کاربر ناشناس
سجده: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei جز (←سجده شکر) |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
'''سَجده''' قرار دادن پیشانی بر زمین و یکی از برترین [[عبادت|عبادات]] است. سجده نشانه خضوع و خاکساری فرد در مقابل [[خدا]] بوده و مسلمانان در [[نماز]]های روزانه خود [[واجب]] است در هر رکعت دو بار آن را به جای آورند. | '''سَجده''' قرار دادن پیشانی بر زمین و یکی از برترین [[عبادت|عبادات]] است. سجده نشانه خضوع و خاکساری فرد در مقابل [[خدا]] بوده و مسلمانان در [[نماز]]های روزانه خود [[واجب]] است در هر رکعت دو بار آن را به جای آورند. | ||
بر اساس [[روایات]] و سنت پیامبر، [[شیعه|شیعیان]] سجده‌گاه را زمین و روییدنیهای از آن می‌دانند ولی [[اهل سنت]] سجده بر فرش و مانند آن را نیز جایز می‌دانند. در دیدگاه همه مسلمانان سجده برای غیر خدا [[حرام]] است. | بر اساس [[روایات]] و سنت پیامبر،<ref>[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=question&id=490 سایت ولی عصر(عج)]</ref> [[شیعه|شیعیان]] سجده‌گاه را زمین و روییدنیهای از آن می‌دانند ولی [[اهل سنت]] سجده بر فرش و مانند آن را نیز جایز می‌دانند. در دیدگاه همه مسلمانان سجده برای غیر خدا [[حرام]] است. | ||
== | ==جایگاه عبادی سجده== | ||
سجده در لغت به معنای خضوع، خم شدن و سر فرود آوردن بوده<ref> المفردات (راغب)، واژه «سجد» ص۳۹۶. لسان العرب، واژه «سجد» ج۳، ص۲۰۴</ref> و در اصطلاح شرعی عبارت است از نهادن پیشانی (یا اعضای هفت گانه) بر زمین.<ref> تحریر الأحکام، ج۱، ص۲۵۳.</ref><ref> ذکری الشیعة، ج۳، ص۴۶۵.</ref> | سجده در لغت به معنای خضوع، خم شدن و سر فرود آوردن بوده<ref> المفردات (راغب)، واژه «سجد» ص۳۹۶. لسان العرب، واژه «سجد» ج۳، ص۲۰۴</ref> و در اصطلاح شرعی عبارت است از نهادن پیشانی (یا اعضای هفت گانه) بر زمین.<ref> تحریر الأحکام، ج۱، ص۲۵۳.</ref><ref> ذکری الشیعة، ج۳، ص۴۶۵.</ref> | ||
سجده به عنوان نمادی از بندگی و خضوع در مقابل خداوند بسیار مورد توجه بوده و علاوه بر روایات پرتعداد، ۹۲ بار در [[قرآن]] درباره آن سخن گفته شده و نام یکی از سوره‌های آن «[[سوره سجده|سجده]]» قرار داده شده است؛ آخرین آیۀ این سوره، سجده را وسیله قُرب و نزدیک شدن به خدا معرفی می‌کند. | سجده به عنوان نمادی از بندگی و خضوع در مقابل خداوند بسیار مورد توجه بوده و علاوه بر روایات پرتعداد، ۹۲ بار در [[قرآن]] درباره آن سخن گفته شده و نام یکی از سوره‌های آن «[[سوره سجده|سجده]]» قرار داده شده است؛ آخرین آیۀ این سوره، سجده را وسیله قُرب و نزدیک شدن به خدا معرفی می‌کند. | ||
در [[روایات]] نیز سجده به عنوان بهترین حالت انسان برای نزدیک شدن به خدا معرفی شده است.<ref group="یادداشت">پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «بنده به چیزی با فضیلت‌تر از سجده پنهانی، به خداوند نزدیک نشده است». نهج الفصاحه، ج ۱، ص ۴۶۱</ref> | در [[روایات]] نیز سجده به عنوان بهترین حالت انسان برای نزدیک شدن به خدا معرفی شده است.<ref group="یادداشت">پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «بنده به چیزی با فضیلت‌تر از سجده پنهانی، به خداوند نزدیک نشده است». نهج الفصاحه، ج ۱، ص ۴۶۱</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۱۷: | ||
