذان بیاموزد و بلال نخستین مؤذن اسلام شد.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref><ref>{{پک|1=محمدی ری شهری|2=۱۳۸۴|ک=فرهنگنامه اذان|ص=۱۴–۱۵}}</ref> یکی دیگر از مؤذنان صدر اسلام، شخصی به نام [[ابن نباح]] است که به عنوان مؤذن امام علی (ع) معرفی شده‌است.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> از کسان دیگری چون حارث صدائی عبدالعزیز بن اصم و عثمان بن عفان نیز به عنوان موذنان صدر اسلام یاد شده است.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>
[[بلال حبشی]]، [[ابومحذوره]] و [[عمرو بن ام مکتوم]]<ref>{{پک|1=ابن سعد|2=۲۳۰|ک=الطبقات الکبری|ص=۲۳۴|ج=۳}}</ref><ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref> و [[سعد بن عائذ]] را از مؤذنان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام (ص)]] شمرده‌اند.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref> که اولین آنان بلال بود.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> بنابر روایات شیعه، وقتی پیامبر به [[معراج]] رفت، نخستین بار [[جبرئیل]] اذان گفت و چون پیامبر از معراج بازگشت، به [[امام علی علیه‌السلام|علی (ع)]] فرمان داد تا به [[بلال]] اذان بیاموزد و بلال نخستین مؤذن اسلام شد.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref><ref>{{پک|1=محمدی ری شهری|2=۱۳۸۴|ک=فرهنگنامه اذان|ص=۱۴–۱۵}}</ref> یکی دیگر از مؤذنان صدر اسلام، شخصی به نام [[ابن نباح]] است که به عنوان مؤذن امام علی (ع) معرفی شده‌است.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> از کسان دیگری چون حارث صدائی عبدالعزیز بن اصم و عثمان بن عفان نیز به عنوان موذنان صدر اسلام یاد شده است.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>


در صدر اسلام، ساختمان مساجد ساده بودند و صاحب ماذنه و مناره نبودند. بلال نیز به هنگام نماز، از پایه ای استوانه ای بر بام مسجد بالا می رفت و یا بر پشت بام خانه زید بن ثابت اذان می گفت. با گذشت زمان و در عصر امویان،‌ ساخت ماذنه برای مساجد معمول شد. نخستین ماذنه در جهان اسلام،‌ به اختلاف ماذنه مسجد جامع بصره، مسجد جامع عمرو در فسطاط مصر،‌ ماذنه مسجد جامع دمشق و ماذنه مسجد النبی گزارش شده اند.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>
در صدر اسلام، ساختمان مساجد ساده بودند و صاحب [[ماذنه]] و مناره نبودند. بلال نیز به هنگام نماز، از پایه ای استوانه ای بر بام مسجد بالا می رفت و یا بر پشت بام خانه زید بن ثابت اذان می گفت. با گذشت زمان و در عصر امویان،‌ ساخت ماذنه برای مساجد معمول شد. نخستین ماذنه در جهان اسلام،‌ به اختلاف ماذنه مسجد جامع بصره، مسجد جامع عمرو در فسطاط مصر،‌ ماذنه مسجد جامع دمشق و ماذنه مسجد النبی گزارش شده اند.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>


=== در حکومت‌های اسلامی ===
=== در حکومت‌های اسلامی ===
خط ۲۴: خط ۲۴:


=== ارتزاق و اجرت ===
=== ارتزاق و اجرت ===
به گزارش ''دایرةالمعارف فرهنگ مردم ایران''، در فِرَق مختلف اسلامی دربارهٔ شیوهٔ ارتزاق مؤذنان اختلاف نظر است. گرفتن اجرت توسط مؤذن نزد [[مالکیان]] و برخی از [[شافعیان]] بلامانع است، اما [[امامیه]]، [[حنفیه]]، [[حنابله]] و برخی دیگر از شافعیه، اخذ اجرت بر مؤذن را محل اشکال دانسته‌اند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> [[شهید اول]] در پاسخ به سؤال [[مقداد بن عبدالله حلی|فاضل مقداد]] در مورد گرفتن اجرت بر اذان توسط مؤذن، چنین می‌نویسد که: «صحاب تصریح کرده‌اند که گرفتن مزد بر مؤذن حرام است چه مؤذنی دیگر وجود داشته باشد یا خیر. بله جایز است که مؤذن از بیت المال یا از اموال مشاهد مشرفه استفاده کند مشروط به آن که کسی پیدا نشود که بی‌مزد اذان بگوید. این کار باید با اجازه فقیه انجام گیرد که او حاکم اصلی در این کار است.» در میان فقها، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]] گزارش می‌کند که ارتزاق مؤذن از بیت المال بلامانع است و جز مواردی استخ در منابع اسلامی به جواز تصرفش در بیت المال تصریح شده‌است.<ref>{{پک|1=رضوی|2=۱۳۷۳|ک=حوزه|ف=پیشینه بودجه حوزه}}</ref>
به گزارش ''دایرةالمعارف فرهنگ مردم ایران''، در فِرَق مختلف اسلامی دربارهٔ شیوهٔ ارتزاق مؤذنان اختلاف نظر است. گرفتن اجرت توسط مؤذن نزد [[مالکیان]] و برخی از [[شافعیان]] بلامانع است، اما [[امامیه]]، [[حنفیه]]، [[حنابله]] و برخی دیگر از شافعیه، اخذ اجرت بر مؤذن را محل اشکال دانسته‌اند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> [[شهید اول]] در پاسخ به سؤال [[مقداد بن عبدالله حلی|فاضل مقداد]] در مورد گرفتن اجرت بر اذان توسط مؤذن، چنین می‌نویسد که: «صحاب تصریح کرده‌اند که گرفتن مزد بر مؤذن [[حرام]] است چه مؤذنی دیگر وجود داشته باشد یا خیر. بله جایز است که مؤذن از بیت المال یا از اموال مشاهد مشرفه استفاده کند مشروط به آن که کسی پیدا نشود که بی‌مزد اذان بگوید. این کار باید با اجازه [[مجتهد|فقیه]] انجام گیرد که او حاکم اصلی در این کار است.» در میان فقها، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]] گزارش می‌کند که ارتزاق مؤذن از بیت المال بلامانع است و جز مواردی استخ در منابع اسلامی به جواز تصرفش در بیت المال تصریح شده‌است.<ref>{{پک|1=رضوی|2=۱۳۷۳|ک=حوزه|ف=پیشینه بودجه حوزه}}</ref>


== در فرهنگ اسلامی ==
== در فرهنگ اسلامی ==
در روزگار قدیم، شخص مؤذن به مکانی بلند (غالباً بر بام [[مسجد]] یا مناره مسجد) می‌رفت و اذان می‌گفت. در دوران اخیر، صدای مؤذن غالباً از بلندگویی که بر فراز مساجد است پخش می‌شود. از همین رو ساخت ماذنه و مناره که با نام گلدسته نیز شناخته می‌شود در فرهنگ اسلامی و معماری ساخت مساجد رسوخ کرد. همچنین در روزگار قدیم برای رساندن صدای اذان به دیگران، افراد به هنگام شنیدن صدای مؤذن، به اذان گفتن مشغول می‌شدند. در گذشته در بین مؤذنان، زمان ورود وقت با شیوه‌های متفاوتی همراه بود، از این رو در میان مؤذنان تفاوت اوقات اذان وجود داشت. در فرهنگ اسلامی، صوت خوش از محسنات مؤذن به‌شمار می‌رفت. همچنین در برخی از مثل‌ها و تاکیدها، به حسن شهرت و موجه بودن مؤذن تأکید شده‌است. در یکی از ضرب‌المثل‌ها فارسی چنین آمده‌است: «به اذان ملای غریب، کسی نماز نمی‌خواند». به‌طور کلی، مؤذنان در میان مسلمانان، از حرمت ویژه ای برخوردار بودند و از این رو، مؤذنان جایگاه اجتماعی ویژه ای داشتند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref>
در روزگار قدیم، شخص مؤذن به مکانی بلند (غالباً بر بام [[مسجد]] یا مناره مسجد) می‌رفت و اذان می‌گفت. در دوران اخیر، صدای مؤذن غالباً از بلندگویی که بر فراز مساجد است پخش می‌شود. از همین رو ساخت ماذنه و مناره که با نام گلدسته نیز شناخته می‌شود در فرهنگ اسلامی و معماری ساخت مساجد رسوخ کرد. همچنین در روزگار قدیم برای رساندن صدای اذان به دیگران، افراد به هنگام شنیدن صدای مؤذن، به اذان گفتن مشغول می‌شدند. در گذشته در بین مؤذنان، زمان ورود وقت با شیوه‌های متفاوتی همراه بود، از این رو در میان مؤذنان تفاوت اوقات اذان وجود داشت. در فرهنگ اسلامی، صوت خوش از محسنات مؤذن به‌شمار می‌رفت. همچنین در برخی از مثل‌ها و تاکیدها، به حسن شهرت و موجه بودن مؤذن تأکید شده‌است. در یکی از ضرب‌المثل‌ها فارسی چنین آمده‌است: «به اذان ملای غریب، کسی نماز نمی‌خواند». به‌طور کلی، مؤذنان در میان مسلمانان، از حرمت ویژه ای برخوردار بودند و از این رو، مؤذنان جایگاه اجتماعی ویژه ای داشتند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref>


