غزوه خندق: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = جنگ خندق.jpg

| زیرنویس =محل استقرار مسلمانان، مشرکان و بنی‌قریظه در جنگ خندق

| مکان = [[مدینه]]

| مختصات = ۱۴۰۰ متری شمال غربی مسجد نبوی

| خسارات۲ = کشته‌شدن ۸ نفر

| خسارات۳ =

}}

{{تاریخ صدر اسلام}}

'''غزوه خندق''' یا '''غزوه احزاب''' از [[غزوات پیامبر]] که در [[سال پنجم هجری قمری]] رخ داد. این جنگ با توطئه قبیله [[بنی نضیر]] آغاز شد و [[قریش]] با تمام متحدان خود برای ریشه‌کن کردن [[اسلام]] همداستان شدند. برای مقابله با مشرکان به پیشنهاد [[سلمان فارسی]]، مسلمانان در اطراف [[مدینه]] خندق حفر کردند. این جنگ با پیروزی مسلمانان به پایان رسید و مشرکان عقب نشینی کردند.

==نام دیگر این نبرد==

==تاریخ وقوع==

==علت آغاز جنگ==

==تعداد مسلمانان و مشرکان==

===حفر خندق===

پیامبر(ص) به مردم فرمان داد تا پشت به [[کوه سلع|کوه سَلْع]]، خندق را در مقابل خود حفر کنند<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۷م، ج۱، ص۴۱۰.</ref> و حفر آن را از مُذاد (قلعه‌ای در غرب [[مسجد فتح]]) شروع نمایند و تا ناحیه ذُباب و کوه راتِجْ (در کنار [[کوه بنی عبید|کوه بنی عبید]] در غرب [[بطحان|بَطْحان]]) ادامه دهند.<ref>واقدی، همانجا.</ref> وی برای هر ده نفر چهل ذراعِ معین نمود<ref>طبری، تاریخ، ج۲، ص۵۶۸.</ref>{{یادداشت|[[جعفر سبحانی]]  نویسنده کتاب فروغ ابدیت  با محاسبه ای در باره جزییات خندق می نویسد: طول خندق، با توجه به تعداد کارگران به دست می‌آید، زیرا شماره مسلمانان در آن روز، بنا به نقل مشهور سه هزار نفر بود  و قرار شد که هر ده نفر متصدی حفر چهل ذراع شوند، در این صورت طول خندق دوازده هزار ذراع است؛ یعنی نزدیک به پنج و نیم کیلومتر خواهد بود و پهنای آن به قدری بود که سواران چابک نمی‌توانستند با اسب از آن عبور کنند. از همین رو، باید ژرفای آن لااقل پنج متر و پهنای آن نیز پنج متر باشد.[[فروغ ابدیت (کتاب)|فروغ ابدیت]]، سبحانی تبریزی، جعفر،ج۱، ص۶۱۵}}  و حفر هر قسمت را به قبیله‌ای واگذار کرد.<ref>یعقوبی، همانجا.</ref> به روایتی، مقرر گردید [[مهاجران]] از راتج تا ذباب، و [[انصار]] از ذباب تا کوه بنی عبید را حفر کنند.<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۲، ص۴۴۶؛ ابن سعد، الطبقات الكبری، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۶۶.</ref> رسول خدا(ص) برای تشویق  مسلمانان به حفر خندق و نشاط بخشیدن به آنان  ، خود نیز در این کار شرکت نمود<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الكبری، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۶۶، ۷۱؛ الواقدي، مغازي، ج۲، ص۴۴۵ . </ref> و برای خندق درهایی قرار داد و از هر قبیله، فردی را مأمور پاسداری از آنها کرد.<ref>یعقوبی، همانجا.</ref>

مسلمانان که از پشت سر خود (داخل [[مدینه]]) از جانب بنی قریظه در مورد خانواده هایشان ایمنی نداشتند و نیز از مقابل، با سپاه انبوه مشرکان که هر چند‌گاه از قسمت‌های تنگ خندق می‌گذشتند، درگیر می‌شدند، <ref>رجوع کنید به واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۲، ص۴۶۴ـ۴۷۴.</ref> دچار هراس زیادی شدند. [[قرآن]] وحشت مسلمانان و بدگمانی آنان به وعده‌های خداوند را کاملا وصف کرده است.<ref>رجوع کنید به احزاب: ۱۰ـ۱۲؛ طبری، ۱۴۲۰، ج۱۰، ص۲۶۴-۲۷۰.</ref> این ترس به گونه‌ای بود که [[معتب بن قشیر|مُعَتّب بن قُشیر]]، از منافقان، گفت که محمد به ما وعدۀ گشایش قصرهای کسری و قیصر را می‌داد، در حالی که اکنون کسی برای قضای حاجت هم جرأت بیرون رفتن ندارد.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۵۱؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۵۷۲؛ قس ابن هشام، ج۳، ص۲۳۳، که بنابه قولی گفته است، معتّب بن قشیر از اهل بدر بود و منافق به شمار نمی‌رفت.</ref>

بعضی از مسلمانان همچون [[بنوحارثه]]، با فرستادن [[اوس بن قیظی|اَوس بن قَیظی]]، به بهانۀ اینکه خانه هایشان بی‌حفاظ است و از حملۀ دشمن و سرقت خانه هایشان بیمناک‌اند، از پیامبر(ص) اجازه بازگشت می‌گرفتند.{{یادداشت| وَيَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِيَ بِعَوْرَةٍ ۖ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِرَارًا ترجمه:و گروهی از آنان از پیامبر اجازه بازگشت می‌خواستند و می‌گفتند: «خانه‌های ما بی‌حفاظ است!»، در حالی که بی‌حفاظ نبود؛ آنها فقط می‌خواستند (از جنگ) فرار کنند.}}<ref>رجوع کنید به احزاب: ۱۳؛ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۲، ص۴۶۳؛ ابن حبیب، ص۴۶۹؛ طبری، جامع، ذیل احزاب: ۱۳.</ref> دربارۀ حملات [[خالد بن ولید]]، [[عمرو بن عاص]] و ابوسفیان و نیز تیراندازی و درگیری شدید و زخمی شدن عده بسیاری از هر دو طرف، از جمله سعدبن معاذ اخباری ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۲، ص۲۶۴ـ۲۶۶؛ ابن سعد، الطبقات الكبری، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۶۷؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۷م، ج۱، ص۴۱۴.</ref>

نقض عهد بنی قریظه، سرمای شدید، قحطی و گرسنگی و فشار بر مسلمانان به اوج خود رسید<ref>رجوع کنید به ابن هشام، ج۲، ص۲۴۳.</ref> [[قرآن]] نیز ضمن آوردن آیاتی به این مطلب اشاره کرده است.<ref>بقره: ۲۱۴؛ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۲، ص۴۹۵.</ref>