===سجده نماز=== | ===سجده نماز=== | ||
تمام نمازهای واجب و مستحب در هر رکعت پس از [[رکوع]] دو سجده دارند. کیفیت انجام این دو سجده اینگونه است: | تمام نمازهای واجب و مستحب در هر رکعت پس از [[رکوع]] دو سجده دارند. کیفیت انجام این دو سجده اینگونه است: | ||
هنگامی که نمازگزار پس از رکوع ایستاد و بدنش آرام گرفت می‌نشیند و پس از قرار دادن اعضای هفت گانه (پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها) بر روی زمین ذکر سجده را در حال آرامش بدن می‌گوید. پس از آن می‌نشیند و پس از لحظاتی که بدن آرام گرفت مجددا اعضای هفت گانه را بر روی زمین قرار داده و ذکر می‌گوید، در پایان این ذکرها مجددا می‌نشیند و بقیه اعمال [[نماز]] را ادامه می‌دهد. سر برداشتن از سجده نخست و نشستن با آرامش لازم بوده و ترک عمدی آن موجب بطلان نماز است.<ref> الحدائق الناضرة، ج۸، ص۲۹۰</ref><ref> جواهر الکلام، ج۱۰، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> | |||
==== کم یا زیاد شدن سجده ==== | ==== کم یا زیاد شدن سجده ==== | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۷: | ||
====ذکر سجده نماز==== | ====ذکر سجده نماز==== | ||
ذکر خاص سجده، گفتن یک بار «سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلیٰ وَ بِحَمْدِهِ» می‌باشد. می‌توان سه بار «سُبْحانَ اللّهِ» یا هر ذکر دیگری که حداقل به این مقدار باشد نیز گفت. | ذکر خاص سجده، گفتن یک بار «سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلیٰ وَ بِحَمْدِهِ» می‌باشد. می‌توان سه بار «سُبْحانَ اللّهِ» یا هر ذکر دیگری که حداقل به این مقدار باشد نیز گفت. | ||
====شک در انجام سجده==== | ====شک در انجام سجده==== | ||
| خط ۷۲: | خط ۵۴: | ||
===سجده شکر=== | ===سجده شکر=== | ||
سجده شکر از سجده‌هاى مستحبی است که بیشتر در این موارد به جای آورده می‌شود:<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۵۸۴-۵۸۵</ref> | سجده شکر از سجده‌هاى مستحبی است که بیشتر در این موارد به جای آورده می‌شود:<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۵۸۴-۵۸۵</ref> | ||
{{ستون شروع}} | |||
* پس از پایان [[نماز]]، چه نماز واجب و چه مستحب | * پس از پایان [[نماز]]، چه نماز واجب و چه مستحب | ||
* رسیدن نعمت جدید | * رسیدن نعمت جدید | ||
* دفع بلا | * دفع بلا | ||
* پس از توفیق کار خیر یا ترک [[گناه]] | * پس از توفیق کار خیر یا ترک [[گناه]] | ||
{{پایان}} | |||
برای انجام سجده شکر، رو به قبله بودن و طهارت لازم نیست. | |||
==محل سجده== | |||
{{اصلی|مهر نماز}} | |||
بر اساس روایات و سنت پیامبر، چیزی که بر آن سجده می‌شود باید پاک بوده و از جنس زمین یا آنچه از زمین می‌روید باشد(به شرط آنکه خوردنی و پوشیدنی نباشد) مانند خاک، سنگ، شن و ماسه و چوب.<ref> [http://portal.anhar.ir/node/3202#gsc.tab=0 پورتال انهار]</ref><ref> جواهر الکلام، ج۸، ص۴۱۱-۴۱۲.</ref> | |||