مردم برخی از مناطق ایران، بر این باورند که مؤذنان، افرادی پاک و مقدس هستند. از این‌رو، حتی زنان محرم به آنان نیز در گذشته از مؤذنان روی می‌گرفتند. در قرون وسطی حتی الامکان مؤذنان صلاة روز را از میان نابینایان انتخاب می‌کردند تا به جهت ایستادن وی در بلندی، از نگاه به نامحرم محفوظ بماند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> موذنان در برخی نواحی لباس رسمی داشتند، برای نمونه موذن حرم شریف، لباسی سراسر مشکی به تن داشت.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>
مردم برخی از مناطق ایران، بر این باورند که مؤذنان، افرادی پاک و مقدس هستند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> از این‌رو، حتی زنان محرم به آنان نیز در گذشته از مؤذنان روی می‌گرفتند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> در قرون وسطی حتی الامکان مؤذنان صلاة روز را از میان نابینایان انتخاب می‌کردند تا به جهت ایستادن وی در بلندی، از نگاه به نامحرم محفوظ بماند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref> موذنان در برخی نواحی لباس رسمی داشتند، برای نمونه موذن حرم شریف، لباسی سراسر مشکی به تن داشت.<ref>{{پک|1=موسی پور|2=۱۳۸۹|ف=زندگی حرفه ای موذنان|ک=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی}}</ref>


سنت اذان گویی تا مدتی پیش از فراگیر شدن وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو و تلویزیون، مرسوم بود. امروزه در ایران، پخش اذان از وسایل ارتباط جمعی در سه نوبت از روز، [[طلوع فجر|صبح]]، [[ظهر شرعی|ظهر]] و [[مغرب شرعی|شام]] متداول است. در مساجد نیز مؤذنان در گلدسته و مناره اذان نمی‌گویند و بیشتر اذان رادیو و تلویزیون را از بلندگوها پخش می‌کنند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref>
سنت اذان گویی تا مدتی پیش از فراگیر شدن وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو و تلویزیون، مرسوم بود. امروزه در ایران، پخش اذان از وسایل ارتباط جمعی در سه نوبت از روز، [[طلوع فجر|صبح]]، [[ظهر شرعی|ظهر]] و [[مغرب شرعی|شام]] متداول است. در مساجد نیز مؤذنان در گلدسته و مناره اذان نمی‌گویند و بیشتر اذان رادیو و تلویزیون را از بلندگوها پخش می‌کنند.<ref>{{پک|1=عظیمی پور|2=۱۳۹۱|ک=دانشنامه فرهنگ مردم ایران|ف=اذان}}</ref>
خط ۳۷: خط ۳۷:


== در روایات اسلامی ==
== در روایات اسلامی ==
از عبارت مؤذن در روایات بسیاری استفاده شده‌است و همچنین موضوع روایات چندی است. پیامبر اسلام در روایتی، کسانی که صدای مؤذن را می‌شنوند، به تکرار کلام او توصیه می‌کند. در روایت دیگری، کسی که چنین عملی را ترک کند، جفاکار خطاب شده‌است. در روایت دیگری نیز کسی که چنین عملی را انجام دهد، اجری همانند مؤذن پاداش خواهد گرفت. همچنین دعاهایی برای هنگام شنیدن صدای مؤذن و پایان کار مؤذن در منابع روایی گزارش شده‌است.<ref>{{پک|محمدی ری شهری|۱۳۸۹|ک=حکمت نامه پیامبر اعظم|ص=۳۸۷–۳۸۹|ج=۹}}</ref>
از عبارت مؤذن در روایات بسیاری استفاده شده‌است و همچنین موضوع روایات چندی است. پیامبر اسلام در روایتی، کسانی که صدای مؤذن را می‌شنوند، به تکرار کلام او توصیه می‌کند. در روایت دیگری، کسی که چنین عملی را ترک کند، جفاکار خطاب شده‌است.<ref>{{پک|محمدی ری شهری|۱۳۸۹|ک=حکمت نامه پیامبر اعظم|ص=۳۸۷–۳۸۹|ج=۹}}</ref> در روایت دیگری نیز کسی که چنین عملی را انجام دهد، اجری همانند مؤذن پاداش خواهد گرفت. همچنین دعاهایی برای هنگام شنیدن صدای مؤذن و پایان کار مؤذن در منابع روایی گزارش شده‌است.<ref>{{پک|محمدی ری شهری|۱۳۸۹|ک=حکمت نامه پیامبر اعظم|ص=۳۸۷–۳۸۹|ج=۹}}</ref>


