آیه نور: تفاوت میان نسخه‌ها

|خدا نور آسمانها و زمين است. مَثَل نور او چون چراغدانى است كه در آن چراغى، و آن چراغ در شيشه‌اى است. آن شيشه گويى اخترى درخشان است كه از درخت خجسته زيتونى كه نه شرقى است و نه غربى، افروخته مى‌شود. نزديك است كه روغنش -هر چند بدان آتشى نرسيده باشد- روشنى بخشد. روشنىِ بر روى روشنى است. خدا هر كه را بخواهد با نور خويش هدايت مى‌كند، و اين مَثَلها را خدا براى مردم مى‌زند و خدا به هر چيزى داناست. (۱۲)

آیه نور همراه با آیات بعدی، در مقام مقایسه میان [[مؤمنان]] (<small>که به وسیله نور [[خداوند]] هدایت یافته‌اند</small>) و کافران (<small>که دچار ظلمت‌های متراکم گشته‌اند</small>) است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۲۰.</ref> [[مفسران]] درباره مفهوم آیه نور و معنای کلمات آن، مصادیق و مظاهر نور الاهی و نیز چگونگی اتصاف مفاد آیه به [[خداوند]] دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده‌ا‌ند. [[علامه طباطبایی]] بر اساس معنای اولیه و معروف کلمه نور، آن را چيزى می‌داند كه اجسام دیگر به وسيله آن ظاهر می‌‏شوند ولى خودش در ذاتش روشن و هويداست و چيز ديگرى آن را ظاهر نمی‌كند؛ یعنی نور ظاهر بالذات و مظهِر غير است. و نور در معنای ثانویه، بر هر چیزی اطلاق می‌شود که محسوسات را آشکار می‌کند؛ به همین دلیل حواس ظاهری انسان مانند شنوایی، بویایی و بساوایی، و نیز غیرمحسوساتی مانند عقل که معقولات را ظاهر می‌کند، نور خوانده‌ شده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۲۲.</ref>

مفسران کلمه «نور» را در ابتدای آیه (اللَّـهُ نُورُ‌ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ)، به هدایت‌کننده،<ref>طبرانی، تفسير القرآن العظيم‏، ۲۰۰۸م، ج۴، ص۴۳۳؛ بحرانی،‌ البرهان‏، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۶۶.</ref> روشن‌کننده، زینت‌بخش<ref>فحر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۳، ص۳۷۹.</ref> و هستی‌بخش<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۲۲-۱۲۳.</ref> تفسیر کرده‌اند و با توجه به دیگر آیات و روایات، [[قرآن]]،<ref>سوره مائده، آیه ۱۵؛ سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref> [[ایمان]]،<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۷.</ref> هدایت الهی،<ref>سوره انعام، آیه ۱۲۲.</ref> [[پیامبر اسلام(ص)]]،<ref>سوره احزاب، آیه ۴۶.</ref> [[امامان شیعه]]<ref>صدوق، من لا يحضره الفقيه‏، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۱۳، ۶۱۵.</ref> و [[علم]]<ref>ابن حیون، دعائم الإسلام‏، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۴۱۹.</ref> را از مصادیق و مظاهر آیه نور شمرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۴، ص۴۷۱-۴۷۲.</ref>

در این [[آیه]] بعد از بیان این حقیقت که [[خدا]] نور آسمان و زمین است، نور خداوند را در قالب مثال بیان می‌کند. در این مثال، نور خداوند به چراغ‌دانی تشبیه شده است که چراغی در آن است و آن چراغ در حبابی شفاف و درخشنده مانند یک ستاره قرار گرفته و با روغنی صاف و خالص از درخت [[برکت|پربرکت]] زیتون که نه شرقی و نه غربی است، افروخته شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۴، ص۴۷۵-۴۷۶.</ref> [[مفسران]] در شرح و بیان این مثال، دیدگاه‌های مختلفی ارائه کرده‌اند. بعضی منظور از این تشبیه را نور هدایت و معرفت الهی که در قلوب [[مؤمنان]] افروخته شده است می‌دانند و برخی آن را به معنای [[قرآن]] که درون قلب آدمی را نورافشان می‌کند تفسیر کرده‌اند. عده‌ای این تشبیه را اشاره به شخص [[پیامبر اسلام(ص)]] می‌دانند و گروهی نیز آن را به روح اطاعت و [[تقوا]] که مایه خیر و سعادت است بر می‌گردانند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۲۵ـ۲۲۷؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۳، ص۳۸۶ـ۳۸۷.</ref>

در برخی از تفاسیر با استناد به [[روایات]]، آیه نور را بر [[اهل بیت پیامبر]] تطبیق داده‌اند. در این تفاسیر مشکات را بر قلب [[محمد(ص)]] یا بر [[حضرت فاطمه(س)]]، زجاجه را بر [[امام علی(ع)]] و قلب او و عبارت «نور علی نور» را بر [[امامان شیعه]] که یکی بعد از دیگری می‌آمدند و مؤید به نور علم و حکمت بودند، تطبیق کرده‌اند.<ref>حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۶۰۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۳۰۶.</ref>

[[صدوق]] در کتاب [[توحید صدوق|توحید]] خود روایتی از [[امام صادق(ع)‏]] نقل می‌کند که خداوند آیه نور را مثالی برای اشاره به اهل بیت قرار داده است. در این روایت [[پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] از ادله و آیات خدا معرفی شده‌اند، آیاتی که مردم به وسیله آن به سوی [[توحید]] و مصالح دین و شرایع اسلام و سنن و فرائض خدا هدایت می‌‏شوند.<ref>صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ق، ص۱۵۷.</ref> [[علامه طباطبائی]] این روایت را از قبیل اشاره به بعضی از مصادیق و به عبارتی اشاره به افضل مصادیق آن که [[رسول خدا(ص)]] و اهل بیت اویند، می‌داند؛ و گرنه [[آیه]] شریفه شامل غیر اهل بیت(ع) مانند [[انبیاء]]، اوصیاء و اولیاء نیز می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۴۱.</ref>

آثاری به شرح و تفسیر آیه نور پرداخته‌اند [[تفسیر]] آیه نور اثر [[ملاصدرای شیرازی]] و [[مشکاة الانوار]] [[غزالی]] از جمله آنهاست.

{{پانویس2}}