سجده بر مواد معدنی مانند طلا و نقره و قیر صحیح نیست و بیشتر [[مراجع تقلید]] سجده بر سنگهای معدنی مانند [[عقیق]] و [[فیروزه]] را نیز صحیح نمی‌دانند.<ref> جواهر الکلام، ج۸، ص۴۱۲.</ref> در جواز سجده بر سفال و آجر که خاک پخته شده هستند نیز اختلاف نظر وجود دارد. | |||
جای پیشانی نمازگزار باید از جای ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر یا پایین‌تر نباشد. سجده‌گاه باید استقرار داشته و تکان نخورد؛ بدین معنا که پیشانی روی آن قرار گرفته و ثبات پیدا کند. بنابر این، سجده بر گِل صحیح نیست.<ref> مستند العروة (الصلاة)، ج۲، ص۱۹۱.</ref> | |||
اهل سنت سجده بر فرش و زیلو را هم صحیح می‌دانند. [[وهابیت|وهابیون]] سجده شیعیان بر مُهر یا تربت را به بهانه‌هایی مانند [[شرک]]، پرستش قبر، [[تبرک]]، یا [[بدعت]] مورد هجمه قرار داده و در مکانهایی مانند [[مسجد الحرام]] و [[مسجد النبی]] با آن برخورد تندی می‌کنند.<ref> [http://hajj.ir/43/20903 سازمان حج و زیارت]</ref> | |||
===سجده بر کاغذ=== | |||
چنانچه کاغذ یا دستمال کاغذی از چوب یا گیاه (به جز پنبه و کتان) ساخته شده باشد سجده بر آن صحیح است و در غیر این صورت یا ندانستن جنس آنها جواز سجده بر آنها مورد اختلاف بین فقیهان است.<ref> جواهر الکلام، ج۸، ص۴۳۰-۴۳۲.</ref> | |||
==سجده بر تربت امام حسین(ع)== | ===سجده بر غیر زمین=== | ||
اگر سجده بر آنچه سجده بر آن صحیح است امکان پذیر نباشد؛ خواه به جهت در دسترس نبودن یا تقیه یا کمبود وقت یا عوارض دیگر، می‌توان بر لباس کتان یا پنبه‌ای سجده کرد و در صورت نبود آن بر هر نوع لباسی، و در صورت نبود آنها در اینکه باید بر پشت دست سجده کرد یا مواد معدنی مانند عقیق، اختلاف نظر وجود دارد.<ref> العروة الوثقی، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref> | |||
===سجده بر تربت امام حسین(ع)=== | |||
{{اصلی|تربت کربلا}} | {{اصلی|تربت کربلا}} | ||
بر اساس روایات، برترین سجده‌گاه تربت [[امام حسین(ع)]] است که تا زمین هفتم را نورانی کرده<ref group="یادداشت">عن محمدبن علی بن الحسین قال: قال الصادق علیه‌السلام: السُّجُودُ عَلَی طِینِ قَبْرِ الْحُسَینِ ع- ینَوِّرُ إِلَی الْأَرَضِینَ السَّبْعَةِ وَ مَنْ کانَتْ مَعَهُ سُبْحَةٌ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَینِ ع کتِبَ مُسَبِّحاً وَ إِنْ لَمْ یسَبِّحْ بِهَا: سجده بر خاک قبر سیدالشهداء علیه‌السلام تا زمین هفتم را نورانی می‌کند. وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۶</ref> و حجاب‌های هفتگانه را از بین می‌برد. <ref group="یادداشت">مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: کانَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع خَرِیطَةُ دِیبَاجٍ صَفْرَاءُ فِیهَا تُرْبَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَکانَ إِذَا حَضَرَتْهُ الصَّلَاةُ صَبَّهُ عَلَی سَجَّادَتِهِ وَ سَجَدَ عَلَیهِ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّ السُّجُودَ عَلَی تُرْبَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- یخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ: امام صادق کیسه‌ای داشتند که در آن تربت سیدالشهداء بود و هنگام نماز آن تربت را در موضع