== مؤذنان ==
== مؤذنان ==
خط ۵۱: خط ۵۱:


=== موذنان سنی ===
=== موذنان سنی ===
برخی از موذنان سنی مذهب، اذان را با ادبیات و فقه شیعی تلاوت کرده اند. محمد طوخی، شیخ ابوزید و یا مصطفی غلوش مصری از جمله این موذنان برشمرده می شوند. سبک شیعی اذان آنان سبب شد تا برخی از قاریان و عالمان اهل سنت،‌ به اقدام آنان واکنش نشان داده و مورد انتقاد قرار بگیرند.<ref>{{پک/بن|1=مهر|ک=خبرگزاری مهر|ف=موذن‌هایی که ماندگار شدند}}</ref> در همین موضوع،‌ احمد کریمه، یکی از موذنان سنی مذهب مصری، بعد از قرائت اذان به سبک شیعی، از گروه موذنان [[الازهر]] اخراج شد.<ref>{{پک/بن|1=وهابیت|ک=پایگاه تخصصی وهابیت پژوهی|ف=تهدید رهبر شیعه مصر}}</ref>
برخی از موذنان سنی مذهب، اذان را با ادبیات و فقه شیعی تلاوت کرده اند. محمد طوخی، شیخ ابوزید و یا مصطفی غلوش مصری از جمله این موذنان برشمرده می شوند. سبک شیعی اذان آنان سبب شد تا برخی از قاریان و عالمان اهل سنت،‌ به اقدام آنان واکنش نشان داده و مورد انتقاد قرار بگیرند.<ref>{{پک/بن|1=مهر|ک=خبرگزاری مهر|ف=موذن‌هایی که ماندگار شدند}}</ref> در همین موضوع،‌ احمد کریمه، یکی از موذنان سنی مذهب مصری، بعد از قرائت اذان به سبک شیعی، از گروه موذنان [[الازهر]] اخراج شد.<ref>{{پک/بن|1=وهابیت|ک=پایگاه تخصصی وهابیت پژوهی|ف=تهدید رهبر شیعه مصر}}</ref> در سال ۱۳۹۲،‌ فیلم ۵۰ قاری سنی مذهب که اذان به سبک شیعی قرائت کرده اند توسط گروه های سلفی منتشر شد.<ref>{{پک/بن|1=موعود|ک=موعود|ف=برپایی اذان به شیوه شیعی در مسجد مصری }}</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۵۷: خط ۵۷:


== منابع ==
== منابع ==
 
{{منابع}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ابن سعد|نام=محمد|عنوان=الطبقات الکبری|سال=۲۳۰|مکان=بیروت|ناشر=دار صادر}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ابن سعد|نام=محمد|عنوان=الطبقات الکبری|سال=۲۳۰|مکان=بیروت|ناشر=دار صادر}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=پویش «همصدای آسمان»|ناشر=|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7398113/موذنان-در-کشور-رتبه‌بندی-می‌شوند-پویش-همصدای-آسمان-یاد-خدا-را-در-تمامی-مکان‌ها-زنده-کرد|تاریخ=۲ تیر ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|باش}}|نویسنده=باشگاه خبرنگاران جوان|کد زبان=|وبگاه=yjc.ir}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=پویش «همصدای آسمان»|ناشر=|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7398113/موذنان-در-کشور-رتبه‌بندی-می‌شوند-پویش-همصدای-آسمان-یاد-خدا-را-در-تمامی-مکان‌ها-زنده-کرد|تاریخ=۲ تیر ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|باش}}|نویسنده=باشگاه خبرنگاران جوان|کد زبان=|وبگاه=yjc.ir}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=تهدید رهبر شیعه مصر به دلیل فعالیت های تقریب مذاهب |ناشر=|نشانی=https://www.alwahabiyah.com/fa/newsview/9250/%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8/|تاریخ=۶ بهمن ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|وهابیت}}|نویسنده=پایگاه وهابیت پژوهی|کد زبان=|وبگاه=alwahabiyah.com}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=تهدید رهبر شیعه مصر به دلیل فعالیت های تقریب مذاهب |ناشر=|نشانی=https://www.alwahabiyah.com/fa/newsview/9250/%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8/|تاریخ=۶ بهمن ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|وهابیت}}|نویسنده=پایگاه وهابیت پژوهی|کد زبان=|وبگاه=alwahabiyah.com}}
*{{یادکرد وب|عنوان=نخستین اذان ثبت شده تاریخ ایران|نشانی=https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-768006|شناسه={{شناسه یادکرد|ایلنا}}|نویسنده=خبرگزاری ایلنا|وبگاه=ilna.ir}}
*{{یادکرد وب|عنوان=نخستین اذان ثبت شده تاریخ ایران|نشانی=https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-768006|شناسه={{شناسه یادکرد|ایلنا}}|نویسنده=خبرگزاری ایلنا|وبگاه=ilna.ir|تاریخ=۸ خرداد ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=موذن‌هایی که ماندگار شدند|ناشر=|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3992166/موذن-هایی-که-ماندگار-شدند|تاریخ=۹ خرداد ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|مهر}}|نویسنده=خبرگزاری مهر|کد زبان=|وبگاه=mehrnews.com}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=موذن‌هایی که ماندگار شدند|ناشر=|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3992166/موذن-هایی-که-ماندگار-شدند|تاریخ=۹ خرداد ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|مهر}}|نویسنده=خبرگزاری مهر|کد زبان=|وبگاه=mehrnews.com}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=طوسی|نام=محمد بن حسن|عنوان=التبیان فی تفسیر القرآن|سال=۴۶۰|مکان=بیروت|ناشر=دار احیاء التراث العربی}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=طوسی|نام=محمد بن حسن|عنوان=التبیان فی تفسیر القرآن|سال=۴۶۰|مکان=بیروت|ناشر=دار احیاء التراث العربی}}
خط ۷۲: خط ۷۲:
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|نام=ناصر|عنوان=تفسیر نمونه|سال=۱۳۷۴|مکان=تهران|ناشر=دارالکتب الاسلامیه}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|نام=ناصر|عنوان=تفسیر نمونه|سال=۱۳۷۴|مکان=تهران|ناشر=دارالکتب الاسلامیه}}
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=موسی پور|نام۱=ابراهیم|تاریخ=۱۳۸۹|عنوان=زندگی حرفه‌ای مؤذنان و بازتاب آن در ذهن و زبان مسلمانان: پژوهشی در تاریخ اجتماعی اسلام|ژورنال=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی|شماره=۱|دوره=چهل و سوم|پیوند مقاله=https://jhic.ut.ac.ir/article_23527_2376d2801cfe74cb3cce570983b52e74.pdf}}
*{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=موسی پور|نام۱=ابراهیم|تاریخ=۱۳۸۹|عنوان=زندگی حرفه‌ای مؤذنان و بازتاب آن در ذهن و زبان مسلمانان: پژوهشی در تاریخ اجتماعی اسلام|ژورنال=پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی|شماره=۱|دوره=چهل و سوم|پیوند مقاله=https://jhic.ut.ac.ir/article_23527_2376d2801cfe74cb3cce570983b52e74.pdf}}
*{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=برپایی اذان به شیوه شیعی در مسجد مصری|ناشر=|نشانی=https://www.mouood.org/mahdaviat/item/26676-%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B0%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D9%85%D8%B5%D8%B1%DB%8C.html|تاریخ=۲۸ دی ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲|شناسه={{شناسه یادکرد|موعود}}|نویسنده=موعود|کد زبان=|وبگاه=mouood.org}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=هاشمی شاهرودی|نام=سید محمود|عنوان=فرهنگ فقه فارسی|سال=۱۳۸۲|مکان=قم|ناشر=مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=هاشمی شاهرودی|نام=سید محمود|عنوان=فرهنگ فقه فارسی|سال=۱۳۸۲|مکان=قم|ناشر=مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی}}
{{منابع}}{{پایان}}
{{پایان}}


{{نمازها}}
{{نمازها}}
Automoderated users، confirmed، movedable، protected، templateeditor
۲٬۸۷۶

ویرایش