سجودشان می‌ریختند و بر آن سجده می‌کردند و می‌فرمودند سجده بر تربت امام حسین علیه‌السلام حجاب‌های هفتگانه را از بین می‌برد. وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۶</ref> سیره امامانْ سجده بر این تربت بوده<ref group="یادداشت">کان الصادق علیه‌السلام لایسجد الاّ علی تراب من تربة الحسین علیه‌السلام تذلیلاً لله تعالی و استکانه الیه: امام صادق سجده نمی‌کردند مگر بر خاکی که از تربت امام حسین علیه‌السلام بود و این کار را از سر خضوع و خشوع برای خدا انجام می‌دادند. ارشاد القلوب دیلمی، ج۱، ص۱۱۵</ref> و [[سید حمیری]] از [[امام زمان(عج)]] فضیلت سجده بر این خاک را نقل کرده است.<ref group="یادداشت">سَأَلَ هَلْ یجُوزُ أَنْ یسَبِّحَ الرَّجُلُ بِطِینِ الْقَبْرِ وَ هَلْ فِیهِ فَضْلٌ؟ فَأَجَابَ یسَبِّحُ الرَّجُلُ بِهِ فَمَا مِنْ شَیءٍ مِنَ السُّبَحِ أَفْضَلُ مِنْهُ وَ مِنْ فَضْلِهِ أَنَّ الرَّجُلَ ینْسَی التَّسْبِیحَ وَ یدِیرُ السُّبْحَةَ فَیکتَبُ لَهُ التَّسْبِیحُ وَ سَأَلَ عَنِ السَّجْدَةِ عَلَی لَوْحٍ مِنْ طِینِ الْقَبْرِ وَ هَلْ فِیهِ فَضْلٌ؟ فَأَجَابَ یجُوزُ ذَلِک وَ فِیهِ الْفَضْل: سید حمیری نقل می‌کند که از امام عصر حضرت مهدی ارواحنا فداه سئوال کردند از سجده بر لوحی که از خاک قبر سید الشهدا علیه‌السلام بود (یعنی همین مهر مرسوم) فاجاب علیه‌السلام که جایز است و فضیلت بزرگی دارد سجده بر تربت حضرت امام حسین علیه‌السلام. در همین زمینه ابوالمجد الحلبی در اشارة السبق در باب فضل سجده بر تربت امام حسین علیه‌السلام می‌نویسد و افضله (سجده) علی التربة الحسینیة، بهترین چیز برای سجده کردن خاک قبر حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام است. احتجاج طبرسی، ج۲، ص۴۸۹</ref> | بر اساس روایات، برترین سجده‌گاه تربت [[امام حسین(ع)]] است که تا زمین هفتم را نورانی کرده<ref group="یادداشت">عن محمدبن علی بن الحسین قال: قال الصادق علیه‌السلام: السُّجُودُ عَلَی طِینِ قَبْرِ الْحُسَینِ ع- ینَوِّرُ إِلَی الْأَرَضِینَ السَّبْعَةِ وَ مَنْ کانَتْ مَعَهُ سُبْحَةٌ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَینِ ع کتِبَ مُسَبِّحاً وَ إِنْ لَمْ یسَبِّحْ بِهَا: سجده بر خاک قبر سیدالشهداء علیه‌السلام تا زمین هفتم را نورانی می‌کند. وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۶</ref> و حجاب‌های هفتگانه را از بین می‌برد. <ref group="یادداشت">مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: کانَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع خَرِیطَةُ دِیبَاجٍ صَفْرَاءُ فِیهَا تُرْبَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَکانَ إِذَا حَضَرَتْهُ الصَّلَاةُ صَبَّهُ عَلَی سَجَّادَتِهِ وَ سَجَدَ عَلَیهِ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّ السُّجُودَ عَلَی تُرْبَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- یخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ: امام صادق کیسه‌ای داشتند که در آن تربت سیدالشهداء بود و هنگام نماز آن تربت را در موضع سجودشان می‌ریختند و بر آن سجده می‌کردند و می‌فرمودند سجده بر تربت امام حسین علیه‌السلام حجاب‌های هفتگانه را از بین می‌برد. وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۶</ref> سیره امامانْ سجده بر این تربت بوده<ref group="یادداشت">کان الصادق علیه‌السلام لایسجد الاّ علی تراب من تربة الحسین علیه‌السلام تذلیلاً لله تعالی و استکانه الیه: امام صادق سجده نمی‌کردند مگر بر خاکی که از تربت امام حسین علیه‌السلام بود و این کار را از سر خضوع و خشوع برای خدا انجام می‌دادند. ارشاد القلوب دیلمی، ج۱، ص۱۱۵</ref> و [[سید حمیری]] از [[امام زمان(عج)]] فضیلت سجده بر این خاک را نقل کرده است.<ref group="یادداشت">سَأَلَ هَلْ یجُوزُ أَنْ یسَبِّحَ الرَّجُلُ بِطِینِ الْقَبْرِ وَ هَلْ فِیهِ فَضْلٌ؟ فَأَجَابَ یسَبِّحُ الرَّجُلُ بِهِ فَمَا مِنْ شَیءٍ مِنَ السُّبَحِ أَفْضَلُ مِنْهُ وَ مِنْ فَضْلِهِ أَنَّ الرَّجُلَ ینْسَی التَّسْبِیحَ وَ یدِیرُ السُّبْحَةَ فَیکتَبُ لَهُ التَّسْبِیحُ وَ سَأَلَ عَنِ السَّجْدَةِ عَلَی لَوْحٍ مِنْ طِینِ الْقَبْرِ وَ هَلْ فِیهِ فَضْلٌ؟ فَأَجَابَ یجُوزُ ذَلِک وَ فِیهِ الْفَضْل: سید حمیری نقل می‌کند که از امام عصر حضرت مهدی ارواحنا فداه سئوال کردند از سجده بر لوحی که از خاک قبر سید الشهدا علیه‌السلام بود (یعنی همین مهر مرسوم) فاجاب علیه‌السلام که جایز است و فضیلت بزرگی دارد سجده بر تربت حضرت امام حسین علیه‌السلام. در همین زمینه ابوالمجد الحلبی در اشارة السبق در باب فضل سجده بر تربت امام حسین علیه‌السلام می‌نویسد و افضله (سجده) علی التربة الحسینیة، بهترین چیز برای سجده کردن خاک قبر حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام است. احتجاج طبرسی، ج۲، ص۴۸۹</ref> | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۴: | ||
==سجده برای معصومان== | ==سجده برای معصومان== | ||
سجده برای غیر خداوند [[حرام]] است؛ خواه برای [[معصومان]] باشد یا غیر ایشان. البته سجده نزد قبر معصومان برای خدا به قصد شکرگزاری بر توفیق یافتن به زیارت قبر ایشان جایز است<ref> العروة الوثقی، ج۲، ص۵۸۷.</ref> مگر اینکه باعث شود مخالفان شیعه تصور کنند سجده برای امام است. | سجده برای غیر خداوند [[حرام]] است؛ خواه برای [[معصومان]] باشد یا غیر ایشان. البته سجده نزد قبر معصومان برای خدا به قصد شکرگزاری بر توفیق یافتن به زیارت قبر ایشان جایز است<ref> العروة الوثقی، ج۲، ص۵۸۷.</ref> مگر اینکه باعث شود مخالفان شیعه تصور کنند سجده برای امام است. | ||
==پانویس== | بر اساس آیات قرآن، برادران [[حضرت یوسف]] بر وی و [[فرشتگان]] بر [[حضرت آدم]](بقره-۳۴) سجده کرده‌اند. به گفته عالمان شیعه این سجده نوعی احترام و بزرگداشت بود و نه پرستش.<ref> [http://islampedia.ir/fa/1390/10/%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D9%87/ اسلام پدیا]</ref> | ||
==پانویس و منابع== | |||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر آیت الله سید محمود شاهرودی، انتشارات موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی | * فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر آیت الله سید محمود شاهرودی، انتشارات موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی | ||